Site-archief
Toon Tellegen
Een dansschool
.
Van Toon Tellegen zo’n gedicht dat je denkt, ja, zo had ik het ook graag gezegd. Uit de bundel ‘Een dansschool’ uit 1992 het laatste gedicht zonder titel.
.
De een zei, heel zachtjes:
‘Zal ik maar weggaan?’
‘Ja,’ zei de ander, nog zachter.
.
‘Zal ik nog terugkomen?’
vroeg de een, bijna onhoorbaar.
Ja, dacht de ander
en schudde haar hoofd.
.
Alleen in mijn mobieltje kan ik wonen
Stichting z25.org
.
Van Inge kreeg ik het boekje ‘Alleen in mijn mobieltje kan ik wonen’ over poëzie apps. Het boekje is uit 2011 is voorzien van een begeleidende flyer. Op deze flyer staat een tekst waaruit je kan afleiden dat de ontwikkelingen heel snel gaan. De tekst is eigenlijk al ouderwets.
“Met de nieuwe generatie mobiele telefoons kan je meer dan mensen bellen. Op deze smartphones kan je allemaal verschillende programma’s of apps draaien. Apps die het weer voorspellen, Apps van de NS om te kijken hoe laat de trein gaat. Apps voor boodschappenlijstjes maar natuurlijk ook voor spelletjes.”
De poëzie-apps in dit bundeltje zijn spelletjes voor de smartphone gebaseerd op poëzie. Achter iedere app zit een bestaand gedicht en het spelen van de app roept dezelfde emotie op als het lezen van het gedicht.
Er is echter 1 groot probleem. De apps in het boekje zijn niet meer te openen of zijn gewoon verdwenen. En dat is jammer want een aantal kunstenaars is bezig geweest met gedichten op een bijzondere manier. Zo is bijvoorbeeld bij het gedicht ‘De Noorderzon’ van Toon Tellegen een app getiteld The northern zone ontwikkeld die je alleen maar tussen 12 uur ’s nachts en 5 uur ’s morgens kunt spelen. Ontwikkelt door Iris Deppe en Sylvain Vriens. De scenes zijn kleine puzzels die je met simpele handelingen kan oplossen. De scenes zijn gebaseerd op nachtelijke taferelen: vechtende katers, langzaam klikken van de klok, uilen en vleermuizen. Personages en elementen komen steeds op een andere manier terug. De maan verandert langzaam in de klok en de uil in een spin, zoals dat ook in je dromen kan gebeuren.
Zoals gezegd zijn de apps niet meer te vinden, de organisatie die de apps destijds heeft laten ontwikkelen, Z25.org, heeft nog wel een Facebook pagina maar daar is al sinds 2014 geen activiteit meer op. Gelukkig staan de gedichten, op basis waarvan de apps gemaakt zijn, in het boekje. Daarom dus geen verwijzing naar een app maar het gedicht van Toon Tellegen.
.
De Noorderzon
.
In de nacht,
duizenden slapen,
maar duizenden liggen ook wakker,
staren naar het plafond,
draaien zich om,
maken aanstalten,
draaien zich nog eens om,
maken nieuwe aanstalten,
staan op,
gluren tussen gordijnen door –
het is donker,
geen ster die valt of zelfs maar flonkert –
gaan weer naar bed,
gaan woelen,
vallen tegen de ochtend
in het uur van de noorderzon
in slaap.
.
Waarom schrijf ik?
Toon Tellegen
.
Vorige week hoorde ik op radio 3FM een deejay die vertelde dat hij elke avond zijn vriendin een verhaaltje voorlas van Toon Tellegen (of zij hem). Als dat geen echte liefde is. Reden om weer eens iets van Toon Tellegen te lezen (elke reden is een goede reden wat mij betreft). Omdat ik over poëzie schrijf, geen verhaaltje maar een gedicht.
Het gedicht ‘Waarom ik schrijf’ vind ik typerend voor Toon Tellegen. Op een luchtige toon een zwaar onderwerp behandelen. En als je dat dan ook nog op zo’n mooie manier kan, dan deel ik dat graag met jullie.
Uit ‘Gedichten 1977 – 1999’ uit het jaar 2000 het gedicht ‘waarom ik schrijf’.
.
Waarom ik schrijf
.
Ik schrijf om dat ik wil schrijven
dat ik gelukkig ben.
.
Op een dag zal het zover zijn
en zal ik schrijven –
met mijn tong tussen het puntje van mijn tanden,
en met rode oren en rode wangen:
ik ben gelukkig.
.
Als ik daarna ooit nog twijfel
en meen dat ik verdrietig ben of de wanhoop nabij
of zelfs reddeloos verloren,
kan ik altijd opzoeken wat ik werkelijk ben:
gelukkig.
.
Treurig gedicht
Toon Tellegen
.
Uit een bundel die aan mij werd overhandigd omdat een beter huis werd verondersteld van Toon Tellegen wil ik het volgende gedicht graag met jullie delen. Het gedicht is getiteld ‘Treurig gedicht’ en komt uit de bundel ‘Daar zijn woorden voor’ uit 2005 uitgegeven door Rainbow pockets met op de kaft de prijs van € 7,90. Waar zijn de Rainbowpockets (en de poëziebundels voor die prijs) gebleven?
.
Treurig gedicht
.
‘Dit is het einde van de weg’, zeiden ze.
Er stond een bordje:
DIT IS HET EINDE VAN DE WEG
‘Hier dit punt’, zeiden ze.
Ze hurkten erbij neer
en raakten het voorzichtig even aan.
‘Is dit het?’
‘Dit is het.’
Het was herfst, het regende, het stormde.
Ze stonden op, draaiden zich om.
.
Later kwamen ze nog even terug
met een vergrootglas.
Het was echt het einde van de weg.
.
Kom terug
Week van de liefdesgedichten
.
Van Toon Tellegen, waarover ik pas nog schreef, wil ik in deze week van de liefdesgedichten ook een prachtig liefdesgedichtje plaatsen. De titel is ‘Kom terug’ en het verscheen in de bundel ‘Er ligt een appel op een schaal’ uit 1999.
.
Kom terug
.
‘Kom terug.’
Als ik die woorden eens zó zacht kon zeggen
dat niemand ze kon horen, dat niemand zelfs kon denken
dat ik ze dacht…
.
en als iemand dan terug zou zeggen
of desnoods alleen maar terug zou denken,
op een ochtend:
‘Ja.’
.
Toon Tellegen
Stof dat als een meisje
.
Toon Tellegen ken en waardeer ik al heel lang. Om zijn verhalen, zijn creativiteit en zijn bijzondere fantasie. In 2009 verscheen van hem de bundel ‘Stof dat als een meisje’. Door de titel word ik al meteen gegrepen. Het is zo’n titel die je twee, drie keer moet lezen om te begrijpen waar de dichter zit met zijn gedachten en dat zijn vaak de beste.
Chrétien Breukers schrijft over Toon Tellegen en deze bundel: “Tellegens bundel is monumentaal, verpletterend, onontkoombaar en noodzakelijk” en “Bij Tellegen speelt het zich niet af in de oorlog, of ligt ‘het gevaar op de loer, maar staat alles in de schaduw van de dood” Daarnaast bouwt Tellegen aan een universum waarin “alles alsmaar hetzelfde is” maar doet hij dit vaak met humor.
Uit de bundel ‘Stof dat als een meisje” het gedicht zonder titel dat begint met ‘het regende’
.
Het regende
en de lucht was vol argwaan en moedeloosheid
.
en een engel verscheen,
zag om zich heen
en sloeg iemand neer,
en nog iemand
en nog iemand
.
en achteraan, in het donker, achter iedereen,
in elkaar gedoken, met zijn rug tegen een muur,
zat een man, keek naar de grond
en dacht na,
dacht dagen maanden jaren na
en dacht tenslotte, op een ochtend,
in een vlaag van roekeloosheid – meeuwen
krijsend in de bleke lucht:
ik, ik zal…
.
en de engel baande zich een weg naar hem
.
Bijna onmerkbaar
Toon Tellegen
.
Soms lees je een gedicht en denk je: “Had ik dat maar geschreven”, zo mooi en precies wat je wilde zeggen. Gistermiddag las ik zo’n gedicht. Het gedicht “Er zijn mensen die omzichtig, bijna onmerkbaar’ van Toon Tellegen.
.
Er zijn mensen die omzichtig, bijna onmerkbaar
.
Er zijn mensen die omzichtig, bijna onmerkbaar
iemand willen kussen
of alleen iets willen laten weten, iets teders.
Er is daar geen verklaring voor.
.
Anderen willen altijd net vertrekken,
hebben een hand al aan de deur.
.
Weer anderen liggen in elkaars armen
en denken aan de vijand,
houden soms even hun oor aan de grond.
.
Uit: Over liefde en niets anders (1997)
.
De 100 beste gedichten
van 2000
.
Eergisteren was ik in een kringloopwinkel van Mamamini in Oost Groningen. Vaak vind je daar leuke (oude) dichtbundeltjes die al lang nergens meer te koop zijn. Vaak nog wel in bibliotheken maar als je ze graag zelf wil hebben zijn kringloopwinkels een bron van plezier en ontdekkingen.
Hier vond ik de bundel De 100 beste gedichten van 2000 gekozen door Theo de Boer.
Uit deze bundel een mooi gedicht van Toon Tellegen.
.
Een meisje
.
Ze wacht.
Nee, denkt ze, ik wacht niet,
ik dans.
.
Ze danst,
ze danst met lange, ranke passen,
langzaam en aandachtig,
ze houdt haar ogen dicht,
.
ze danst door deuren en door ramen
en door lange, lankmoedige dagen –
hout, glas en uren vallen in splinters rond haar neer –
.
en telkens als ze niet meer kan
en bijna, bijna valt
denkt ze: ik?
ik val niet, ik dans.
.
ZICHTBAAR ALLEEN 