Site-archief
Kleine openbaringen
Over de liefde
.
Ik weet niet hoe het bij jullie zit maar wanneer ik langs zo’n klein boekenkastje op straat loop moet ik er altijd even in kijken. Meestal tegen beter weten in, want ik vind er zelden iets tussen wat me kan bekoren. Tussen de streekromans, oude studieboeken en aftandse thrillers staat vrijwel nooit poëzie. En dan toch vind ik dan ineens in zo’n kastje in mijn wijk een bundeltje van een mij onbekende dichter.
Het betreft hier de bundel ‘Kleine openbaringen’ van Jasper van Loon uit 2018 uitgegeven in eigen beheer. Wat ik kon vinden was dat deze singer/songwriter en dichter uit Rijswijk in 2018 de derde prijs won van de LiteratuurPrijs Zeist 2018. Jasper van Loon schreef deel I (14 gedichten) tijdens de slapeloze nachten van de kraamperiode van zijn pasgeboren dochter en bracht deze samen met 14 oudere gedichten in de bundel ‘Slapeloze nachten’. De gedichten in deze bundel zijn muzikaal, bevatten eind- en tussenrijm en zijn veelal sprankelend en het lezen meer dan waard. De omslag (binnen en buitenkant) bestaan uit afbeeldingen van het altaarstuk 45 Szenen aus der Johannesoffenbarung uit ca. 1400, in het bezit van het Victoria & Albert Museum in Londen dat wordt toegeschreven aan Meister Bertram von Minden.
Een voorbeeld van zo’n prettig lopend en muzikaal gedicht is ‘Over de liefde’ uit deel II.
.
Over de liefde
.
Als een geliefde is verdwenen
dan zal de liefde overblijven.
Er past geen woord om op te schrijven;
er valt geen zin aan te ontlenen.
.
Onder de bladeren en stenen
zal duisternis het licht inlijven
als een geliefde is verdwenen,
.
dan zal de liefde overblijven.
Door over je lichaam te wrijven
ben ik in je dromen verschenen
.
om elk spookbeeld uit te drijven.
En nooit zal ik iets dieper menen
over de liefde, die zal blijven
als een geliefde is verdwenen.
.
Derde prijs Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2020
Monica Boschman
.
De derde prijs van de Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2020 is gewonnen door Monica Boschman met haar gedicht ‘Voorbij Maas en Waal’. De jury schrijft over dit gedicht in haar juryrapport:
.
Al bij de eerste woorden neemt de dichter de lezer mee een herinnering in. Een haarscherpe herinnering, de beelden zijn helder. Door in te zoomen op een detail wordt deze terugblik onmiddellijk tot leven gewekt.
Het onverwachte en bijna terloops aandoende
‘(…) en dingen waarvan je zou willen
dat ze anders waren.’
in de tweede strofe valt op, intrigeert. Mede vanwege het contrast met het gedetailleerde voorgaande en het veelzeggende van het nu niet nader benoemde. In de derde strofe wordt er verder afstand genomen, met zinnen als
‘(…) De toekomst
rolde zich op tot een laatste thuiskomst.’
en
‘Tijd laat zich niet rekken.’ .
Ze zijn concluderend, enigszins nuchter te noemen. Er wordt melding gedaan van een gegeven. Het vervolg voorkomt het verlies van aandacht. De dichter laat het algemene gezegde los en trekt de lezer de persoonlijke ruimte in.
‘Midden in de kamer staat de veerman
klaar.(…)’
Zowel de onverwachte locatie als de poëtisch geformuleerde vragen die hierop volgen, verhoeden dat het te sentimenteel wordt. Ook zorgen ze ervoor dat een niet fonkelnieuwe metafoor toch fris aandoet en wakker maakt. Het is diezelfde vraagstelling die ook belet dat het gedicht te kabbelend wordt en daarmee spanningsloos.
‘Voorbij Maas en Waal’, want dat is het gedicht waar het over gaat, doet persoonlijk aan, maar overstijgt het particuliere. In sobere en heldere bewoordingen wordt een groot thema aangeraakt. Dat dit gedicht slechts één bijvoeglijk naamwoord bevat, is geen gemis. Integendeel. Dit is volledig in harmonie met de andere keuzes die de dichter maakte.
Niet alleen stijlregister, maar ook beeldgebruik, strofe-indeling, wisselingen in tijd en perspectief, en de subtiele samenhang in klank zijn hier passend, ondersteunend en in evenwicht. Ze ogen natuurlijk. ‘Voorbij Maas en Waal’ is beheerst, het vliegt nergens uit de bocht. Ook in die dosering toont zich de dichter.
.
Voorbij Maas en Waal
.
Aan het eind van de straat liepen we
tegen de rivier aan. Twee fietsers zochten
naar de plek waar de pont zou aanmeren.
.
Wij bleven aan deze kant van het water
voor wijn en vis in het café, verhalen over
verleden en dingen waarvan je zou willen
.
dat ze anders waren. De toekomst
rolde zich op tot een laatste thuiskomst.
Tijd laat zich niet rekken.
.
Midden in de kamer staat de veerman
klaar. Hoeveel moet je nog inleveren
voor het vertrek? Welke grap vertel je
.
tijdens de overtocht over de munten
op je ogen? Water draagt een lach
naar hier. Ik luister, blijf nabij
.
aan deze kant van de rivier.
.
Fake News!
Jonge dichter des Vaderlands
.
Maaike Rijntjes (1997) was in de periode 2014-2016 Jonge dichter des Vaderlands. Hiervoor won zij ‘Doe Maar, Dicht Maar’, de wedstrijd voor jonge dichters. Na haar jaren als Jonge dichter des Vaderlands heeft ze op verschillende podia gestaan en zijn er gedichten van haar gepubliceerd in verschillende tijdschriften, zoals ‘Het Liegend Konijn’. Inmiddels studeert ze filosofie in Groningen en schrijft gedichten voor radioprogramma El Mundo. Het wekelijkse radioprogramma El Mundo wordt behalve in Harderwijk ook uitgezonden op lokale radiostations in Zwolle en Deventer. Gedichten van haar hand zijn te lezen op http://maaikerijntjes.tumblr.com
In 2018 deed ze mee met WriteNow! Groningen en won ze de derde prijs met een aantal gedichten. Een van deze gedichten is heel actueel en is getiteld ‘Fake news’.
.
Fake news
.
Vrouwen zijn gemaakt om vast te houden,
mannen om te winnen.
.
De wereld is een eiland en
op zee is het makkelijk drijven:
golven likken stranden schoon,
zout hoeft niet te branden in je ogen.
.
Je kunt bouwen om mensen
prikkeldraad oprollen de stenen ook
in de grond verbergen, zeggen: je kunt
niet meer naar huis,
dit alles zonder het ‘gevangenis’ te noemen.
.
Kinderen zijn veilig als je ze jong genoeg leert
altijd terug te schieten
het probleem zit in schedels
ligt niet in hun handen.
.
Dichter van de maand april
Sabine Kars
.
De dichter Sabine Kars ken ik al jaren. Eind 2012 stonden we al eens samen op een podium met andere dichters in Brielle, ze werd 3e bij de eerste Ongehoord! gedichtenwedstrijd met het gedicht ‘Thuisfront’, ze trad als dichter op in het Witte Kerkje in Maassluis op mijn verzoek, we werden beide uitgenodigd door Greta Lugtmeier bij de presentatie van haar bundel ‘Onderstroom’ in 2015 en ik werd door haar en Mas Papo als eerste studiogast uitgenodigd bij hun prachtige radioprogramma bij B-FM met als titel ‘Over poëzie en muziek’ https://www.overpoezieenmuziek.nl.
Sabine Kars heeft zich door de jaren heen ontwikkeld als een zeer boeiende en bijzondere dichter. Ik plaatste al eerder gedichten van haar op dit blog en deze maand dus elke zondag een gedicht van haar hand. Vandaag als eerste een gedicht ‘A capella’.
.
A capella
.
ik zag je gaan
in jouw allerlaatste huid
en buiten werd het almaar kouder
.
je wilde weg uit dit huis waar je
nergens kon dansen, nergens kon huilen
nu staan je ogen te huur
.
ergens moet er iets vergeten zijn
maar niet het grafieten baden
in een ontluisterende jeugd
.
er was niets om voor te blijven en
onder het aanhoudend stijgen
van heliumgevulde huizen
raak ik ook jouw woorden kwijt
.
je glazen vragen die herhaalden
de verhalen op de vlucht
was je toen al weg?
.
nu waai je uit
en hoor ik enkel nog
het schudden van een rusteloze taal
.
wat rest
is het telkens weer
het telkens weer gaan zingen
.
en de bloemen die zich roeren
wie weet is het de laatste dag
.
Derde prijs Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2017
Rian Visser
.
De derde prijswinnaar Rian Visser, was door omstandigheden niet in de gelegenheid om haar prijs op te halen of haar gedicht voor te dragen. In haar plaats heb ik bij de prijsuitreiking, nadat bekend was gemaakt dat ze de derde prijs had gewonnen, haar gedicht voorgedragen. Het juryrapport over dit gedicht luidt:
.
Juryrapport 3 – Niemand kan mij spreken
Vele dorpen en steden nemen asielzoekers op. Vele mensen in die dorpen en steden begrijpen niet wat deze mensen hier doen. Vele mensen willen het ook niet begrijpen. Vele mensen willen het wel begrijpen. Net als de dichter van dit gedicht.
Het gedicht Niemand kan mij spreken, was in al haar eenvoud voor de jury bijna geen discussie waard. In eenvoudige taal in een paar zinnen opschrijven dat we elkaar soms moeilijk verstaan of niet begrijpen is heel knap. Het is dan ook niet te sentimenteel. Het doet recht aan wat dagelijks aan de hand is.
Ik citeer:
Zij is een taal
die wij niet spreken.
Zij is een geschiedenis
die wij niet leren.
Een mens is meer dan een mens. Veel is bekend, vertrouwd. Maar, veel is -door verscheidene factoren- ook onbekend. Om dat onbekende van elkaar te gaan ontdekken is lef nodig. En de dichter van Niemand kan mij spreken heeft lef. Met dit gedicht laat de dichter niet alleen zijn/haar lef zien, het geeft de lezer ook hoop. Hoop op toekomst van poëzie en hoop op toekomst met ons allen.
.
Niemand kan mij spreken
.
Sinds een paar weken
zit in mijn klas
een meisje dat vluchtte.
Ze doet goed haar best
om ons te verstaan.
Maar vandaag heeft ze mij
verdrietig aangekeken.
Ze zuchtte en zweeg.
Ik denk dat ik het begrijp.
Zij is een taal
die wij niet spreken.
Zij is een geschiedenis
die wij niet leren.
Daarom ga ik het proberen.
Min ’ayna ’anti?
Waar kom jij vandaan?
.
June Bobbe
Derde prijs Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2016
Wouter Veldboer
.
De derde prijs van de Ongehoord! Gedichtenwedstrijd ging naar Wouter Veldboer met het gedicht ‘(G)razende wolven’. De jury schreef in haar juryrapport over dit gedicht:
Dit is een van de weinige gedichten waarin echt met taal gespeeld wordt.
Zowel met woorden als met bestaande uitdrukkingen. Over ieder woord is nagedacht.
Aan de hand van een eenvoudig beeld, een wolf te midden van schapen, wordt iets wezenlijks over de menselijke natuur gezegd.
.
(G)razende wolven
door meer dan alleen
wol geverfd
wolf geworden
eenmaal beland
onder schapen
is het moeilijk
tanden in de bek te houden
ook al voeden we ze braaf
water loopt
in een universele taal
klinkt de wens
om meer dan alleen
gras
.
Derde prijs Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2015
Miranda de Haan
.
De derde prijs in de Ongehoord! gedichtenwedstrijd 2015 is gewonnen door Miranda de Haan met het gedicht ‘alle straten dragen sporen’. Uit het juryrapport:
In het gedicht alle straten dragen sporen, worden opmerkelijke woorden gevat in een strak metrum. Het is een gedicht dat gehoord wil worden en de jury is benieuwd naar de voordracht.
.
alle straten dragen sporen
maar bouwen onbewogen
mensen tot kastelen
op de trappen van jouw stad
dragen kinderen op ruggen
benen werden bomen
vastgegroeid tot muren
ruwer dan jouw ongeschoren wang
ze drinken stierenbloed en zweten
doornen, branden
vlees met hete stenen,
en ik verdwaalde elke dag
versliep me op de stranden
brak golven van de branding
met scherven van je glas
en zocht naar jou in ruzie,
loog van gouden kusten
waar niets me nog vertelde
dat jij er niet meer was.
.
Nog 1 week!
Ongehoord! Poëziewedstrijd 2015
.
Hoewel de inzendingen dagelijks binnen komen, nog even een reminder dat de inzendtermijn voor de Ongehoord! Poëziewedstrijd nog precies 1 week duurt. Tot en met zondag 31 mei is het mogelijk je inzending te sturen aan ongehoordgedichtenwedstrijd@gmail.com .
Het thema is ‘Daarheen gaan’ en voor de verdere voorwaarden verwijs ik je graag naar http://stichtingongehoord.com/2015/03/19/ongehoord-poeziewedstrijd-2015/
Behalve een mooie uitdaging om de dichter in jezelf te ontdekken of verder vorm te geven zijn er mooie prijzen te winnen. De eerste prijs is een prachtig beeldje van kunstenares Lillian Mensing in de vorm van een boek met een oor met uitroepteken, de publicatie van je gedicht op de website van Ongehoord! en dit blog en een voordracht op één van de poëziepodia van Ongehoord!.
De tweede en derde prijswinnaar krijgen ook de publicatie van hun gedicht en een voordracht op een Ongehoord! podium.
De prijsuitreiking zal plaats vinden op zondag 22 november 2015 in het Bibliotheektheater in Rotterdam. De toegang is gratis en iedereen is van harte welkom dus zet de datum alvast in je agenda, aanvang 14.00 uur.
Vorige winnaars van de Ongehoord! Poëziewedstrijd zijn Hervé Deleu (2012), Anneke Wasscher (2013) en Gerard Scharn (2014).
.
Eerste prijs: Beeldje van Lillian Mensing
Prijsuitreiking 2013
Aankondiging wedstrijd 2012
Nummer 2 en 3 van de Ongehoord! gedichtenwedstrijd
Paul Marius Borggreve en Liselotte Moyson
.
Na het juryrapport, het winnende gedicht en een verslag van de wedstrijd vandaag dan de gedichten die op de tweede en derde plaats zijn geëindigd: ‘De wind’ van Paul Marius Borggreve en ‘Ballade van de Wind, het Kind en de Dood’ van Liselotte Moyson.
Tevens de juryrapporten van de drie winnende gedichten.
.
De wind (Paul Marius Borggreve 2e plaats)
.
De fiets liet zich moeilijk vooruit bewegen,
de trappers kraakten, er kabbelde zweet,
de weg was lang en de wind was tegen,
een eenzaam mens die met de wereld streed.
.
Van de andere kant klonk toen half toegenegen:
‘Gaat het wel?’ in een glimlach breed,
‘We hebben toch hetzelfde lot gekregen:
een fiets, de weg, de wind, een eender leed,
.
maar volgens mij doe jij nu iets niet goed,
want terwijl onze wielen naarstig draaien,
schiet ik op en draal jij wat in schoor en voet.’
.
De woorden gaan zoals de winden waaien
en wie wind mee heeft weet wel hoe het moet:
voor storm hoef je slechts een zuchtje te zaaien.
.
Ballade van de Wind, het Kind en de Dood (Liselotte Moyson 3e plaats)
.
Op die herfstige lentedag
in mei
-de bussen staakten,
we moesten te voet naar huis-:
Kilometers
liepen wij,
mijn dochtertje en ik.
Het ziekenhuis lag
achter ons
en om mij heen
waaide de dood.
Ik liep achter mijn kind
en dacht:
Wat wordt ze groot!
Maar nooit zal ik haar
zien opgroeien…
.
Het was koud.
De wind bleef loeien.
Mijn oren werden rood.
Mijn hart scheurde
open en bloedde
bloot.
.
Voor mij liep
heel dapper mijn kind
en om mijn oren
gierde de wind.
.
Juryrapporten van de winnende gedichten:
Op nummer 3 is een gedicht geëindigd waarbij de grote woorden niet worden geschuwd, maar die gek genoeg wel weten aan te komen. De directheid van dit gedicht wist ons te charmeren en de ambiguïteit wist ons te over de streep te trekken.
Op nummer 3 staat het gedicht Ballade van de Wind, het Kind en de Dood van Liselotte Moyson.
Op nummer 2 is een gedicht gekomen van een dichter die duidelijk zijn metier beheerst en daar zichtbaar plezier in heeft. Wij hebben de gedichten anoniem moeten beoordelen, maar de grap is toen ik de naam zag van de dichter was ik blij met mijn eigen keuze, want het getuigde van mijn eigen goede smaak, daar ik de dichter al jaren stiekem volg omdat ik zo van zijn werk geniet.
Op nummer 2 is het gedicht De wind van Paul M. Borggreve geëindigd.
En de nummer 1 van vandaag is het gedicht dat het meest beeldend is, het meest feestelijk is, hoewel er toch een droeve ondertoon in te bespeuren valt, desalniettemin strooit de dichter zelf al in het gedicht confetti in haar schoot. Het winnende gedicht is geworden Jouw spel van Anneke Wasscher.
.
Paul Marius Borggreve
Liselotte Moyson
Prijswinnaars Ongehoord! Poëziewedstrijd
Juryrapporten en gedichten
.
Om het verslag van de Ongehoord! Poëziewedstrijd af te ronden zal ik de komende dagen de winnende gedichten en de juryrapporten hier publiceren.
.
3e prijs: Sabine Kars
.
thuisfront
hier drijf ik – in alle staten
sluit ik elke lente in
ik ben een leger
van verdragen ik schend me
tot de laatste zin en ik gier
uit al mijn gaten
dit huis wraakt en splijt en wreekt
hier pleegt de huismeester verraad
ik woed waar ik schuil en ik graaf me in
ik graaf me in en ik baar mijnen
maak alles met mijn grond gelijk dit huis
stond nimmer op de kaart dit huis is
al zijn wachters kwijt
als ik kon zijn wie ik graag wilde zou ik
bedaard in mij ten onder gaan
maar ik liet
de vijand binnen
verschroeide aarde
nu zal ik altijd oorlog zijn
.
Juryrapport
Toen wij, de drie juryleden, ieder een eigen top vijf op tafel legden, kwamen er in feite ruim tien gedichten uit als mogelijke winnaars. Dat is geen slechte score. Door wikken en wegen kozen we uiteindelijk de drie die hier worden gepresenteerd.
Ik heb onder andere ‘thuisfront’ verdedigd.
Het is een beeldend gedicht dat de lezer snel naar binnen zuigt.
Ik is zelf de zonde, het drijft in alle staten, giert uit al zijn gaten.
De beelden zijn niet mis te verstaan: ze staan als het huis waar de zonde in schuilt.
Ze houden de boog gespannen en verraden slechts mondjesmaat waar het om gaat.
De spanning zit ook in de taal. Het gedicht is geschreven in vrij vers, maar de dichter bedient zich van toevallig rijm en binnenrijm en slaagt er vooral in door klank de tekst aaneen te binden. De langgerekte klinkers in verschillende woorden zoals: wraakt, wreekt, pleegt, verraad, graaf enzovoort, leveren boeiende muziek op. Je leest en herleest. Ik had telkens de neiging om de tekst hardop te zeggen.
De dichter gebruikt geen kapitalen,‘thuisfront’ is één lange zin met grote woorden. Het totale beeld is een overdrijving, met ironie als ondertoon. Hoofdzonde is in zich ook een overdrijving. Vorm klopt met de inhoud. Maar waar grote woorden vallen, loert het gevaar van overdaad. Dit gedicht is op het randje. Ik herlees het. Het blijft staan. Toch twijfel ik over de voorlaatste regel.
De dichter is zelf in de huid van de woede gekropen.
Niet de heilige woede – Gods toorn, maar woede die vernietigt.
En hij biecht die woede op, hij biecht zijn onmacht op om anders te doen.
Gaat in de finale recht op zijn doel af. Missie geslaagd.
maar ik liet
de vijand binnen
nu zal ik altijd oorlog zijn
Jana Beranová
ZICHTBAAR ALLEEN 