Site-archief
Les in poëzie
Korte gedichten
.
Na een gastles op het Lyceum Rotterdam was ik opnieuw gevraagd door vriend Bart (docent Nederlands) maar nu voor een gastles aan de Montessori MAVO Rotterdam voor een brugklas. Omdat de lesuren hier 80 minuten duren (in tegenstelling tot het Lyceum waar ze 50 minuten duren) had ik mijn lesstof uitgebreid. Dit keer niet alleen een korte introductie over het korte gedicht met een uiteenzetting van de haiku, het elfje en de luule maar dit keer aangevuld met het naamgedicht of acrostichon.
Een acrostichon (ook: naamdicht of lettervers) is een gedicht waarvan bepaalde, meestal de eerste, letters van iedere regel of strofe, achter elkaar gelezen zelf ook een woord of zin vormen. Betreft het niet de eerste, maar de middelste letters, spreekt men ook wel van een mesostichon. Het woord acrostichon is een samenvoeging van de Griekse woorden akros (uítstekend) en stichos (rij, vers).
Misschien het de beroemdste maar niet perse bekendste naamgedicht is de tekst van het Nederlandse volkslied, het Wilhelmus, waarvan de eerste letters van de coupletten in de originele spelling samen de naam ‘Willem van Nassov’ vormen. In de tijd dat het Wilhelmus werd geschreven waren de u en de v uitwisselbaar.
Dit keer een kleine klas met 12 leerlingen maar de resultaten waren opnieuw verrassend. Na soms een aarzelende start schreven alle leerlingen een gedicht (de meeste een elfje of een naamgedicht). Sommige leerlingen bleken over een goeie fantasie te beschikken. Hier een paar voorbeelden van een luule (in dit geval een klankgedicht), een naamgedicht en twee elfjes.
.
Gesprek
.
bla bla
bla bla
bla bla
bla bla
SCHREEUW
bla bla
bla bla
bla bla
SSST….
.
Lekker buiten
In de zon
Super gezellig met elkaar
Appeltaart erbij en klaar
.
Tas
op school
met de fiets
huiswerk moet je maken
zwaar
.
Potlood
schetsen maken
en dan overtrekken
uitgummen en dan klaar
kunstwerk
.
Koud water
A. Roland Holst
.
Vandaag trok ik de bundel ‘Verzamelde gedichten’ uit 1970 van A. Roland Holst (1888-1976) uit mijn boekenkast. Een keuze maken uit zijn gedichten valt nog niet mee. Hij heeft er niet alleen ontzettend veel geschreven (de bundel bestaat uit meer dan 800 pagina’s) maar er zijn ook zoveel prachtige gedichten van zijn hand. Tijdens zijn leven verschenen al 42 dichtbundels en na zijn dood ook nog enige. A. Roland Holst heeft nog altijd veel liefhebbers en bewonderaars van zijn werk. Zijn poëzie wordt gekenmerkt door een eigen, plechtige stijl en rijke symboliek.
Het gedicht dat ik uiteindelijk koos (na vele gedichten te hebben gelezen, wat zeker geen straf was) is ‘Koud water’ dat oorspronkelijk verscheen in de bundel ‘Onder koude wolken’ uit 1962.
.
Koud water
.
Wat bleef mij als mijn adem eigen? Wat
is het met mij, dat ik mijn naam en mijn
mens-zijn onder de mensen onderschat
om in de vroegte zonder naam te zijn
en overeind?
Wat anders dan koud water
over mijn huid als het buiten dag wordt.
Wat anders dan te worden overstort
door het begin, het element, om later
tussen het vuur en de open glazen deur
een geest te zijn van vlees, een willekeur
tegen de wereld.
Noem het hoogmoed, noem
de enige roem waar ik mij op beroem
waanzin – de rest kan mij gestolen worden-
de zonden en de ziekten, het verdorde
verleden – wat gaat het mij aan, zolang
water, koud water, bij het dagaanbreken
mij met klinkklare aandrang
tot eersteling uitroept.
Geen taal of teken
des doods weerspreekt het leven in zijn kern.
Het daagt, maar in het water blinkt nog lang
de morgenster na – laatste van de sterren.
.
Jij bent
Eva van de Wijdeven
.
Momenteel is Adam en Eva weer op televisie op zondagavond. In die serie speelt Eva van de Wijdeven (1985) de rol van Eva. Eerder was ze te zien in Dunya en Desie en in een aantal films. In de bundel ‘Gedichten die vrouwen aan het huilen maken’ koos zij voor het gedicht ‘Jij bent’ van Lars van der Werf (1987).
Ze zegt hierover onder andere; Toen ik voor mijn Instagram op zoek was naar een kort gedichtje, ontdekte ik de versjes van Lars. Al zijn gedichtjes zitten vol leuke woordspelingen en ik vind ze erg van deze tijd.
.
Jij bent
.
Jij bent,
en dat is het fijne,
dat ze regen hebben
voorspeld, maar de
zon is gaan schijnen
.
Foto: Wikkie Hermkens
Tijd voor lucht en luim
Gestampte mensjes
.
Na een paar dagen van zware, serieuze gedichten op mijn blog waar alle reden voor was, is het met de zon van vandaag tijd voor wat lucht en luim. De bundel Gestampte mensjes is hiervoor een uitstekend middel. Met de ondertitel Vrolijke gedichten voor jong en oud weet je meteen waar je aan toe bent. Maar vergis je niet, dit zijn niet alleen maar onbekende dichters of louter dichters uit het light verse genre. Ook dichters als Jan Hanlo, K. Schippers, Jean Pierre Rawie, Rutger Kopland en Judith Herzberg zijn vertegenwoordigd.
Om de dag nog wat vrolijker te maken een paar gedichtjes van bekende en minder bekende dichters.
.
Spleen
.
Ik zit me voor het open raam
onnoemlijk te vervelen,
ik wou dat ik twee hondjes was
dan konden we samen spelen
(Godfried Bomans)
.
Schoonmaak
.
Heel voorzichtig
met haar ragebol
veegt de huisvrouw
in de oksel van het plafond
.
giechelend
lacht het gebouw zich in puin
(Karel Soudijn)
.
Voorgoed genezen
.
Ik besloot met de trein naar Tiel te gaan,
alwaar ene Jomanda genezingen verrichtte.
En ziet: op de heenweg zat ik nog,
maar, oh wonder, op de terugweg kon ik staan.
(Jan J. Pieterse)
.
Het was een blijde dag, toen men mij vroeg
of ik de sleutel van de hemelpoort soms droeg.
Maar wat begreep men van mijn stralende humeur?
Het was de sleutel van de achterdeur.
(Olaf J. de Landell)
.
Narigheid
.
Zit je in de narigheid
neem dan een kloek besluit;
trek je wandelschoenen aan,
trek ze dan weer uit.
(Chr. van Geel)
.
Capitaine Mobylette
.
Van zwart haar moet ‘k zo huilen.
Van blond krijg ik het benauwd…
ach! vind je het erg als jij vannacht
je bromfietshelm ophoudt?
(Levi Weemoedt)
.
Gestampte mensjes werd in 1998 uitgegeven door Novella te Amersfoort.
Absurde gedichten
in weinig woorden
.
Zoals je weet mag ik op dit blog graag over de rafelranden van poëzie schrijven. Dit om te laten zien dat poëzie niet alleen maar gaat over vaste versvormen, serieuze zaken en diepe gevoelens. Met name op het internet zijn vele mooie vormen van poëzie te vinden die je raar, absurd en vreemd kan vinden of misschien helemaal geen poëzie maar die toch de moeite waard zijn om kennis van te nemen.
.
Hier een aantal voorbeelden van absurde gedichtjes en een voorbeeld van Google poetry. De laatste vorm kun je zelf maken door het intikken van zoektermen in Google en dan te kijken wat Google automatisch invult. Een nieuwe manier om ready mades of gevonden poëzie te vinden en te maken.
.
Memopoëzie
Of een andere manier van met poëzie omgaan
.
Op 3 juni 2011 schreef ik op mijn blog al over een nieuw initiatief met de naam post-it poëzie. Renske Dijk bedacht dat het leuk zou zijn om overal gedichtjes op post-it papiertjes achter te laten en hierover te gaan schrijven op een blog. Op http://postitspoezie.weebly.com/index.html kun je daar meer over lezen.
Nu ben ik de afgelopen week via Twitter in contact gekomen met Memopoëzie. Eigenlijk een vergelijkbaar initiatief uit (ik denk) Vlaanderen (maar zeker weten doe ik het niet). Een zelfde soort charmante manier om met poëzie bezig te zijn, poëzie te verspreiden en onder de mensen te brengen en dit te verzamelen en ordenen op een website namelijk http://memopoezie.weebly.com/index.html
.
In hoeverre de initiatiefnemers van deze twee websites elkaar kennen of van elkaars aanwezigheid op het web op de hoogte zijn weet ik niet maar ze zijn beide de moeite waard. Kijk eens op deze websites, schrijf een gedichtje op een post-it of memoblaadje, fotografeer het en hang of plak het ergens op.
Op beide websites zijn tal van bijzondere plekken en aardige gedichtjes te vinden. Ook ik zal op Memopoëzie een foto insturen van een gedichtje op een memoblaadje op een plek ergens waar je deze niet verwacht. Mijn bijdrage voor Memopoëzie is te bekijken op: http://memopoezie.weebly.com/moeilijk-gesprek.html
.
ZICHTBAAR ALLEEN 