Maandelijks archief: oktober 2013
Wandering star
Portishead
.
Na alle berichten over de Ongehoord! gedichtenwedstrijd nog eens terug te hebben gelezen bleef ik in gedachten even hangen bij de muziek, en dan vooral de gezongen gedichten van Joëlle Smidt. Ik weet dat er nogal verschillend gedacht wordt over poëzie en muziek. De een vindt het prachtig en de ander vindt dat de twee elkaar tekort doen en dan meestal dat de poëzie te kort wordt gedaan.
Dinsdagavond reed ik van een vergadering terug naar huis en in mijn cd speler zat een cd uit 1994. Dummy van Portishead. Ongetwijfeld een van de mooiste cd’s ooit gemaakt volgens mij. Ik hou erg van de sferische sound en de prachtige soms ijle zang van de zangeres. Hier komen wat mij betreft muziek en tekst helemaal tot zijn recht in vrijwel alle liedjes op de cd.
Omdat ik twee rubrieken op mijn blog heb die met muziek te maken hebben : Muziek en Poëzie in songteksten, deel ik vandaag graag de tekst en de muziek van een prachtig nummer van Portishead met jullie: Wandering star.
.
Wandering star
.
Please could you stay awhile to share my grief,
For it’s such a lovely day,
To have to always feel this way,
And the time that I will suffer less,
Is when I never have to wake
.
Wandering stars,
For whom it is reserved,
The blackness of darkness, forever,
Wandering stars,
For whom it is reserved,
The blackness of darkness, forever
.
Those who have seen the needles eye, now tread,
Like a husk, from which all that was now has fled,
And the masks, that the monsters wear,
To feed, upon their prey
.
Wandering stars,
For whom it is reserved,
The blackness of darkness, forever,
Wandering stars,
For whom it is reserved,
The blackness of darkness, forever
.
Doubled up inside,
Take awhile to shed my grief,
Always doubled up inside,
Taunted, cruel
.
Wandering stars,
For whom it is reserved,
The blackness the darkness, forever,
Wandering stars,
For whom it is reserved,
The blackness, the darkness, forever
.
Poëzie en wetenschap
Gillian K. Ferguson
.
In 1880 schreef Matthew Arnold in De studie van de Poëzie:
“Meer en meer zal de mensheid ontdekken dat we ons moeten wenden tot de poëzie om het leven te interpreteren, om ons te troosten, om ons te onderhouden, zonder poëzie, zal de wetenschap onvolledig zijn. Waar we nu religie en filosofie bij de wetenschap betrekken zal dit worden vervangen door poëzie. Wetenschap, zeg ik, zal niet compleet zijn zonder poëzie. Niet voor niets benoemt Wordsworth poëzie als ‘de hartstochtelijke uitdrukking, in het aangezicht van alle wetenschap’. En wat is een gelaat zonder uitdrukking ”
Wetenschap en poëzie lijken twee werelden maar zijn dat natuurlijk niet. Hoewel wetenschap gebaseerd is op feiten en rede en poëzie op emotie en verbeelding hebben de twee veel raakvlakken. Of zoals Einstein al zei: “The most beautiful thing we can experience is the mysterious. It is the source of all true art and science.’
Op de website van Gillian K. Ferguson ‘The human genome, poems on the book of life’ schrijft de dichter over juist deze twee schijnbaar tegengestelde werelden. Niet voor niets heeft ze haar website genoemd naar het genoom (het geheel van erfelijke informatie in een cel).
Gillian K. Ferguson is een Schots dichter. Ze is meerdere malen bekroond als dichter. Haar werk is beschreven als oogverblindend origineel, lichtgevend en moedig intelligent; ze combineert levendige lyriek en sensualiteit met een bijzonder acuut ‘Celtische’ gevoeligheid voor de natuur.
.
The Genome is a Poem
.
The Genome is a poem –
sung from the lips of God;
.
original whisper in the dark
beginning, the written Word
.
that bred blue Earth
among sister stars –
.
brother planets,
spinster Moon.
.
Stirred in water molecules,
that gorgeous chemistry –
.
some thickening of light;
organic fibres – clinging
.
to a simple idea, somehow,
of existence – evolving life.
.
Nummer 2 en 3 van de Ongehoord! gedichtenwedstrijd
Paul Marius Borggreve en Liselotte Moyson
.
Na het juryrapport, het winnende gedicht en een verslag van de wedstrijd vandaag dan de gedichten die op de tweede en derde plaats zijn geëindigd: ‘De wind’ van Paul Marius Borggreve en ‘Ballade van de Wind, het Kind en de Dood’ van Liselotte Moyson.
Tevens de juryrapporten van de drie winnende gedichten.
.
De wind (Paul Marius Borggreve 2e plaats)
.
De fiets liet zich moeilijk vooruit bewegen,
de trappers kraakten, er kabbelde zweet,
de weg was lang en de wind was tegen,
een eenzaam mens die met de wereld streed.
.
Van de andere kant klonk toen half toegenegen:
‘Gaat het wel?’ in een glimlach breed,
‘We hebben toch hetzelfde lot gekregen:
een fiets, de weg, de wind, een eender leed,
.
maar volgens mij doe jij nu iets niet goed,
want terwijl onze wielen naarstig draaien,
schiet ik op en draal jij wat in schoor en voet.’
.
De woorden gaan zoals de winden waaien
en wie wind mee heeft weet wel hoe het moet:
voor storm hoef je slechts een zuchtje te zaaien.
.
Ballade van de Wind, het Kind en de Dood (Liselotte Moyson 3e plaats)
.
Op die herfstige lentedag
in mei
-de bussen staakten,
we moesten te voet naar huis-:
Kilometers
liepen wij,
mijn dochtertje en ik.
Het ziekenhuis lag
achter ons
en om mij heen
waaide de dood.
Ik liep achter mijn kind
en dacht:
Wat wordt ze groot!
Maar nooit zal ik haar
zien opgroeien…
.
Het was koud.
De wind bleef loeien.
Mijn oren werden rood.
Mijn hart scheurde
open en bloedde
bloot.
.
Voor mij liep
heel dapper mijn kind
en om mijn oren
gierde de wind.
.
Juryrapporten van de winnende gedichten:
Op nummer 3 is een gedicht geëindigd waarbij de grote woorden niet worden geschuwd, maar die gek genoeg wel weten aan te komen. De directheid van dit gedicht wist ons te charmeren en de ambiguïteit wist ons te over de streep te trekken.
Op nummer 3 staat het gedicht Ballade van de Wind, het Kind en de Dood van Liselotte Moyson.
Op nummer 2 is een gedicht gekomen van een dichter die duidelijk zijn metier beheerst en daar zichtbaar plezier in heeft. Wij hebben de gedichten anoniem moeten beoordelen, maar de grap is toen ik de naam zag van de dichter was ik blij met mijn eigen keuze, want het getuigde van mijn eigen goede smaak, daar ik de dichter al jaren stiekem volg omdat ik zo van zijn werk geniet.
Op nummer 2 is het gedicht De wind van Paul M. Borggreve geëindigd.
En de nummer 1 van vandaag is het gedicht dat het meest beeldend is, het meest feestelijk is, hoewel er toch een droeve ondertoon in te bespeuren valt, desalniettemin strooit de dichter zelf al in het gedicht confetti in haar schoot. Het winnende gedicht is geworden Jouw spel van Anneke Wasscher.
.
Paul Marius Borggreve
Liselotte Moyson
Verslag van een prijsuitreiking
Ongehoord! gedichtenwedstrijd 2013
.
Zondag 27 oktober was de prijsuitreiking van de Ongehoord! gedichtenwedstrijd. De jury bestaande uit Floor Cornelisse, Gerard Reussink en Daniel Dee kregen van het bestuur van de stichting Ongehoord! een lijst van 52 geanonimiseerde gedichten met bij elk gedicht alleen een nummer.
Dit doet het bestuur van Ongehoord! omdat het ondoenlijk is voor een jury om 239 inzendingen te beoordelen. Het bestuur van Ongehoord! sorteert hiermee voor zeg maar. Alle bestuursleden (allen dichter, schrijver of actief in het Nederlandse poëzielandschap) beoordelen de inzendingen met 1 tot 5 punten. Per gedicht is een maximum van 25 punten te behalen. De top 50 (of in dit geval 52 i.v.m. gelijke puntenaantallen) krijgt de jury ter beoordeling.
Omdat een prijsuitreiking op zich vrij snel afgehandeld kan worden heeft het bestuur van Ongehoord! besloten dat de prijsuitreiking een feestelijk en poëtisch karakter verdient. Dit doen we door een 20-tal dichters te vragen om hun gedicht voor te dragen tijdens de prijsuitreiking. Dit geeft ook een mooi overzicht van het karakter en de kwaliteit van de ingezonden gedichten op de zogenaamde shortlist.
Tussen de voordrachten die dit keer in 4 groepen per keer gingen (per kleur) was er muziek van Joëlle Smidt. Zij trad al eerder op bij Ongehoord! en maakte toen een enorme indruk met haar breekbare singer-songwriter muziek en haar prachtige stem. Ook dit keer waren haar liedjes of gezongen gedichten goed voor daverend applaus. Daarnaast trad Valuemusicc op. Ook dit zestal jonge zangeressen/musici trad al eerder op bij Ongehoord! en voor hen was het voor het eerst dat ze in een echt theater optraden. Ook dit optreden smaakte naar meer.
De juryleden gaven alle drie een korte verantwoording af, waar ze op hadden gelet, hoe ze hadden beoordeeld en wat hen was opgevallen. Daniel Dee las het juryrapport voor (zie post van eerder deze dag). En toen was er de prijsuitreiking.
Op nummer 1: Anneke Wasscher
Op nummer 2: Paul Marius Borggreve
Op nummer 3: Liselotte Moyson
Hieronder een aantal foto’s van de prijsuitreiking.
.
Voordragende dichters
Winnares Anneke Wasscher met het beeldje en bloemen
Juryrapport Ongehoord! gedichtenwedstrijd 2013
Algemene opmerkingen van de jury
.
De jury van de Ongehoord! gedichtenwedstrijd heeft in algemene bewoordingen een aantal zaken naar aanleiding van hun bevindingen voorgelezen in de persoon van jurylid Daniel Dee. Omdat Ongehoord! volgend jaar weer van plan is een poëziewedstrijd te organiseren kunnen toekomstige deelnemers hun voordeel doen met de opmerkingen van de jury.
Hierbij integraal het algemene verhaal:
.
Dames en heren,
Het verheugt mij om te zien dat poëzie nog steeds populair is. Aan de oproep van stichting Ongehoord om mee te doen aan de wedstrijd gedichtenschrijven met als thema De wind is massaal gehoor gegeven.
Een thema als ‘De wind’ geeft dan ook de vrijheid om alle kanten op te gaan. Oost, west, zuid, noord en een enkel gedicht kiest zelfs de uitgang van de sluitspier.
Ik was eveneens blij verrast over het hoge niveau van de ingestuurde gedichten. Het is duidelijk dat ik hier met een zaal te maken heb die iets weet van poëzie, ja zelfs het ambacht in zekere mate beheerst. Ik kan jullie dus niets wijsmaken. Toch wil ik de gelegenheid te baat nemen om een kritische noot te kraken. Ondanks het hoge niveau is het me namelijk opgevallen dat er weinig eigen geluid uit de ingezonden gedichten klinkt.
Er worden poëtische grootheden goed geïmiteerd, het zogenoemde emulatio. Verder zijn er veel gedichten die laten zien wat het algemene idee is van hoe het hoort bij het schrijven van gewichtige poëzie. Wat echter veelal vergeten wordt is dat een gedicht in principe uit drie elementen bestaat: taal, beeld en muziek. En wat mij betreft ook nog in die volgorde, maar dat is een persoonlijke voorkeur. Wat ik vooral gemist heb is het experiment en het lef. Als ik eerlijk ben en in een sardonische bui, dan moet ik bekennen dat de meeste gedichten wat gezapig waren. Zelden had ik de neiging om op te veren van verbazing of irritatie. Ik werd als lezer amper uitgedaagd.
Wat we nu beschouwen als klassieke gedichten en misschien zelfs het toppunt van schoonheid, zorgden in hun tijd voor de nodige controverse. Ze waren in zekere zin de etterbakjes achterin de klas die de boel verstierden. Of we nu het gedicht Oote van Jan Hanlo nemen, waar zelfs kamervragen over gesteld zijn, of de tachtigers die zich en mass afzetten tegen de domineespoëzie of zelfs het gedicht Kinder-lijck van Joost van den Vondel, dat niets minder is dan een aanklacht tegen god. Allemaal werden ze in hun tijd beschouwd als subversief. Waar zijn die gedichten in deze tijd gebleven? In de inzendingen van deze wedstrijd heb ik ze niet gezien. Hoe dat komt weet ik niet en de enige tip die ik kan geven is: lees poëzie. Dat is de enige manier om jezelf nog verder te scholen in dit ambacht. Ik verwacht van dichters een veel hogere inzet.
Wat ik zojuist te berde bracht is waar en tevens je reinste flauwekul. Er zijn geen regels voor het schrijven van gedichten. Dat is juist het mooie eraan. Poëzie kan dus evengoed plezier zijn of pure schoonheid. Van taalesthetiek kan ik net zo goed genieten. En dat er een aantal schone verzen tussen de inzendingen zaten staat buiten kijf.
Zo is er het gedicht Wervelwind dat helaas niet in de prijzen is gevallen, maar dat ik hier toch even wil noemen. Het gedicht begint met de strofe:
ooit waren er geen woorden, niet voor een uur,
de nacht, een dag, de tijd
Het gedicht is geweldig tot aan de laatste zin, daar zakt het in als een mislukte soufflé. Als die laatste regel er niet was geweest dan had de uitslag van deze wedstrijd er ineens heel anders uit kunnen zien. En als mijn oom geen kloten had gehad, dan was hij mijn tante. Daarbij weet iedereen in deze zaal dat de jury de ballen verstand heeft en sowieso van niets weet.
.
(van links naar rechts) Daniel Dee, Gerard Reussink en Floor Cornelisse.
Winnaar Ongehoord! gedichtenwedstrijd 2013
Anneke Wasscher
.
Vandaag om even na 4 uur werd het gedicht van Anneke Wasscher ‘Jouw spel’ tot het beste gekozen tijdens de prijsuitreiking van de Ongehoord! gedichtenwedstrijd 2013.
Morgen een verslag van de prijsuitreiking, nu alvast het winnende gedicht en een foto van Anneke die haar winnende gedicht voordraagt.
.
jouw spel
.
ze zit en kijkt naar niets
tot jij het licht beweegt
op grind en tegels in de tuin
.
je geeft vandaag een feestje
raakt roze lentetakken aan en
strooit confetti in haar schoot
.
ze laat je maar begaan als jij
een grijze lok bevrijden wil die
zij met zorg heeft vastgezet
.
haar zwarte rok valt uit de plooi
je bolt het linnen bloemmotief en
maakt terloops een glimlach los
,
jij weet hoe je met zachte hand
een stijve nek masseren moet
oud zeer en leeftijd wuif je weg
.
ze denkt aan…
pluisjes van de paardenbloem
hoe zij haar jonge adem blies
.
dat jij ze opving in de lucht
telkens aan het spel
een nieuwe wending gaf .
dat jij ze opving in de lucht en telkens aan het spel een nieuwe wending gaf
Knödel
Versvorm
.
De Knödel is een versvorm die door Paul Ilegems gelanceerd werd in 1988 in het Nederlandse tijdschrift Nieuwe Weelde. Ilegems beoefende die onder de naam Jacob Knödel. Met zijn rijmschema lijkt de Knödel vrij goed op een gehalveerd Zwitsers sonnet (vandaar ook ‘luiaardsonnet’ geheten).
De Knödel bestaat uit vier en drie regels met rijmschema aaba bab. Het metrum is vrij.
Twee voorbeelden van een knödel:
.
Blankenberge
.
De zomergast vliegt uit zijn bol
Bij ’t zien der zee… Hij schreeuwt als dol,
Zijn makkers grijpend, van ‘Thalassa!’
En stormt erheen, de ogen vol…
.
Ach nee. Braaf wacht hij bij de kassa
Bemachtigt kruk en parasol
En zoekt zijn weg doorheen de massa
.
.
Sportongeval
.
Het fietsen, zegt men, is gezond
Draai fier de trappers in het rond
Rijd hard want je wilt winnen!
Maar mijd een val op harde grond!
Dan wacht in’t ziekenhuis het linnen
De artsen snellen toe, terstond,
Bezoek van vrienden en vriendinnen..
.
Met dank aan het Vrije vers.
.
Hill 60
Poëzie en WO 1
.
Hill 60 is een van de heuvels in de Westhoek van Vlaanderen (even buiten het dorp Zillebeke) waar in de eerste wereldoorlog verbeten is gevochten, ten koste van vele doden. De heuvel was dan weer in handen van de Engelsen, dan weer van de Duitsers. Een klein stukje niemandsland waarin de gruwelijke waanzin van de van de eerste wereldoorlog vier jaar lang voortduurde.
Op Hill 62 (een stuk verderop waar al net zo gevochten werd) ligt het Sanctuary Wood Museum waar de waanzin van deze oorlog op een bijzondere wijze is gedocumenteerd. Heel veel artefacten, zaken die zijn achtergebleven na WO 1 en spullen uit opgravingen zijn daar in een aantal ruimtes bij elkaar gebracht. Niet door een goed gedocumenteerd team van conservators maar door een aantal privé personen.
Dit bepaald een groot deel van het karakter van dit museum. In het museum staan een groot aantal dia-kastjes waarin heel veel dia’s waarop de oorlog in al zijn facetten te bekijken is. Dus niet alleen officiële foto’s maar juist veel foto’s van de gruwelijkheden, het oneindig lijkende maanlandschap waarop dit deel van Vlaanderen destijds nog het meest aan doet denken maar ook foto’s van ontredderde soldaten, doden tot aan een bijzonder aangrijpende dia van een dood paard in een boom!
Naast deze dia-kastjes dus ook veel uniformen, helmen, munitie, geweren en afbeeldingen (schilderijen en tekeningen). Tussen de enorme hoeveelheid spullen ontwaarde ik het onderstaande lijstje. Iets dat je in een ‘officieel’ museum nooit zou tegenkomen. Het is een getypt gedicht uit juni 1960 van Annie Littlewood uit Harrogate in Engelanmd. Waarschijnlijk is Annie een familielid van een soldaat die op Hill 60 is overleden of de geschiedenis heeft haar zo aangegrepen dat ze er een gedicht over heeft geschreven.
Dit is het gedicht.
.
Remembered at Hill 60
.
They are not dead
they rest in peace,
the men that lie
in yonder graves,
tis us that live
that wonder why
this precious waste of lives
must still exist,
Ah — they gave their lives
that we might live,
God rest their souls.
.
Joris Declercq
Haringe (naast Watou)
.
Ik was afgelopen weekend in Vlaanderen en daar in het plaatsje Haringe kwam ik, wandelend over de begraafplaats, de grafsteen tegen van Pater Joris Declercq (1921-1981).
Joris Declercq was behalve pastoor in Haringe, kunstenaar, verteller van streekverhalen en dichter. De kettingrokende Declercq lag aan de basis van de Kultuurgemeenschap en er kwamen kunsttentoonstellingen, orgelconcerten, openluchttoneel en andere manifestaties waarop nogal wat vreemden, waaronder heel wat Fransvlamingen afkwamen. Hij schreef boeken en heerlijke poëzie, hij deed volop mee aan carnaval en andere dorpsactiviteiten en na de mis ging hij graag een pintje drinken en dobbelen. Kortom een bijzonder man.
Dat zie je terug aan zijn grafsteen. De steen was al klaar toen Declercq nog leefde, zo wist hij zeker hoe zijn graf er uit zou komen te zien. alleen de datum van overlijden moest nog worden toegevoegd.
Op de grafsteen een voorbeeld van zijn poëzie.
.
E vrind is lik e stekkerdroad,
je kut dr an vaste roak’n;
en ojje were weg wult goan,
t doe zeer je los te moak’n.
.
Joris Declercq bij zijn grafsteen
Een oud geluid
Dichtbundel van Poetry International en De Bezige Bij
.
Op maandag vond ik in mijn postvak een stapeltje dichtbundeltjes van Remco Campert met de titel ‘Een oud geluid’. Uit de begeleidende brief blijkt het hier om een gelegenheidsbundeltje te gaan met 10 gedichten, uitgegeven ter gelegenheid van de Gedichtendag in 2011 door Poetry International en De Bezige Bij. Omdat er nog bundels over waren en ze het zonde vonden om ze weg te gooien (en terecht!) worden ze aangeboden aan bibliotheken om deze uit te delen aan poëzieliefhebbers.
In 2014 komt er opnieuw een geschenk n.a.v. de Poëzieweek namelijk ansichtkaarten met gedichten van K. Schippers (uitgegeven door het CPNB). De Poëzieweek vindt plaats van 30 januari tot en met 5 februari heeft als thema ‘Verwondering’.
Omdat ik een liefhebber ben van de poëzie van Remco Campert hier een gedicht uit de bundel. Mocht je ook zo’n bundel willen hebben, kom dan naar de poëziehoek van de bibliotheek Maassluis of informeer ernaar bij je eigen openbare bibliotheek.
.
Poëzie
.
Eergisteren was het oorlog
gisteren ook
en nog altijd in mijn heden
dat niet alleen van mij is
.
geld sluipt rond over de wereld
betaalt zichzelf met oorlog
.
oorlog mag zijn naam niet dragen
noemt zichzelf defensie
.
poëzie is het struikgewas
waarin ik me verberg
als de soldaten komen
in hun gierende tanks
.
ZICHTBAAR ALLEEN 