Maandelijks archief: december 2014
Oudejaarspoëzie
31 december 2014
.
Op deze laatste dag van het jaar een mooi gedicht over het oudejaar van Anton van Wildenrode (1918-1998) uit de bundel ‘Op hoop van vrede’ getiteld ‘De laatste dagen’.
.
De laatste dagen
en de laatste vragen
van het geleden jaar
staan voor de deur,
de bomen kouder
en de dromen ouder
maar de verwachting
nog vol gloed en kleur
want wij geloven:
het licht van boven
is niet te doven
stelt niet teleur
voor alle vragen
van alle dagen
achter de einder
achter de deur.
.
Dracula
Gedicht uit 2012
.
In de afgelopen jaren heb ik wat geëxperimenteerd met stijlen en vormen en een aantal voorbeelden heb je op dit blog kunnen lezen. Hoewel ik vaker verhalend dicht was dit een poging om een heel verhaal (van Dracula) in een gedicht te vatten met tal van verwijzingen. Misschien niet de meest verfijnde poging maar ik wilde hem jullie toch niet onthouden.
.
Levenslang lezen
In plaats van in zijn kist, klimt de graaf
de trap op van zijn boekenkast. Nog maar
1897 te gaan, hij veegt wat bloed van zijn
mondhoek. De ijzersmaak van Transsylvanische
aderen staat hem tegen
Als een chemokuur verlengt het echter
zijn getunnelde leven. Nog maar 1897 te gaan
dan is zijn werk gedaan, zijn de regels genoten,
de hoofdstukken verorbert, een levenswerk
geschreven en gelezen
Vannacht, bij het doven van de zon, wanneer
de stoker van zijn onrust het vuur in hem
aanwakkert, zijn dorst naar leven hem voert
naar jonge maagden en middernachtelijke
verjonging, zal hij denken
aan de vele woorden die hem nog wachten, 1897
titels te gaan. Laat hem zijn hoofd neer leggen,
de vrees in de zwarte uren van de dag wegnemen.
Alles gelezen wat hij wilde, verslaafd aan bloed en letters
zelf een verhaal geworden
.
Danseres
Een (bijna) vergeten dichter
.
Michael Deak (1920), ik had nog niet van hem gehoord, staat met een gedicht opgenomen in de bundel ‘Liefde is het enige’. Ik kende zijn naam niet maar in de Nederlandse Poëzie Encyclopedie op http://www.nederlandsepoezie.org/ staat onder andere te lezen:
Pseudoniem van Simon Kapteijn, journalist, docent en dichter. Simon Kapteijn had eigenlijk priester willen worden. Maar op het Warmondse seminarie kwam hij erachter dat hij een ongelovige was. De celibaatsverplichtingen zaten hem nogal in de weg. Door middel van poëzie zocht zijn libido een uitweg. Lectuur Repertorium oordeelde in 1952 zo over zijn dichtwerk: ‘Sterk erotische, zangerige poëzie, die als decadent-verfijnde rederijkerskunst aandoet,’ alleen geschikt voor gevormde tot welgevormde lezers.’
Deak publiceerde in 1941 in Criterium en in Roeping, en vanaf 1942 in Groot Nederland. De oude redactie van dit in 1903 opgerichte tijdschrift werd in 1943 door SS-Verwalter Reinier van Houten vervangen door een SS-redactie. Deak bleef tot en met 1944 medewerker aan dit collaborerende tijdschrift. Naast ‘normale gedichten’ leverde hij ook uitgesproken ‘nationaal-socialistische gedichten’ aan. Hij behoorde in 1948 tot de katholieke ‘jeugdige dichtersbent’. Naar eigen zeggen was in 1950 de inspiratie op en schreef hij geen nieuw werk meer.
In 1950 publiceerde Deak de bundel ‘Aphroditis’ en daaruit het gedicht ‘Danseres’.
.
Danseres
.
Zij ligt naast mij, reebruin; zij rekt zich uit
en laat mij zacht de lof der minnen spellen.
Met vingers die haar edeltenen tellen
streel ik de dieren achter in haar huid.
.
Wanneer de gemshoorn in het orgel fluit
dan zijn haar voetjes spitse springgazellen
waarin de welpen van haar enkels zwellen,
en die zijn snel en breekbaar als geluid.
.
Haar voeten zijn van Venus en volmaakt
met sterren om haar tenen te versieren
en als zij danst breekt er de melkweg uit.
.
Zij ligt naast mij, reebruin, als zij ontwaakt
en in mijn handpalm ademen de dieren,
slaags met haar hartslag waar mijn vinger sluit.
.
Yellow Ledbetter
Pearl Jam
.
Soms vraag je je af bij poëzie waar een gedicht of een tekst over gaat. In een aantal gevallen gaat poëzie ‘nergens over’ maar is de klank van een gedicht of de muzikaliteit, het ritme en de loop van de tekst belangrijk en niet zozeer de tekst zelf (zeer bekend voorbeeld Oote van Jan Hanlo). In de muziek komt dit ook voor en dan wordt dit meestal versterkt door de instrumenten die daarbij gebruikt worden.
In het nummer Yellow Ledbetter van Pearl Jam is de tekst ook niet of nauwelijks relevant. Op dit nummer improviseert Eddie Vedder de tekst in woorden en zinnen die schijnbaar geen relevantie hebben maar als je dan goed tussen de regels doorleest lijkt het toch misschien ergens over te gaan.
Op de zeer informatieve website http://songmeanings.com/ staat over dit nummer te lezen:
For the most part the lyrics in this song are irrelevant. The song was written by Mike McCready and Eddie just made up the words as he went along. Eddie’s voice is supposed to be more of an instrument by using improvised words, the words are never the same in concert. Ledbetter refers to Eddie’s friend from Chicago named Tim Ledbetter. If there is any meaning to the lyrics I think the letter in the beginning of the song refers to the telegrams that we sent to the families of soldiers KIA in WWII. The telegrams were so distinct that many families didn’t have to open them to know what they said. In the song I see a family sitting on a porch when a man comes to deliver a telegram and the family is so devestated about their loss that they cannot even bear to open it.
De stem van de zanger dus als extra instrument, of als ‘ poëtisch kunstwerk’ te plaatsen in de categorie waarin ook zovele gedichten vallen die schijnbaar zonder een duidelijk onderwerp zijn.
Hier de tekst en het nummer.
.
Yellow Ledbetter
Unsealed
On a porch a letter sat
Then you said I want to leave it again
Once I saw him
On a beach of weathered sand
And on the sand I want to leave it again
On a weekend want to wish it all way
And they called an I said an I want what
I said an I call out again
And the reason oughta leave her calm I know
I said I know what I wear that a box or the bag
Oh yeah can you see them?
Out on the porch
Ah, but they don’t wave
I see them
Round the front way, yeah
And I know and I know
I don’t want to stay
Make me cry
I see
I don’t know there’s something else
I want to drum it all away
An I said
“I don’t, I don’t know whether I was the boxer or the bag”
Oh yeah can you see them?
Out on the porch
Ah, but they don’t wave
I see them
Round the front way, yeah
And I know and I know
I don’t want to stay
I don’t want to stay
I don’t want to stay
.
.
Ik ben geen schrijver
Alja Spaan
.
Uit de bundel ‘Je hebt me gemaakt met je kus’ een bundel over alle vormen van liefde, die ik in 2011 publiceerde met de dichteres Alja Spaan een gedicht van Alja. Alja haar gedichten zijn meanderende poëtische teksten waarin veel te vinden en te genieten valt. Uit deze bundel het afsluitende gedicht zonder titel.
.
Ik ken geen andere manier
Ik ben geen schrijver
Ik ken geen andere manier
Dan je begeren en je voelen op mijn huid
Je willen verleiden met
Zoveel meer dan mijn woorden
Ik ken geen andere manier
Van liefhebben dan deze
Ik ken geen andere manier van verlaten
Dan terugkomen ooit
Zachte deuren, zachte gebaren
Ik ken geen andere liefde nu dan jij
En geen andere liefde kent mij
Zoals jij
.
Christmas Bells
Henry Wadsworth Longfellow
.
Henry Wadsworth Longfellow (1807 – 1882) was Amerikaans pedagoog en bibliothecaris (en die hebben bij mij een streepje voor). Hij was één van de Firesides poets.
De Fireside Poets (ook bekend als the Schoolroom of Household Poets) is de naam waarmee naar een groep van 19e-eeuwse Amerikaanse dichters uit New England wordt verwezen. Tot deze groep worden William Cullen Bryant, John Greenleaf Whittier, James Russel Lowell en Oliver Wendell Holmes sr. en dus Wadsworth Longfellow gerekend.
De Fireside Poets waren de eerste Amerikaanse dichters die zowel in de Verenigde Staten als in Groot Brittanië in populariteit konden wedijveren met de Britse dichters.
Henry Wadsworth Longfellow kreeg zijn inspiratie voor het gedicht Christmas Bells in 1863 tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog toen zijn zoon (tegen de wil van zijn vader in) zich aanmeldde bij de Noordelijke Staten. Dit gedicht gaat over het Kerstfeest maar er is een ondertoon die over de oorlog gaat (The Wrong shall fail, The Right prevail). Dit gedicht was de basis voor de Christmas carol ‘I heard the Bells on Christmas Day’.
.
Christmas Bells
.
I heard the bells on Christmas Day
Their old, familiar carols play,
And wild and sweet
The words repeat
Of peace on earth, good-will to men!
And thought how, as the day had come,
The belfries of all Christendom
Had rolled along
The unbroken song
Of peace on earth, good-will to men!
Till ringing, singing on its way,
The world revolved from night to day,
A voice, a chime,
A chant sublime
Of peace on earth, good-will to men!
Then from each black, accursed mouth
The cannon thundered in the South,
And with the sound
The carols drowned
Of peace on earth, good-will to men!
It was as if an earthquake rent
The hearth-stones of a continent,
And made forlorn
The households born
Of peace on earth, good-will to men!
And in despair I bowed my head;
“There is no peace on earth,” I said;
For hate is strong,
And mocks the song
Of peace on earth, good-will to men!”
Then pealed the bells more loud and deep:
“God is not dead, nor doth He sleep;
The Wrong shall fail,
The Right prevail,
With peace on earth, good-will to men.”
.
Hieronder the Christmas Carol gezongen door Casting Crowns.
.
Liefde is het enige
Je bent
.
Niets mooiers dan in de donkere dagen voor kerstdagen liefdespoëzie posten. Vrede op aarde en heb je medemens lief en voor die speciale persoon wat extra aandacht. Om je hierin wat inspiratie te geven van Ellen Warmond het prachtige gedicht ‘Je bent’ uit de bundel ‘Tegenspeler tijd’ uit 1979.
.
Je bent
.
Je bent gewoon je bent
gewoon een mens dat is
een warm en onontwarbaar wezen
en toch kun je gebeuren als een wonder
.
want ik heb je geroepen in mijn slaap
ik riep je liefde
.
door eigen honger
in de eigen stem ontwaakt
zag ik: ik heb je niet gedroomd
hier ben je je bestaat
.
ik heb je lief gehad
dit is de nacht
.
ik heb je lief
ik heb je niet bedacht.
.
Fix you
Coldplay
.
In het kader van poëzie en muziek én in de sfeer van kerst vandaag een nummer van Coldplay ‘Fix you’ van hun album ‘X & Y’ uit 2005. De tekst mag als zodanig misschien niet iedereen meteen aanspreken of heel poëtisch zijn maar in combinatie met de muziek is het zeer de moeite waard.
Tijdens het schrijven van het nummer was zanger Chris Martin beïnvloed door de band Muse, die een kerkorgel gebruikten in hun nummer “Megalomania” (van het album Origin of Symmetry). Omdat geluid na te maken gebruikte hij een oud keyboard dat Bruce Paltrow had gegeven aan Martins vrouw Gwyneth Paltrow. Martin heeft echter ook vaak gezegd dat het nummer een kopie is van Elbows ‘Grace under pressure’.
Het is het enige nummer van Coldplay waarin alle 4 de bandleden tegelijk zingen.
.
Fix you
When you try your best but you don’t succeed
When you get what you want but not what you need
When you feel so tired but you can’t sleep
Stuck in reverse
And the tears come streaming down your face
When you lose something you can’t replace
When you love someone but it goes to waste
Could it be worse?
Lights will guide you home
And ignite your bones
And I will try to fix you
And high up above or down below
When you’re too in love to let it go
But if you never try you’ll never know
Just what you’re worth
Lights will guide you home
And ignite your bones
And I will try to fix you
Tears stream down your face
When you lose something you cannot replace
Tears stream down your face
And I
Tears stream down your face
I promise you I will learn from my mistakes
Tears stream down your face
And I
Lights will guide you home
And ignite your bones
And I will try to fix you
.
Regen in de woestijn
Nieuw gedicht
.
Regen in de woestijn
Het dorre land ligt hier voor mij
getekend door droogte na jaren
van dorst.
Diepe rafelige groeven
in de huid van moeder aarde
tekenen een wonderschoon
panorama zonder oases
Landschap met cactussen
en een droge wind die
maar niet lijkt te stoppen,
zucht naar een spatje regen
Mijn gieter kan de droogte niet
wegnemen, slechts op plaatsen
nieuw groen tot leven wekken
.
Altijd kleurt je bloed mijn wangen rood
Else Lasker-Schüler
.
Else Lasker-Schüler (1869-1945) gold al tijdens haar leven als een van de grootste liefdes dichteressen uit het Duitse taalgebied, Niet eerder legde een dichteres zo schaamteloos haar hart op tafel. In een zeldzaam beeldende, bijna hyperventilerende taal bezwoer zij alle seizoenswisselingen van de liefde, soms zelfs in één gedicht tegelijk.
Dit staat te lezen achterop de bundel die ik voor 50 cent op de kop tikte bij (voorheen) de Slegt met de titel ‘Altijd kleurt je bloed mijn wangen rood’. Een bijzonder bundeltje met gedichten in het Duits en in vertaling van Menno Wigman.
Over haar leven staat op Wikipedia: Lasker-Schüler schreef zwaar bevlogen, lyrische werken, ook in haar verhalen en in haar toneelstuk Die Wupper. Haar poëzie is bewust irrationeel en werkt met associaties en aaneenrijgingen. De figuren die ze in haar proza ten tonele voert, zijn vaak vermomde mensen uit haar omgeving. Ze spint allegorische constellaties van sprookjesachtige situaties en laat een grote verscheidenheid aan emoties de revue passeren.
Ze neemt deel aan avant-gardistische bijeenkomsten van expressionistische dichters, was zeer gerespecteerd en had vele vrienden onder dichters, schrijvers en kunstenaars. In 1933 vlucht ze Duitsland uit naar Zwitersland omdat ze van Joods komaf was, dan reist ze door naar Egypte en Palestina waar ze in 1945 berooid sterft.
Uit de bundel het gedicht’O je handen’.
.
O, je handen
.
Zijn mijn kinderen.
Al mijn speelgoed
ligt in hun holten
.
Steeds speel ik soldaatje
Met je vingers, kleine ruiters,
Tot ze omvallen.
.
Wat heb ik ze lief,
Je jongenshanden, allebei.
.
O, deine Hände
.
Sind meine Kinder.
Alle meine Speilsachen
Liegen in ihre Gruben.
.
Immer spiel ich Soldaten
Mit deinen Fingern, kleine Reiter,
Bis sie umfallen.
.
Wie ich sie liebe
Deine Bubenhände, die zwei.
.
ZICHTBAAR ALLEEN 