Site-archief

Jozzonet / sonnet

Joz Knoop

.

Afgelopen zondag mocht ik Poëzie en Picknick in het Park presenteren (en voordragen) in het park achter theater Koningshof in Maassluis in het kader van de Week van de Cultuur. Één van de deelnemende dichters was mijn dichtersvriend Joz Knoop (1957). Joz is de bedenker van het Jozzonet en daar op die prachtige zondagmiddag droeg hij een combinatie voor van het Jozzonet en het sonnet.

Het Jozzonet is al niet makkelijk om te schrijven (het gedicht leest van onder naar boven en weer terug waarbij de middelste regel spiegelt) maar Joz wist er zelfs nog een vaste vorm (het sonnet) in te verwerken. Alle reden om Joz te vragen of ik dit gedicht mocht plaatsen alhier. Je begrijpt dat hij heeft toegestemd, ik kreeg de tekst van hem en daarom hier het gedicht ‘Aan een schone wasvrouwe’ dat hij schreef in de jaren ’90 van de vorige eeuw.

.

Aan een schone wasvrouwe

.

Dominant doet zij de was.

Na de les die ze hem las

deelt ze speels de lakens uit

bij gebrek aan tegengas

.

als ze op zijn vlekken stuit.

Hij die haar zoekt als zijn bruid

zal zijn leven lang haar velen.

Wie haar voelt van huid op huid

.

wil zijn lichaam met haar delen,

laat zich van zijn trots bestelen,

moet gehoorzamen uit hoon.

Elke man, die haar wil strelen

.

raakt zo was kwijt én zijn loon.

Man’lijk vuil zoekt vrouw’lijk schoon.

.

              (omgekeerd)

,

Man’lijk vuil zoekt vrouw’lijk schoon

raakt zo was kwijt én zijn loon.

Elke man, die haar wil strelen

moet gehoorzamen uit hoon

.

laat zich van zijn trots bestelen,

wil zijn lichaam met haar delen.

Wie haar voelt van huid op huid

zal zijn leven lang haar velen.

.

Hij die haar zoekt als zijn bruid

als ze op zijn vlekken stuit.

Bij gebrek aan tegengas

deelt ze speels de lakens uit

.

na de les die ze hem las.

Dominant doet zij de was.

.

Grid poëzie

Links-rechts, boven-onder

.

De poëzie biedt een ongekend aantal variaties op een thema; taaluitingen met de nadruk op vorm, klank en beeldspraak maar ook een ongrijpbare esthetische ervaring. Binnen de mogelijkheden die er zijn om poëzie te creëren heb ik al vaker over de vorm geschreven waarin poëzie tot ons komt. De vele versvormen die er zijn maar ook de ‘fysieke’ vorm van poëzie zoals beeldgedichten, collagegedichten, stiftgedichten en dergelijke.

Op het web kwam ik een vorm tegen die ik nog niet kende, tenminste de term voor dit soort gedichten kende ik nog niet. Het betreft hier Grid gedichten of Grid poëzie.  In Grid poëzie draait het om de leesrichting. Een Grid gedicht bestaat uit negen stukjes tekst in een overzicht van drie bij drie. Het gedicht kan van links naar rechts worden gelezen (zoals je normaal zou lezen) maar ook van boven naar beneden (en dan in de rechter richting). En in welke richting je het ook leest, het blijft een gedicht maar met een iets andere betekenis. In die zin deed deze vorm me wel wat denken aan het Jozzonet van Joz Knoop. Hieronder een aantal voorbeelden uit ‘Grid Poems Vol.1’.

.

De driehoek is rond

Joz Knoop

.

Afgelopen zaterdag mocht ik samen met een aantal dichters een poëtische bijdrage leveren aan het mini festival Boerol in Maasland. Eén van de dichters was Joz Knoop, wereldberoemd geworden door de versvorm die hij heeft ontwikkeld, de Jozzonet.

Joz Knoop heeft de Jozzonet ontwikkeld in het spiegeljaar 1991. Een Jozzonet is een versvorm waarbij  er altijd een oneven aantal regels is, waarbij de middelste regel de enige unieke blijkt. De regels daarboven worden daarna in omgekeerde volgorde herhaald, waarbij een nieuwe zins samenstelling een nadere nuancering geeft.

In de bundel ‘De driehoek is rond’ die Joz in 2013 uitgaf bij uitgeverij De Muze staan naast een aantal gedichten in de vrije vorm ook een groot aantal Jozzonetten. Hilde Zuurd tekende voor de prachtige illustraties waarmee een bijzondere bundel ontstond.

Uit deze bundel het titelgedicht ‘Driehoek’.

.

Driehoek

.

Rond

de driehoek is

alles recht en rustig.

De pen trok langs de liniaal

de lijn die zich snijdt aan andere lijnen

in hoeken, ontstaan door de plaatsing van juist

de lijn die zich snijdt aan andere lijnen,

De pen trok langs de liniaal

alles recht en rustig,

de driehoek is

rond.

.

Joz

 

Meer informatie en Jozzonetten op http://www.jozknoop.nl/