Site-archief
Een uitzicht op de eeuwigheid
Leo Vroman
.
Vandaag heb ik een gedicht gekozen uit een bundel uit mijn boekenkast. Inmiddels beslaan dichtbundels reeds meerdere meters in mijn boekenkast en af en toe pak ik daar een bundel uit zonder te kijken welke het is. Op die manier herlees ik bundels soms alsof het voor het eerst is.
Vandaag pakte ik de bundel ‘De gebeurtenis en andere gedichten’ van Leo Vroman (1915 – 2014) uit de kast. Deze bundel verscheen in 2001 en wat mij trof was het gegeven dat in veel van zijn gedichten de wetenschap (in algemene zin) en god regelmatig een rol spelen. Leo Vroman was behalve een zeer begenadigd dichter, eerst en vooral (in zijn eigen ogen) wetenschapper namelijk bioloog en hematoloog (medisch specialisme dat zich bezighoudt met afwijkingen van het bloed).
Ook in het gedicht ‘Een uitzicht op de eeuwigheid’ komen deze genoemde elementen terug.
.
Een uitzicht op de eeuwigheid
Ieder staat aan de kant van iets groots:
de rand van het leven en des doods.
Wij staren onze toekomst in
en zien geen eind en geen begin,
een uitzicht dat geen inzicht geeft,
een leven waar niets buiten leeft
binnen de korte warme poos
van onbewust naar bewusteloos.
Hoe vinden wij, het lijf ten spijt,
tijd voor een geloof in eeuwigheid?
Niets is immers voor altoos?
En bloemen, vlinders, aarde dan,
waarom genieten wij daarvan?
Wij raken immers alles kwijt?
Maar het vervallen van de roos,
het rode zwellen van de vrucht
dat niemand nog begrijpen kan
onder de dodeloze tijd
die elk jaar weer de dood herhaalt
en dan de zon die stijgt en daalt,
en altijd weer dat overdoen en
wederkeren der seizoenen…
wordt hier een les gerepeteerd?
Doen wij dus alles nog verkeerd?
En aldoor weer gedichten schrijven
om na mijn dood nog wat te blijven,
zoals onvruchtbaaar rozenzaad
gelooft dat het eeuwig voortbestaat?
Dat kan geen wiijsheid wezen, want
zoiets doet elke bloeise plant.
.
Poëzie en wetenschap
Gillian K. Ferguson
.
In 1880 schreef Matthew Arnold in De studie van de Poëzie:
“Meer en meer zal de mensheid ontdekken dat we ons moeten wenden tot de poëzie om het leven te interpreteren, om ons te troosten, om ons te onderhouden, zonder poëzie, zal de wetenschap onvolledig zijn. Waar we nu religie en filosofie bij de wetenschap betrekken zal dit worden vervangen door poëzie. Wetenschap, zeg ik, zal niet compleet zijn zonder poëzie. Niet voor niets benoemt Wordsworth poëzie als ‘de hartstochtelijke uitdrukking, in het aangezicht van alle wetenschap’. En wat is een gelaat zonder uitdrukking ”
Wetenschap en poëzie lijken twee werelden maar zijn dat natuurlijk niet. Hoewel wetenschap gebaseerd is op feiten en rede en poëzie op emotie en verbeelding hebben de twee veel raakvlakken. Of zoals Einstein al zei: “The most beautiful thing we can experience is the mysterious. It is the source of all true art and science.’
Op de website van Gillian K. Ferguson ‘The human genome, poems on the book of life’ schrijft de dichter over juist deze twee schijnbaar tegengestelde werelden. Niet voor niets heeft ze haar website genoemd naar het genoom (het geheel van erfelijke informatie in een cel).
Gillian K. Ferguson is een Schots dichter. Ze is meerdere malen bekroond als dichter. Haar werk is beschreven als oogverblindend origineel, lichtgevend en moedig intelligent; ze combineert levendige lyriek en sensualiteit met een bijzonder acuut ‘Celtische’ gevoeligheid voor de natuur.
.
The Genome is a Poem
.
The Genome is a poem –
sung from the lips of God;
.
original whisper in the dark
beginning, the written Word
.
that bred blue Earth
among sister stars –
.
brother planets,
spinster Moon.
.
Stirred in water molecules,
that gorgeous chemistry –
.
some thickening of light;
organic fibres – clinging
.
to a simple idea, somehow,
of existence – evolving life.
.
Schapen poëzie
Poësheep
.
In 2002 verwierf Valerie Laws wereldwijde bekendheid toen ze een North Arts beurs kreeg , voor een project dat een brug moest slaan tussen kunst en wetenschap, voor het creëren van willekeurige poëzie en tegelijkertijd als illustratie van de werking van het universum.
De schapen, uit de kudde van Donald Slater van Whitehouse Farm Centre, Morpeth, Northumberland, werden bespoten, met behulp van de verf waarmee boeren van oudsher hun kuddes markeren, met de woorden van een “haik-ooi”:
CLOUDS GRAZE THE SKY;
BELOW, SHEEP DRIFT GENTLE
OVER FIELDS, SOFT MIRRORS,
WARM WHITE SNOW.
.
Daarna werden de schapen losgelaten om te gaan grazen en nieuwe poëzie ontstond terwijl ze in verschillende formatie rondliepen. Deze formaties werden genoteerd en dat werden de volgende gedichten”:
SNOW CLOUDS THE SKY,
GENTLE SHEEP GRAZE;SOFT WHITE MIRRORS BELOW
DRIFT WARM.WARM DRIFT, GRAZE GENTLE,
WHITE BELOW THE SKY;
SOFT SHEEP, MIRRORS,
SNOW CLOUDS.SHEEP BELOW DRIFT,
SOFT SNOW CLOUDS;
WARM MIRRORS GRAZE
WHITE,THE SKY GENTLE.
.
Niet alleen produceerde de schapen “random” of toevallige poëzie (een vorm die Valerie sindsdien verder is gaan onderzoeken onder andere met poëzie Bingo en strandballen in een zwembad), ze demonstreerde ook de principes en uitgangspunten van de kwantum mechanica. Of zoals Valerie het omschreef: Kwantum mechanica is een onderdeel van de Natuurkunde dat voor de meeste mensen niet is te bevatten omdat het tegen het logische denken in gaat. Toevalligheid en onzekerheid staan in het centrum van hoe de wereld is samengesteld en is moeilijk voor mensen die gewend zijn volgens regels te leven. Daarom heeft zij de principes van de kwantum mechanicagebruikt om het toeval te onderzoeken op een poëtische manier met gebruik van schapen.
Hoewel het een zeer serieus project was vond Valerie het geen probleem dat sommige verslaggevers het niet te serieus namen; sommige gedichten zijn ook bedoeld om mensen aan het lachen te maken. Donald Slater, de eigenaar van de schapen, was blij dat na de uitbraak van mond en klauwzeer, zijn branche nu weer eens positief in het nieuws kwam.
Valerie publiceerde na dit project een collectie met schapen poëzie. Voor meer over dit project lees je http://www.valerielaws.co.uk/publications/qsheep.html
Frederik van Eeden
Psychiater en dichter
.
Frederik van Eeden (1860-1932) was psychiater, schrijver en wereldverbeteraar (volgens zijn Wikipedia pagina). Blijkbaar is de combinatie psychiater en dichter een vaker voorkomende want wie mijn eerdere berichten over professor Rümke heeft gelezen weet dat hij beide ook combineerde. Frederik van Eeden is natuurlijk vooral bekend en beroemd om twee werken; De kleine Johannes (1885) en Van de koele meren des doods (1900). Minder bekend is hij als dichter terwijl hij toch poëzie heeft geschreven die zeer de moeite waard is.
Hier een voorbeeld uit 1908 uit de bundel ‘Dante en Beatrice’.
.
De dichter en de geleerde
.
De Dichter is een neuswijs kind,
dat Leven zoekt waar ’t niemand vindt.
Hij spreekt met bergen, maan en zon
alsof dat alles leven kon.
De Dood zelf lijkt hem een bedrog,
zelfs dáárin speurt hij ’t leven nog.
.
Maar de Natuurgeleerde
doet juist het omgekeerde.
Zijn hedendaagse wetenschap
is wonder-slim, en wonder-knap,
want die verklaart, met wijsheid groot,
het Leven door de Dood.
.
ZICHTBAAR ALLEEN 