Site-archief
‘Poëzie anders
Peter van den Berg
.
Afgelopen donderdag Hemelvaartsdag was ik als dichter deelnemer aan De Haarlemse Dichtlijn. Vijf uur lang traden maar liefst 55 dichters op in het prachtige Huis Hodson aan de Spaarne in Haarlem. Na twee jaar van stilte en digitaal poëzievertier was het een verademing om gewoon weer eens op een podium te staan en dichters live te horen voordragen. In 5 blokken van een uur traden de deelnemende dichters op slechts onderbroken door korte pauzes van 5 minuten. Ik mocht in het eerste blok dat door Marten Janse werd gepresenteerd.
Het mooie van De Haarlemse Dichtlijn vind ik toch wel dat rijp en groen, jong en (vooral) oud hier de mogelijkheid krijgt zijn of haar poëzie te laten horen. Van meermaals gepubliceerde dichters, tot amateurs die al langer dichten, van semiprofessioneel tot dichters uit de Straatkrant, iedereen kan hier een plekje op het podium krijgen. Behalve het weerzien met oude bekenden geniet ik altijd erg van dichters die ik (nog) niet (zo goed) ken.
Een paar dichters sprongen er voor mij uit zoals onder andere Jolies Heij, Frans Terken, Lucas Kruse, Paul Roelofsen, Jan Kal, Johan Meesters, Mischa van Huijstee en Peter van den Berg. Die laatste is een voormalig huisarts en een vrije en expressieve dichter met een voorkeur voor Wiskunde. In de bundel ‘Vicit Vim Virtus’ Moed heeft het geweld overwonnen (de stadsspreuk van Haarlem) staat het intrigerende gedicht ‘Datum: MMXXII na Christus, dag 14, ofwel LXIX na Petrus Montanus, dag 129′. Ik moest tijdens zijn voordracht meteen aan het gedicht “Mond is spruitje’ van Jan Bais denken dat in 2009 werd gepubliceerd in de gelijknamige bundel door uitgeverij de Brouwerij.
Het gedicht van Peter van den Berg (1948) was door de vorm en de absurdistische inhoud zo anders dan al het andere dat ik hoorde dat ik het hier wilde plaatsen. Gedichten in een dergelijke vorm, die anders durven te zijn worden steeds schaarser binnen het poëtisch palet van de Nederlandse dichtersgemeenschap en juist ook daarom hier een stevige lans gebroken voor Peter van den Berg.
.
Datum: MMXXII na Christus, dag 14, ofwel
LXIX na Petrus Montanus, dag 129.
.
Het geschiedde in jaar 0, dag
1, mijn geboortedag, DD-13 zag het licht.
DD-13, geen 1013, zoals
Covid-19 geen 625, (5 in dubbel-
kwadraat).
DD-13 is Donald Duck 13, met voorop
Kwik, Kwek, Kwak.
Kwuk ontbrak, na DD-woedevuur, geplakt
achter behang, verdroogd, vergeeld, vergeten…
Zo ook Kwoks lot.
.
Het geschiedde in jaar 0, dag
14, een plaag, een catastrofe, een
zondvloed volgens strenge schriftkundigen.
Zeeland werd zeven weken zeezee.
.
Het geschiedde nog vóór Petrus, ene elisabeth van
Engeland werd queen van Brittenland.
Het kroonjaar was jaar 0.
Tot haartot mijn tot ieders verbazing ontmoet
in bundel DHD haar naam die
dolle duck en woeste waterwolf,
en niet krooneend noch Sint-Elisabethsvloed.
.
Planken Wambuis
Poëzieroute
.
Op de Zuid West Veluwe ligt, vlakbij Ede, het fraaie natuurgebied Planken Wambuis. In Planken Wambuis is het mogelijk om een fietsroute te maken die je voert langs 38 bijzondere plekken. Deze plekken zijn voor mensen zo dierbaar dat ze er gedichten over hebben gemaakt. De poëziefietsroute loopt langs bestaande fietsknooppunten, zodat je je tocht makkelijk zelf kunt opzoeken en samenstellen. Je kunt de plekken meebeleven door de gedichten van de dichters, zowel amateurs als professionals, jong en oud, te lezen of te beluisteren. Als je naar de website https://www.natuurmonumenten.nl/po%C3%ABziefietsroute gaat en klikt op de titels onder de kaart hoor je het gedicht wat erbij hoort.
De tocht is ontworpen door beheerder Machiel Bosch en zijn collega’s om zo aandacht te vragen voor de schoonheid van het totale landschap. “Ecologisch en landschappelijk gezien zijn hier alle gebieden bij elkaar veel meer een eenheid. Ik vind poëzie een prachtige vorm om iets over een landschap te vertellen en wat het met je kan doen. De uitgestrekte poëzieroute loopt langs alle mooie punten op de Zuid-West Veluwe. Over elk daarvan is een gedicht geschreven. Vanaf elke locatie kun je met je iPhone naar de website van Natuurmonumenten en krijg je het gedicht over die plek voorgelezen door de dichter zelf,” vertelt Machiel.
Een voorbeeld van zo’n gedicht van Ruben van Gogh is het gedicht ‘Planken Wambuisweg’.
.
Planken Wambuisweg
het zijn niet mijn woorden, het zijn
hoogstens de paden die hier lopen, de paarden
in draf eroverheen, de vlaktes die er ooit waren,
het afscheid van dierbaren, ze zijn blijven liggen
in hun graf, bedolven onder de aaneengesloten
lagen van jaren, zo veel, zo lang, zo ver, dat er
woorden voor nodig waren om ze weer tot leven
te kunnen wekken, voor even dan, tot ook wij
vertrekken, naar onze wagen, die aan de rand
van het bos op ons wacht, het wordt al laat,
het zijn niet mijn woorden, maar kijk, daar
gaat nog iemand over een pad, dat van niets
naar nergens leidt, alleen bestaat binnen dit kijken,
dit verhaal, deze tijd, deze taal
Eerste gedicht
Chrétien Breukers
.
Ik lees het boek ‘Over het eerste gedicht: over het lezen van poëzie’ van Chrétien Breukers. Ik zag het boek bij de nieuwe boeken in de poëziecollectie liggen en werd vooral door de titel getrokken. Welk eerste gedicht? Dat blijken eerste gedichten te zijn uit 36 bundels van verschillende dichters.
Voordat Breukers zijn zeer lezenswaardige besprekingen van eerste gedichten begint beschrijft hij in 9 pagina’s zijn ideeën over de hedendaagse poëzie. Zeer vermakelijk want Breukers heeft een nogal uitgesproken visie op de poëzie in Nederland. Zo merkt hij op dat de verkoop van poëziebundels in Nederland (en België) de laatste 20 jaar is ingezakt en dat er steeds minder poëzie wordt gelezen. Er is volgens hem een verschuiving gaande van het lezen en doorleven van poëzie naar het ondergaan van poëzie (tijdens manifestaties e.d.). De mens van nu heeft geen tijd/zin/concentratie om poëzie op een goede manier tot zich te nemen. De poëzie heeft zijn urgentie verloren, het is verworden tot een poëzie Teletubbieland met hartverscheurend saaie toestanden.
Daarnaast vindt hij dat Gedichtendag, Gedichtenweek en de Dichter des Vaderlands terstond moeten worden afgeschaft of tenminste 5 jaar moeten verdwijnen. Gedichtendag en Gedichtenweek zorgen ervoor dat er op één moment in het jaar een overdaad aan aandacht is voor poëzie en de Dichter des Vaderlands is een vredig en gezellig instituut geworden
Volgens Breukers is de poëzie haar fundament kwijt. Heel boeiend om te lezen allemaal. Deels ben ik het wel met Breukers eens maar of zijn oplossing de redding van de poëzie in Nederland gaat worden, ik vraag het me af. Wat ik zelf merk is dat de poëzie de laatste jaren steeds meer aanwezig is. Juist door de Gedichtenweek, de Dichter des Vaderlands maar ook vooral door de podia her en der in het land, de stichtingen die zich met literaire activiteiten bezig houden, de dichterskringen, de dichtersgroepen en de vele (vaak amateur) dichters die ervoor kiezen om hun werk in eigen beheer uit te geven.
Ik ben niet van de school die vindt dat poëzie er is om een verschil te maken. Poëzie mag ook genoten worden om haar schoonheid, als troost, als motivatie. Poëzie gaat de wereld niet veranderen, ze kan er (op onderdelen) hooguit een bijdrage aan leveren. Dichters (semi-professioneel, professioneel en amateur) geven het leven van zeer veel mensen kleur. Een aantal dichters zal door de aard van hun poëzie vallen binnen de groep waarvan Breukers vindt dat zij een verschil maken en een hele grote groep zal hierbuiten vallen. Desalniettemin heb ik de inleiding met zeer veel plezier gelezen.
De manier waarop Breukers vervolgens de verschillende eerste gedichten behandeld zijn ook zeer lezenswaardig. Vaak geeft hij een bijzondere kijk op de gedichten en een enkele keer geeft hij ook eerlijk aan dat hij ook niet weet waar een gedicht precies over gaat. En zo vergaat het de lezer van poëzie ook, de ene keer begrijp je een gedicht volledig en de andere keer niet maar kun je toch genieten van dat gedicht om taalgebruik, vorm of iets anders. Een boek om te lezen kortom. Van de behandelde eerste gedichten hieronder het gedicht ‘Tsjechov’ van Erik Bindervoet.
.
Tsjechov
.
De Russische toneelschrijver Tsjechov
Woonde in Baltimore
Met een emoe die kon apporteren.
Zelf gaf hij een cursus,
Laatste hulp bij zelfdoding.
Toen ik dit bedacht zag ik
Acht flamingo’s boven de Ceintuurbaan,
Maar niemand geloofde me
En ik wilde bloemen.
.
Uit: Het spook van de vrijheid, 2010
![het-spook-van-de-vrijheid---erik-bindervoet[0]](https://woutervanheiningen.com/wp-content/uploads/2014/10/het-spook-van-de-vrijheid-erik-bindervoet0.jpg)
Literair en poëtisch leesvoer
Website met literaire tijdschriften
.
Op internet zijn veel, heel veel website te vinden over literatuur en poëzie. Je bent op dit moment op zo’n website. Veel liefhebbers van poëzie en beginnende dichters doen hun eerste stappen op poëtisch gebied dan ook op internet. Via fora, gedichtensites, blogs of poëzie websites publiceren zij hun ‘pennenvruchten’.
Toch merk ik bij vrijwel elke dichter, beginnend, amateur, semi-professioneel en professioneel de behoefte om op papier gepubliceerd te worden. Bij mij is dat niet anders. Als je op papier gepubliceerd bent telt het ineens lijkt het wel. Nu is het niet iedereen gegeven om een bundel uit te geven, al zijn er tegenwoordig vele mogelijkheden om in eigen beheer of bij kleine uitgeverijen toch een bundeltje te publiceren.
Gelukkig zijn er ook papieren magazines waarin je zou kunnen publiceren. De lat ligt hiervoor vaak wel wat hoger maar wie niet waagt..
In Nederland en in België zijn er vele tijdschriften en magazines waar je je poëzie naar toe kunt sturen. De verschijningsfrequentie is bij elk magazine anders en ook de voorwaarden liggen heel divers. Wil je je hierin verder inlezen dan kun je heel goed terecht bij http://www.literairetijdschriften.org/#1
en de redacties van de verschillende Nederlands- en Friestalige literaire tijdschriften.
Op deze website 37 literaire magazines en tijdschriften met allerlei informatie over kosten, hoe in te zenden, een inhoudsopgave van het laatste nummer en nog veel meer.
Op http://detijdschriften.be/wp/ staat een overzicht van de Vlaamse tijdschriften (als aanvulling op literairetijdschriften.org) waar nog veel informatie te vinden is.
.
ZICHTBAAR ALLEEN 