Maandelijks archief: november 2013
Zo zit het
Van vroeger
.
Uit de vroege jaren tachtig een gedichtje.
.
Zo zit het
.
Bij de gevormde woorden
in mijn gedachten
lijkt het
‘Ik hou van jou’
dat ik uiteindelijk uitbreng
op niet meer dan
niets
.
Sensitivisme
Herman Gorter (1864 – 1927)
.
De Tachtigers vormden een vernieuwende beweging binnen de Nederlandse literatuur die van circa. 1880 tot 1894 bestond. In het werk van deze auteurs kwamen het impressionisme en naturalisme sterk naar voren. De Tachtigers zijn vooral van belang vanwege de vernieuwing die zij aanbrachten in de poëzie van die tijd. Een van de bekendste tachtigers was Herman Gorter. Het bekendste werk van Gorter is de ‘Mei’ uit 1889.
Daar waar Gorter het verst ging in zijn zoektocht naar een nieuwe directe poëzie, wordt gesproken over ‘sensitivisme’. Het sensitivisme is een richting geweest in de Nederlandse literatuur die rond 1890 een heftig, kortstondig hoogtepunt bereikte. Het sensitivisme, kenmerkt zich omdat het voorbij het impressionisme gaat. Het bestaat niet alleen uit een directe weergave van werkelijkheidsprikkels, maar ook van een zeer sterke drang tot éénwording met de wereld en samensmelting met de geliefde.
In de ‘Verzen’ van Herman Gorter uit 1890 kunnen de gedichten als het meest sensitivistisch worden beschouwd, waar inderdaad pogingen zichtbaar zijn om de taal volledig te vernieuwen. Kenmerkend zijn de vele neologismen en woordkoppelingen.
.
Daar ligt dat water – dat schitterende water.
Zie hoe het schittert, het schitterspreekt, schittertrompettert in de lucht
in de donzige gonzige fijne satijne lucht –
dat droogzilvere opzwemmende water
in dat rondomblauwe dronkkoude dronkdiepe water,
’t is een zee bleek sprekend schuim
een woordenmond in het ruim
schreeuwende door de gonswind naar het hemelruim,
dat streefwater, dat geerwater, dat wilwelwater
.
Na 1895 keert Gorter zich af van het sensitivisme. Hij gaat Spinoza vertalen en wordt Marxist. Gorter blijft gedichten schrijven maar in een heel andere stijl.
.
met dank aan Wikipedia, KB.nl
Ben Cami
(Bijna) vergeten dichters
.
In de categorie vandaag de (bijna) vergeten dichter Ben Cami (1920 – 2004). Ben Cami werd in Engeland geboren maar verhuisde al heel snel met zijn ouders naar België. Na zijn opleiding tot regent Germaanse talen in Gent, was hij tot aan zijn pensioen in 1975 werkzaam als leraar in o.a. Lennik en Geraardsbergen. Via Louis Paul Boon, die bij hem in de klas zat, kwam hij in contact met Jan Walravens (belangrijk in Vlaanderen als literair theoreticus en belangrijk voor het doordringen van het existentialisme in Vlaanderen). In 1938 (Ben moest nog 18 worden) wordt het gedicht ‘Het menschdom marscheert’ onder pseudoniem (Johan Benth) gepubliceerd in de literaire rubriek van het Socialistische dagblad Vooruit.
Na zijn studie Germaanse talen is Cami tot 1975 leraar aan verschillende rijksscholen. Hij was vervolgens een van de oprichters van het experimentele Vlaamse tijdschrift Tijd en Mens. Hij zat in de redactie met onder andere Louis Paul Boon, Jan Walravens en Hugo Claus. In 1950 debuteerde Cami met de poëziebundel ‘In de tijd verloren’, waarna hij diverse werken uitbracht met daarin een boodschap van protest. Cami schreef overwegend poëzie, maar ook aforismen en korte verhalen.
.
Dertig seconden voor je hart stilviel Dertig seconden voor je hart stilvielSprak je, dacht je, en waar sterf je nu,
Waar zwerft
Het onomschrijfbare dat je nu bent? Welke agonie leeft nu stom
In je dode tong en lip?
Je wil ons horen,
Je wil ons zien. Ik neem je bijna koude hand.
Als je me voelt, ben ik ijs
Tegen het ijs van je eenzaamheid. .
Uit: Ten Westen van Eeden uit 1998
.
Met dank aan Wikipedia en Schrijversgewijs.be
Verslag van een mooie zondagmiddag in november
Ongehoord!
.
Op zondag 24 november was het laatste poëziepodium van Ongehoord! van dit jaar. In totaal meer dan 50 mensen bezochten de glazen zaal in de bibliotheek van Rotterdam voor een middag vol poëzie en muziek.
De presentatie van deze middag was in handen van Menno Olde Riekerink die dit op zijn geheel eigen en creatieve wijze deed. Voor de voordrachten werden de dichters kort geïnterviewd.
De middag begon met de dichter Gosia Wolak. In het kader van de Poolse maand van de bibliotheek Rotterdam had Ongehoord! twee Poolse dichters uitgenodigd. Gosia, architecte van beroep, droeg voor uit haar nieuw te verschijnen bundel met gedichten. Haar gedichten, eerst in het Pools daarna in de Nederlandse vertaling werden ondersteunt door lichtbeelden met tekeningen van haar hand.
Na Gosia was het de beurt aan Elfie Tromp. Zij was al eerder te gast bij de presentatie van tijdschrift Strak maar zondag las ze voor uit haar succesroman Goeroe (genomineerd voor het beste Rotterdamse boek van 2013).
Vervolgens was het de beurt aan Agnieszka Steur, de tweede Poolse dichter. Agnieszka las / droeg teksten voor van haar hand. Eerst een deel in het Pools en vervolgens in het Nederlands. Na Agnieszka was het tijd voor de 4e vrouw op rij de singer-songwriter Avilyn. Avilyn bracht samen met een (acoustisch) bassist een deel van haar repertoire dat bestaat uit Engels- en Nederlandstalige nummers.
Vervolgens kwam Edwin de Voigt verhalen uit zijn nieuwe bundel Naar Inkt Vissen, een bundel gedrukt met de inkt van inktvissen. Niet verwonderlijk dat de poëzie in de bundel vissen en het leven in zee als thema heeft. Ook Menno droeg een stuk uit deze bundel voor.
In de pauze was er ruimte en tijd om boeken, bundels en cd’s aan te schaffen, bij te praten en contacten te leggen.
Na de pauze was het de beurt aan Joz Knoop. Joz deed wat hij het beste kan, prachtige poëzie brengen waarbij ook gelachen mag worden. En natuurlijk deed Joz een aantal Jozonets, een dichtvorm waarbij een aantal zinnen halverwege het gedicht gespiegeld worden herhaald. Een heel bijzonder inventieve manier van dichten die tot zeer opmerkelijke resultaten leidt.
Als laatste dichter uit het programma was Marloes Robijn aan de beurt. Als Meander dichter bracht zij frisse, onverwachte poëzie.
Het Open podium bracht maar liefs 7 dichters en tot slot speelde Avilyn nog. Al met al een mooi slotakkoord van een jaar ongehoorde poëziepodia. Op Facebook kun je de foto’s en een filmpjes bekijken van deze middag: https://www.facebook.com/pages/Poëzie-stichting-Ongehoord/198377273552195?fref=ts
.
Grafschrift
Wislawa Szymborska
.
Uit ‘Einde en begin’ het gedicht ‘Grafschrift’.
.
Grafschrift
.
Hier ligt, zo ouderwets als komma en punt
zekere maakster van enige verzen. Gegund
is haar de eeuwige rust, al verwarde het lijk
traditie met avant-harde in haar praktijk.
Op dit graf kunt u daarom niet veel verwachten,
alleen deze uil, wat klitten en dit rijm.
O passant, pak uit uw tas uw elektronisch brein
en weeg Szymborska’s lot in uw gedachten.
.
acrostische poëzie
Poëzie en schildklierkanker
.
De website http://dearthyroid.org is geheel gewijd aan schildklierziekten en dan met name schildklierkanker. Op http://dearthyroid.org/tag/acrostic-poetry/ kunnen mensen (acrostische) gedichten plaatsen die dit onderwerp als thema hebben. Een acrostisch gedicht of acrostichon (ook: naamdicht of lettervers) is een gedicht waarvan bepaalde, meestal de eerste, letters van iedere regel of strofe, achter elkaar gelezen zelf ook een woord of zin vormen. Onder het kopje acrostic poetry verwacht je acrostische poëzie maar er worden ook vrije gedichten toegelaten. In het kader van invisible illness week zijn al veel inzendingen geplaatst.
Hieronder een voorbeeld van hoe dat er uit ziet.
.
I suffered 12 grueling, fucked up years
Never relentlessly questioning as I should
Voice coming at you flustered, hushed tones
Instead of
Screaming in your face
I AM HERE and IT HURTS
But, you and the others
Laughed and dismissed me until I questioned my own sanity
Except for one; and, for you, I am indebted
.
Renaat Ramon
Visuele poëzie
.
Renaat Ramon is beeldhouwer en graficus uit Brugge (België). Maar Ramon is ook dichter en essayist en hij was redacteur van Betoel, Radar en Diogenes. Daarnaast was hij medewerker aan Poëziekrant, IZ en Big Ode. Naast visuele poëzie publiceerde hij 7 dichtbundels en een bloemlezing van zijn werk. Op de website van Ramon http://www.renaatramon.be/ staat het volgende over hem geschreven:
“Esthetiek zit diep in Ramon ingegraven want het is in alle geledingen van zijn dagelijks bestaan consequent terug te vinden. Architectuur, meubilair, huisraad, kledij: noemt het op en hij geeft het een eigen tint. Een ritme. Het ritme van een stijl. Hoe ‘afstandelijk, onpersoonlijk, koud, cerebraal of berekend’ bij een eerste oppervlakkige kennismaking van zijn plastisch werk (dat expliciet van alle anekdotiek is geëvalueerd) ook lijkt: een geraffineerd hedonistisch principe vormt er het fundament van.”
Renaat Ramon maakt dus visuele poëzie maar ook schrijft hij gedichten. Het is die combinatie die zijn werk interessant en uitdagend maakt. Hieronder het gedicht ‘dans les steppes de la flandre occidentale’ uit zijn bundel ‘Flandria Fabulata’ uit 1983.
.
dans les steppes de la flandre occidentale
.
en hier word ik geacht thuis te zijn:
in deze wakke vlakten
aan de zoom van zand en zee
waar late jonkers
hun illegale levens van legaten leiden,
waar dit ganse onherbergzame seizoen
en tot in lengte van dagen
zwerven en zullen zwerven
de grijze gezellen van den swighenden eede
die op prebenden teren
en nazaten van zwarte zoeaven,
zingend
en zuipend het zerpe, donkere bier.
.
Zondag 24 november
Ongehoord! podium
.
Het novemberpodium is het laatste van dit jaar maar zeker niet het minste, Een overvol programma waarin de dames zeer goed vertegenwoordigd zijn.
Wat te denken van schrijfster columniste Elfie Tromp, haar ster is niet rijzende, die schiet omhoog! Haar debuutroman Goeroe werd zeer goed ontvangen en genomineerd voor het beste Rotterdamse boek en ze werkt aan een nieuwe roman over zaadsmokkel in de hondenfokkerij. Dan de Meanderdichter van deze editie Marloes Robijn, ook nog jong maar ze trad al op bij Dichters in de Prinsentuin, Onbederf’lijk vers en Festifarm.
Dan komen er maar liefst twee Poolse dichters, woonachtig in Nederland voordragen. Gosia Wolak en Agnieszka Steur. De eerste architect en gastdocent ontwerples aan de TU Delft, de tweede Pools taal- en letterkundige, schrijfster, columnist, journalist en taalonderzoeker. Zij zijn gevraagd in het kader van de Poolse maand in de bibliotheek van Rotterdam.
De laatste vrouw is Avilyn, een Rotterdamse singer-songwriter die in 2009 debuteerde met haar album ‘alleen maar vrij’. Avilyn schrijft zelf haar liedjes (teksten en muziek) op gitaar en piano.
Maar er komen ook twee heren. Joz Knoop. Joz was van 2010 tot 2013 wijkdichter van het Rotterdamse Beverwaard. In 1990 ontwierp Joz een eigen dichtvorm, het jozzonet: een gedicht dat zich in zijn middelste regel spiegelt. Inmiddels wordt deze dichtvorm tot ver over onze landsgrenzen gebruikt.
En tot slot komt Edwin de Voigt, Hij neemt ons mee in zijn nieuwe project Naar Inkt Vissen. Een speciaal boek vol zeemansverhalen, gedrukt met echte inktvisseninkt.
De presentatie is in handen van Menno Olde Riekerink.
We beginnen om 14.00 uur, zaal open om 13.30 uur. Gratis koffie en thee en natuurlijk is er de mogelijkheid om met alle dichters te praten en hun bundels aan te schaffen en te laten signeren.
Toegang is gratis. Waar: In de centrale bibliotheek van Rotterdam aan de Hoogstraat, op de eerste verdieping in voorheen de Glazen Zaal.
.
Brokstukken
Uit: Voor de muur (Pred zidom) van Pero Senda
.
Afgelopen woensdag werd dichter en vriend Pero Senda gecremeerd. Op de herdenkingsbijeenkomst las ik Brokstukken (Krhotine) voor omdat ik dat een heel toepasselijk gedicht vond.
.
Brokstukken
.
Van de zon stal ik een straal
En van een wolk een druppel
Om brokstukken van mij te zaaien
Op de vruchteloze bodem
Daar, ver weg in de woestijn
Verder van dromen
.
Wat zal er met mijn gedichten gebeuren
Verspreid als vervloekt zaad
Wat blijft er dan van mij
Wat blijft van mij
.
Krhotine
.
Ukrao sam Suncu zrak
I oblaku kaplju
Da posijem krhotine mene
Na jalovo tlo
Tamo, daleko u pustinji
Dalje od snova
.
Sto ce biti sa pjesmama mojim
Rasutim k’o ukleto sjeme
Sto ce tada ostati od mene
Sto ce ostati od mene
.
Miroslav Holub
De geboorte van Sisyphus
.
Van dichter Jana Beranová kreeg ik het boek ‘De geboorte van Sisyphus, een keuze uit de gedichten en andere teksten 1958-1998’ uitgegeven door de Bezige Bij in 2008.
Jana Beranova is verantwoordelijk voor de samenstelling en de vertaling van de gedichten en teksten in dit boek en ze schreef het nawoord. De Tsjechische dichter Miroslav Holub (1923-1998) behoort tot de grote dichters uit Oost en Midden-Europa van de tweede helft van de 20ste eeuw. Hij werd veelvuldig uitgenodigd voor festivals in Rotterdam, Londen en elders maar hij kon, vanwege het communistische regime, slechts een enkele keer onder valse voorwendselen het land uit. De poëzie van Holub is zowel absurdistisch als onbeschaamd lyrisch.
Samen met Milan Kundera en anderen stichtte hij het poëzieschrift ‘Kveten’ (Mei). Door zijn actieve deelname aan de Praagse lente werd hij na de inval door het Russische leger ontslagen aan het onderzoeksinstituut en verdwenen zijn boeken uit de rekken van bibliotheken en winkels. Pas na de publieke schuldbekentenis kreeg hij een nieuwe functie, maar zijn poëzie bleef verbannen tot 1982.
Uit deze prachtige bundel het gedicht ‘Niet te koop’
.
Niet te koop
.
En wat kost
het brein van een bosmuis,
en wat kost
het sperma van een potvis?
.
Dwaze dagen
in voddenzaken met grote partijen
uitverkoop
van Turkmeense jeans
en Verzamelde Werken
op crêpepapier.
.
En wat kost een ziel?
.
En wat kost
een emmer bloed
met zo weinig amberserum,
zo weinig antistoffen
tegen rode Shylocks?
.
Wat hebben we gekost
nog voor we gekelderd zijn
naar waardeloos?
.
ZICHTBAAR ALLEEN 