Categorie archief: Liefdespoëzie
Liefdesgedicht
Zij
.
De liefde is vaak onderwerp van poëzie. Liefdesgedichten kunnen altijd. Dus ook vandaag, hoeveel reden heeft een mens nodig. Sommige liefdesgedichten zijn lang en andere zijn kort en krachtig, hebben een licht erotische ondertoon of zijn opsommend van aard. Hoe dan ook, vandaag verdient een liefdesgedicht, in dit geval van mijn hand, en gewoon recht toe recht aan.
Zij
,
Lees je mij, dan lees
ik jou, of
luister je mij, schrijf je mij
dan ben je mij, of
ben je van mij, bij mij,
meer bij mij dan
je op dit moment kan zijn,
blij mij, verblij mij.
.
Twee keer de liefde
Dubbel-gedicht
.
Vandaag een dubbelgedicht over de liefde. Toen ik dit besloot wist ik dat ik kon kiezen uit zoveel gedichten, veel meer dan wanneer ik een dubbelgedicht zou maken over zoet en zout of over mantelzorg. Tegelijkertijd biedt het ook weer Zoveel mogelijkheden dat een keuze niet eenvoudig is.
Na enig zoeken koos ik voor gedichten van Ilja Leonard Pfeijffer (1968) en Gerrit Kouwenaar (1923-2014).
Het eerste gedicht is van Pfeijffer en is getiteld ‘Die Liebe die Liebe’ en nam ik uit de bundel ‘Van de eerste tot de laatste liefde’ uit 2022, een keuze uit de amoureuze gedichten van deze dichter.
Het tweede gedicht is van Kouwenaar en heeft als titel ‘Van de liefde’ en komt uit de bundel ‘Gedichten 1948-1978’ uit 1982.
.
Die Liebe die Liebe
.
Liefde is een dunne naam
maar de avond wordt zwaar
en kruipt op mijn buik
ik ruik je avondmond
ik proef je naam
.
liefde is gauw gezongen en
liefde is dun gesponnen
maar spin voor iedere tol
en zing als een klepel
.
liefde is een avondwoord
maar het wordt avond
en mijn keel wordt donker
ik wil je drinken
ik proef je naam
.
Van de liefde
.
En nu van de liefde?
Van de liefde
die men als een roos
op het schild draagt?
.
Van de liefde
die men als een roos
in de hand verplettert
begraaft in het hart?
.
Of van de liefde
die als een distel verwondt
als een hand bloedt
als een hart bloeit?
.
Nog nooit verliefd geweest
Ans Wortel
.
Beeldend kunstenaar, dichter en schrijver Ans Wortel (1929-1996). Zij heeft diverse dichtbundels geschreven waarin haar beeldende kunst en poëtische teksten samenkomen. Ze debuteerde in 1959 met een gedichtenbundel in eigen beheer zonder titel. Ans Wortel is vooral bekend als beeldend kunstenaar. Ze maakte in haar lange kunstenaarsleven voornamelijk olieverfschilderijen, gouaches en tekeningen. Haar werk beslaat een periode van meer dan 50 jaar. Als autodidact begon ze vanuit de traditionele schilderkunst langzaam naar een eigen vorm te zoeken dat ‘abstract figuratief’ genoemd kan worden.
Uiteindelijk heeft ze echter ook een aantal dichtbundels uitgegeven waaronder de bundel ‘Voor ons de reizende vlezen rots’ uit 1970 die verscheen bij uitgeverij De Bezige Bij. Uit deze bundel komt het liefdesgedicht ‘I’ve never been in love before’ like Chet Baker sings…’.
.
‘I’ve never been in love before’ like Chet Baker sings…
.
ik was nooit zo verliefd
dat mijn hart
mijn hoofd de baas werd…
nooit kon hij zover
beslag op me leggen
dat er geen ‘ik zijn’ meer overbleef…
.
voor hem wijzigde ik m’n dagindeling
voor hem veranderde ik m’n standpunt
wat ik geloof,
geloofde ik bij hem niet meer
ik hield rekening met zijn wensen
aangaande eten en vrijen en slapen…
.
nooit ben ik hèm
is hij mij geworden
.
ook nú zal ik ’t ‘wij’ niet halen
maar zo verliefd als nu,
was ik niet eerder…
.
Heks heks
Jan Elburg
.
Liefdesgedichten kom je in vele vormen tegen. Er zijn de hoofse, romantische liefdesgedichten, de meer expliciete, de rauwe liefdesverklaringen, fysieke liefdesgedichten maar ook de liefdesgedichten die gaan over voorbije liefdes, pijnlijke liefdes en de melancholische liefdes. Liefde is net het leven zelf.
Jan Elburg (1919-1992) ook bekend als Jan G. Elburg was een dichter en beeldend kunstenaar, die tot de Vijftigers wordt gerekend. Als beeldend kunstenaar was hij actief als graficus, schilder, tekenaar, beeldhouwer en collagist, en was jaren docent aan de Rietveld Academie. Hij debuteerde in 1943 met de bundel ‘Serenade voor Lena’ waarna nog vele bundels zouden volgen. Zoals de bundel ‘De vlag van de werkelijkheid’ uit 1956. In deze bundel is het ietwat vreemde maar bijzondere liefdesgedicht ‘Heks heks’ opgenomen.
.
Heks heks
.
Tover jij?
je leeft zo eenvoudig
als duizenden anderen
binnen een tent van frans katoen
met je borsten in twee kleine voorkamers
binnen een huisje van dunne kleren
zo klein zo klein
dat je benen de straat op moeten
.
je droomt zo bescheiden in je ogen
je werkt zo eenvoudig met je schouders
als duizend en een vrouwen
waarom moet mijn stem dan buigen
of een prinses voorbijkomt?
.
ik geef mij over
er komt een onmetelijke
vredige vluchtvloot over
.
bekèn het maar je
(heks heks)
doet het, nietwaar,
toveren.
.
Simpele dingen zeggen
Thomas Möhlmann
.
Dichter, redacteur, organisator en schrijfdocent Thomas Möhlmann (1975) debuteerde in 2005 met de dichtbundel ‘De vloeibare jongen’. In de jaren hierna publiceerde hij nog verschillende bundels zoals ‘Kranen open’ (2009), ‘Waar we wonen’ (2013), ‘Ik was een hond’ (2017), ‘Game of Poems’, Gedichten van IJs en Vuur, columns en gedichten samen met Ellen Deckwitz en Ingmar Heytze (2019). In 2021 verscheen ‘Dankbaar lichaam’ Een liefdesverhaal in gedichten (2021). Zijn werk werd genomineerd voor de C. Buddingh’-prijs, de Jo Peters Poëzieprijs en de Poëziester secundair onderwijs 2020, en bekroond met de Dunya Poëzieprijs en de Lucy B. & C.W. van der Hoogt-prijs.
In de poëzie van Möhlmann komt af en toe een personage langs genaamd Momo in verschillende gedaanten (jongen/meisje) en met verschillende beroepen. In de bundel ‘Dankbaar lichaam’ een liefdesverhaal in gedichten, is deze Momo terechtgekomen in een kleine, hechte gemeenschap. De bundel verhaalt over de liefde die zich tussen hem en een dorpsdochter ontvouwt, inclusief de dramatische gevolgen voor hem, haar, haar vader en de hele gemeenschap. Het verhaal wordt gedeeltelijk door omstanders en betrokkenen, en grotendeels door de twee geliefden verteld.
Wat opvallend is aan deze bundel is dat het een geheel is, de gedichten staan allemaal in dienst van het grote verhaal. Je ziet dat steeds meer bij dichters dat een bundel niet meer bestaat uit losse afzonderlijke gedichten die zich soms tot elkaar verhouden maar meestal niet, maar juist een afgerond verhaal proberen te vertellen als ware het een roman in dichtvorm. Toch zijn de gedichten in ‘Dankbaar lichaam’ wel los van elkaar te lezen en te genieten. Zoals het openingsgedicht ‘Simpele dingen zeggen’.
.
Simpele dingen zeggen
.
Dat je tussen aandrang en bevrediging
een pauze kunt inlassen, bijvoorbeeld
door taal, dat blaffen of ademhalen helpt
in dat soort dingen zeggen was hij goed
.
dat de maan en de zon elkaar op hopeloze
liefjes najagen, het licht op je onderarmen
valt als een mes, je glas halfvoller wordt
met elke slok, hij had er de woorden voor
.
het geeft niet als je stokt, het is niets, je
staat overeind met je mond vol tanden
je weet er geen draai aan te geven, geen
grap te bedenken die deze situatie redt
.
je staat overeind, bijvoorbeeld door taal
gewoon adem blijven halen, of blaffen.
.
Je rug
Rutger Kopland
.
Of ik niet aan Valentijnsdag doe op dit blog? Jawel hoor maar eigenlijk zelden op 14 februari. Dichten over de liefde kan en mag altijd. Dus ook daags na Valentijnsdag. Zoals Rutger Kopland (1934-2012) in zijn gedicht ‘Je rug’ uit de bundel ‘Geluk is gevaarlijk’ een keuze uit de gedichten, uit 1999. Oorspronkelijk verscheen dit gedicht in de bundel ‘Geduldig gereedschap’ uit 1993.
.
Je rug
.
Tot ik je rug zag – alsof je iets wilde met mij
.
daarom streelde ik met mijn ogen je rug
ach, hoe lang al kende ik die
ik wilde het niet denken deze gemeenplaats
maar het waren mijn ogen die dachten
alles in ons is geschiedenis alles
er moet zelfs een tijd zijn geweest waarin wij
nog niet eens bestonden, zo lang al
ik wilde je rug strelen zonder mijzelf te zoeken
onder je huis en ook jou zocht ik daar niet
wij zijn daar onvindbaar
liefde is een woord voor iets anders
dan ik zocht, niet de liefde heeft ons gemaakt
wij zijn gemaakt met onverschillig aandachtig
geduldig gereedschap, hetzelfde
dat ons weer afbreekt
we kennen de zwijgende anatomische prenten
die laten zien hoe het is
de witte wervels en ribben en schouderbladen
de witte weerloze krekel
waarmee het begint en ophoudt
daarom streelde ik met mijn ogen je rug
.
Autistisch gedicht
Jan Geerts
.
Uitgeverij P uit Leuven geeft al 30 jaar poëzie uit. Zij begeven zich op het gebied van nieuw talent, voor gevestigde waarden en buitenlandse coryfeeën die hun Nederlandse stem vonden. Naast deze hedendaagse kring van vooraanstaanden vergeet Uitgeverij P ook de grote klassieke roergangers van de poëzie niet, in bijzondere tweetalige edities.
In de loop van de jaren heb ik al verschillende bundels van deze sympathieke uitgeverij gelezen en gerecenseerd (Jana Arns, Peter J. Brouwer) en schreef ik vaker over dichters uit het fonds van uitgeverij P (Marleen De Crée, Charles Ducal, Yerna Van Den Driessche, Hubert van Herreweghen, Willy Spillebeen). Momenteel lees ik ‘De schaduw van Morandi’ van Antoon Van den Braembussche waar ik later deze maand een recensie over ga schrijven.
Ik heb heel veel respect voor uitgeverijen die zich volledig op poëzie richten. Het uitgeven van boeken is al; geen eenvoudige opgaaf en het uitgeven van poëzie biedt nog enige andere uitdagingen, maar uitgeverij P doet dit dus al; dertig jaar en timmert nog steeds goed aan de weg.
In een van hun laatste uitgaven van 2022, de bundel ‘Hoe er dan iets helders ontstaat’ van de dichter Jan Geerts las ik een gedicht dat me op de een of andere manier maar niet los wilde laten.De Vlaming Jan Geerts (1972) is schrijfdocent en dichter. Hij publiceerde gedichten in diverse literaire tijdschriften (Het liegend konijn, The Low Countries, Poëziekrant, Gierik & NVT). Hij debuteerde in 2004 met de verrassende bundel ‘Tijdverdriet en andere seizoenen’. Daarop volgden ‘Een volle maan met onze handen ernaast’ (2005) ‘De n van iemand’ (2008), Zwerfsteen’ (2008) , ‘Dat het blijft duren’ (2017) en nu dus ‘Hoe er dan iets helders ontstaat’.
In deze laatste bundel zoals ik hierboven als schreef, het gedicht ‘Autistisch gedicht’. Op de flap voorin de bundel staat te lezen dat het hier een aantal van de prachtigste liefdesgedichten die in onze taal geschreven zijn betreft. Ik heb gezocht naar de betekenis van de titel. Ik denk dat de kwetsbare lijn tussen er zijn voor de ander en er niet (steeds) zijn, het verschil tussen weten en merken door Jan Geerts hier (inderdaad) prachtig is verwoord. Het gedicht is opgedragen aan Kato, die zal het zeker begrijpen.
.
Autistisch liefdesgedicht
voor Kato
.
Van alle mensen
maar vooral van jou
was ik liever alleen
.
tel jij dus maar voor twee
en heb me nodig
want ik kan dat niet
.
kom niet te dicht
mijn huid is dus
en jij doet zo zeer
.
maar blijf bij mij
want zonder jou
ben je er niet
.
noem me niet
met de woorden
die de liefde gebruikt
.
want woorden
zoals hartendief
en voor altijd
.
die betekenen
te veel en maken
mij ziek
.
zie me dus graag
maar doe het
niet
.
Wat jongens niet mogen doen
Pim Lammers
.
Dichter en schrijver Pim Lammers (1993) trok zich gisteren terug als schrijver van het Kinderboekenweekgedicht 2023, nadat hij doodsbedreigingen had ontvangen. Dit lees ik via een bericht van Ingmar Heytze op Facebook en ik denk: Wat?? Doodsbedreigingen aan een dichter van kinderpoëzie? Hoe dan? Op de nieuwswebsite Nu.nl stond te lezen: “Lammers kreeg de afgelopen dagen kritiek vanwege een literair verhaal voor volwassenen dat hij in 2015 schreef. Dat ging over de relatie tussen een tienerjongen en zijn trainer. Dit leidde tot veel boze reacties en doodsbedreigingen aan het adres van de bekroonde auteur. Ook werd hem verweten een “pedofilie-activist” te zijn. De christelijke actiegroep Gezin in Gevaar startte een petitie en Wybren van Haga stelde Kamervragen.”
Het eerste dat ik voel wanneer ik dit lees is walging. Een radicaal christelijke actiegroep Gezin in gevaar in combinatie met een radicaal rechtse populist, dat is enge vlek op enge vlek. Wanneer ik op de website van deze groep kleinbreinigen het volgende lees:’Seksuele perversie wordt opgedrongen door nietsontziende radicalen. De bestuurselite buigt feilloos mee.'(over de gender discussie en de aandacht voor LHBT (en dan vergeten ze nog een paar groepen maar ja, het homohuwelijk is ze al een gruwel in het oog).
Deze minderheid (zelfs in Christelijke kringen) heeft het blijkbaar voor elkaar gekregen dat er genoeg geradicaliseerde volgers Pim Lammers zijn gaan bedreigen en daarom trekt hij zich nu helaas terug als schrijver van het Kinderboekenweekgedicht. Als je daarbij de steun krijgt van één van ’s lands kleingeestige politici dan weet je uit welke zuur riekende hoek de wind waait.
Gelukkig krijgt Pim Lammers steun vanuit allerlei hoeken van de literatuur en daarbuiten. Ook staatssecretaris Uslu van Cultuur veroordeelt de doodsbedreigingen:Doodsbedreigingen aan het adres van schrijvers, kunstenaars en makers zijn onacceptabel zegt ze in een commentaar. Ook PEN Nederland veroordeelt de bedreigingen aan Pim Lammers:
“PEN Nederland veroordeelt de doodsbedreigingen aan het adres van Lammers en vindt het volstrekt onacceptabel dat schrijvers in hun veiligheid en vrijheid worden bedreigd. Een vreedzame samenleving is onmogelijk zonder literaire vrijheid. We roepen schrijvers uit ons land op zich solidair te verklaren met Lammers en pal voor de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van literaire expressie te gaan staan.”
Ik sluit mij graag aan bij de oproep van PEN Nederland en de vele schrijvers en dichters die zich solidair hebben verklaard met Pim Lammers op de vele sociale kanalen. Ik beëindig dit bericht met een gedicht van Pim om te laten zien dat we nooit mogen buigen voor de kleingeestige geradicaliseerde idioten die dit soort bedreigingen uiten. Ik roep een ieder op om gedichten van Pim Lammers te delen en te plaatsen. Laten we als tegenreactie tegenover zoveel bekrompenheid de poëzie vieren, de vrijheid van schrijven en nooit buigen voor dit soort vreselijke acties. Het gedicht ‘Wat jongens niet mogen doen’ komt uit ‘Ik denk dat ik ontvoerd ben’ uit 2022.
.
Wat jongens niet mogen doen
.
Nick en ik zijn jongens
en er is veel dat jongens niet mogen doen:
-tot half drie opblijven om engen zombieseries te kijken
-op schooldagen bij elkaar logeren
-met losse handen fietsen
-de schrobzaag en de klopboormachine meenemen naar de hut
-schelden met het woordje …
-spieken tijdens het veel-te-moeilijke-woorden-dictee
-laten spieken tijdens het veel-te-moeilijke-woorden-dictee
-praten over wie het sterkst is, de beer of de leeuw, terwijl de juf een som staat uit te leggen
-toch nog ‘de leeuw natuurlijk’ zeggen
-naast elkaar zitten in de klas
-zonder papa en ònder ladder de bal pakken van het dak
-een tweede slokje bier proeven
-mama vragen wat we gaan eten als ze in een yoga -houding zit
.
Wij zijn jongens
en er is zóveel dat jongens niet mogen doen.
.
Daarom geef ik Nick
alleen in het geheim,
alleen als niemand het ziet,
een zoen.
.
Schaamteloos!
Han G. Hoekstra
.
In tijden van oorlog en ellende is er altijd de liefde. Soms schaamteloos ervaren en bezongen door dichter Han. G. Hoekstra (1906-1988). Hoekstra was dichter, journalist en redacteur die ook veel gedichten voor kinderen schreef. Kort na de oorlog was hij een van de vernieuwers van de Nederlandse jeugdliteratuur. Vele wat oudere lezers zullen de naam Hoekstra wel kennen. Hij was samen met Annie M.G. Schmidt de vernieuwer van jeugdpoëzie na de tweede wereldoorlog. Hij is wat minder bekend geworden dan Annie M.G. Schmidt en ook als dichter voor volwassenen werd hij ingehaald door de Vijftigers in vernieuwing.
Toch was zijn werk van grote kwaliteit. Hij ontving niet voor niets in 1972 de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre. Ik wil hier graag een liefdesgedicht van zijn hand delen dat verscheen in ‘Verzamelde gedichten’ in 1972 getiteld ‘Schaamteloos’. Dat ik dit gedicht koos heeft meerdere redenen. Allereerst omdat het zo heerlijk herkenbaar is, maar ook om haar muzikale en poëtische kwaliteit en als laatste om de laatste strofe waarin Hoekstra woorden geeft aan een dilemma dat veel mensen zullen herkennen.
.
Schaamteloos
.
Ik kan mij maar niet schamen,
omdat ik bij haar lig:
bij haar, mijn lief met name,
dat kreunt en koestert zich.
.
Ik kan alleen beamen,
dat ik niets wil of wens
dan samen zijn, en samen
binnen haar kamergrens.
.
De wereld vecht en vecht,
en raast buiten de ramen.
Ik lig hier naakt en slecht
en kan mij maar niet schamen.
.
Liefde is het enige
Herinnering
.
In 1985 verscheen de bloemlezing over de liefde ‘Liefde is het enige’, De honderd mooiste liefdesgedichten na 1945. In deze bundel samengesteld door Kees Winkler, veel bekende dichters maar toch ook aandacht voor minder bekende dichters. De liefde wordt in vele gedichten bezongen, de hoofse liefde, de lichamelijke liefde, de onbereikbare liefde maar ook liefde die je misschien niet meteen verwacht. Zoals in het gedicht ‘Herinnering’ van de Rotterdamse dichter Rien Vroegindeweij (1944) dat gepubliceerd werd in de dichtbundel ‘Een vliegtuig van beton’ uit 1973. Het gedicht over een ontmaagding is het enige gedicht over dit onderwerp dat ik ken.
.
Herinnering
.
Jij was bij een oefening van het Rode Kuis
Gewonde en ik zag je eerste hulpeloze blikken
Bracht ik jou of mezelf toen aan het schrikken
Want we waren jong en mooi en ontzettend kuis
.
Ik droeg je in mijn armen. Dichtbij het huis
Voelde ik je kleine borsten, warm en teder
In het veld legde ik je zachtjes neder
Op een bed van bladeren en opende je kruis
.
Het was voor ons beiden de eerste keer
’t Ging een beetje moeilijk en zonder genot
Sterren zag ik, heel laag bij de grond
.
Vogels vlogen over. De oefening was meer
Dan een oefening. ’t Was een komplot
Er vloeide bloed en jij was echt gewond
.
ZICHTBAAR ALLEEN 