Site-archief
Endre, Ady
Hongaars dichter
.
Dagelijks zie ik de naam van Ady Endre, een Hongaars dichter die leefde van 1877 tot 1919, in mijn kantoor. In de Hongaarse stad Hatvan, waar Maassluis een stedenband mee heeft, is de naam van de bibliotheek de Ady Endre bibliotheek. In Hongarije is het heel gewoon om scholen en ook bibliotheken de naam van een dichter of schrijver te geven. Nu schreef ik al eerder over Endre op 20 juni 2012. Maar ik kwam een gedicht van hem tegen en wilde dit met jullie delen.
Ady Endre, dichter, journalist en schrijver van korte verhalen wordt ook wel ‘het geweten van Hongarije’ genoemd. Endre is bekend door zijn gedurfde gedichten waarin de zinnelijke liefde wordt gevierd maar hij schreef ook religieuze en revolutionaire gedichten. De manier waarop hij zich uitdrukte was radicaal in vorm, in taal en inhoud, in het mengen van erotiek, politiek, en bijbelse verwijzingen met apocalyptische visioenen. Hieronder een liefdesgedicht van Endre in het Hongaars en vertaald in het Engels.
.
Mert engem szeretsz
Áldott csodáknak
Tükre a szemed,
Mert engem nézett.
Te vagy a bölcse,
Mesterasszonya
Az ölelésnek.
Áldott ezerszer
Az asszonyságod,
Mert engem nézett,
Mert engem látott.
S mert nagyon szeretsz:
Nagyon szeretlek
S mert engem szeretsz:
Te vagy az Asszony,
Te vagy a legszebb.
.
In het Engels vertaald is de titel van het gedicht ‘Because you love me’.
.
Because you love me
Your eyes are mirrors
of blessed marvels,
for they have seen me;
you are the mistress,
the cunning woman
of the caress.
A thousand times blessed
are you as woman,
for you have seen me
and looked at me.
Because you love me
I also love you,
because you love me
you are the woman,
you are the fair.
.
Gebundeld
10 dichters
.
Op zondag 6 april wordt in de Bakkerij te Rotterdam de bundel ‘Gebundeld, 10 dichters’ gepresenteerd. Op de achterflaptekst staat het volgende geschreven:
“In het begin van 2014 rondden 10 dichters in spe de cursus ‘Masters’ af aan de SKVR Schrijverschool. Deze bijzondere, veelzijdige en getalenteerde groep die met veel doorzettingsvermogen, kritische betrokkenheid en nauwkeurig taalgevoel elkaar en de docent tot grote hoogten wist op te zwepen. Reeds vanaf het begin van de cursus werd duidelijk dat deze groep het lezen en schrijven van poëzie niet als aantrekkelijk tijdverdrijf zag maar als een urgente manier om de wereld tegemoet te treden.. Een goede dichter houdt continu al zijn zintuigen open”
De dichters die in deze bundel vertegenwoordigd zijn: Pjotr Bergström, Yvonne van der Haven, Ester van der Hel-Boogaard, Floor Leemans, Reinier van Mourik, Birgit Roscam Abbing, Astrid Simons, Cindy Snoeck, Karin Wassink en Anne van Winkelhof.
De bundel ziet er zeer goed verzorgd uit (door BeeldinZicht), mooie rustige omslag in wit met rood en grijs, helemaal van deze tijd. In de bundel: titelpagina, inhoudsopgave en een voorwoord door Bas Kwakman. Vervolgens de gedichten van de dichters (2 tot 4 gedichten afhankelijk van de lengte van het gedicht), een groepsfoto en achterin, het colofon.
Dan de inhoud.
Dat de dichters gezamenlijk zijn opgetrokken en veel gedeeld hebben (zie de omschrijving hierboven) is niet terug te vinden in de gedichten. Elke dichter heeft zijn of haar eigen geluid, een eigen stem, eigen muzikale invulling. En toch ademen de gedichten in deze bundel een zekere verbondenheid. Niet in de vorm (de gedichten zijn verschillend van vorm, sommige redelijk vormvast andere juist los van vorm, weer andere bijna prozaïsch) maar eerder in een gevoel dat je bekruipt bij het lezen van de bundel. Hier is met liefde en aandacht, ook naar elkaar toe, gedicht.
De ene dichter zoekt het in de confrontatie of de vervreemding, de ander in heel persoonlijke poëzie. weer een ander speelt met tijd en ruimte of met de vorm. Wat de gedichten (bijna) allemaal gemeen hebben is de taal, het spelen met de taal, met beelden waardoor het lezen van de bundel zeer de moeite waard maakt en wat mij in ieder geval heeft aangezet tot het herlezen van delen van de bundel.
Tot slot een gedicht uit de bundel van Anne van Winkelhof waarvan ik me kan voorstellen dat er in de groep met plezier over gesproken en gediscussieerd is: ‘De onzin van poëzie’
.
De onzin van poëzie
.
Alles is er al en ooit eens gezegd.
.
Wat is het dat je verwacht van mij
als ik zelf kon spreken, aandacht gaf, wangen
streelde, oogwimpers kuste en nog wat meer
aan mij wordt toegeschreven, wat als ik
mijzelf dicteerde. Je vingers tikken mij.
Ik ben je houvast, waarheid, je paniek, ongeduld,
ik ben je ik ben je ik ben je.
.
Wat is het dat ik verwacht, een dag
dat er niets meer geschreven hoeft te worden
en ik je alleen nog bemin
van je zachte benen tot de stoppels in je kruis,
dat je schuurt maar het niet geeft.
.
De 10 dichters hebben een ook een Facebookpagina: https://www.facebook.com/events/828953977124024/?ref=22
Pistolet
Maria Barnas
.
Ik schreef al eerder over Maria Barnas naar aanleiding van een artikel in de Volkskrant en een interview met haar. Bij de uitreiking van de VSB Poëzieprijs 2014 was Maria Barnas één van de genomineerden (zie post van gisteren). Tijdens de uitreikingsplechtigheid droeg ze het gedicht ‘Pistolet’ voor. Presentator Abdelkader Benali vroeg haar na haar voordracht of de vorm van het gedicht de inhoud versterkte (de tweeregelige strofes zouden lijken op pistolets). Vandaag las ik op Nederl.blogspot.nl een artikel van Marc van Oostendorp waarin hij precies dit aspect ook heeft behandeld. Het gedicht van Maria Barnas komt uit haar genomineerde bundel ‘Jaja de oerknal’ uitgegeven door de Arbeiderspers.
.
Pistolet
Ze vertelde mij toen wij nog vrienden waren
dat ze moeite heeft met lange broodjes.
Als je er een grote hap uit neemt
spert het brood de bek open.
Ze moet precies om zeven uur eten
anders raakt haar lichaam in de war.
Ze legde me uit wat bioritme is.
Ik zag een zee in haar deinen
die haar op een dag verzwelgen zou.
Reve vindt ze een slechte schrijver.
‘Mensen die niet van eten houden
zijn slechte mensen en slechte mensen
kunnen geen goede schrijver zijn’ herhaal ik
mocht ik haar tegenkomen op straat.
Ik durf niet meer bij haar langs te gaan
uit angst dat ik alles moet eten.
.
Het hele artikel van Marc van Oostendorp lees je op http://nederl.blogspot.nl/2014/01/tweeregeligheid-en-verwarring.html#more
Words do come easy
Ebon Heath’s visuele poëzie
.
Ik kom niet goed uit mijn woorden. Kent u die uitdrukking? Nou Ebon Heath komt heel goed uit zijn woorden want zij vormen de basis van zijn visuele poëzie of typografische mobiles. Ebon Heath is een van de meest veelbelovende kunstenaars van het moment en zijn kijk op typografie is pure visuele poëzie. Woorden zien er verbazingwekkend uit, ze vormen hun eigen structuren, ze dansen en bewegen en toch staan ze stil. In het universum van Ebon Heath, kruipen woorden uit hun schulp, gaan ze leven levend en vertellen ze ons hun verbazingwekkende verhalen.
Op de vraag hoe Heath tot deze vorm van visuele poëzie is gekomen antwoord hij in een interview op: http://www.yatzer.com/1690_ebon_heath_and_his_visual_poetry : “Deze visuele reis begon als een liefdesrelatie met letters en een vraag: hoe kunnen we onze typografische taal met de lichamelijkheid van onze lichaamstaal laten fuseren? Ik wil dat mijn taal springt, schreeuwt, fluistert en danst, versus het platte, dode en slapende, om te worden gebruikt en weggegooid, zonder zorg voor haar ingewikkelde schoonheid van vorm, functie en betekenis.”
Ebon Heath woont en werkt in Brooklyn, Berlijn en Bali. Meer van zijn bijzondere werk is te zien op zijn website http://listeningwithmyeyes.com
.
E.E. Cummings anders
Grasshopper
.
De laatste tijd kom ik meer en meer te weten van één van de dichters die ik zeer graag lees. Zo hoorde ik van Yvon dat E.E. ook schilderde en nu lees ik op The Drudging Goblin (De zwoegende kabouter) een gedicht van E.E. dat zo onder de categorie Gedichten in vreemde vormen gerangschikt kan worden.
.
![grasshopper[1]](https://woutervanheiningen.com/wp-content/uploads/2013/05/grasshopper1.png)
Wat is het geval met dit gedicht? Kijk naar het laatste woord van het gedicht voor een aanwijzing over het onderwerp. Als je weet wat hoe een sprinkhaan beweegt kun je beginnen om dit gedicht te lezen. Het eerste woord dat je herkent is who en het volgende woord is grasshopper. E.E. maakt het als een soort kruiswoordpuzzel, en zet referenties in de tekst / afbeelding. Ook de vorm van het gedicht weerspiegelt de inhoud daarvan met dalende en stuiteren letters.
.
Een ander voorbeeld van E.E. is ook te lezen op deze site.
.
ygUDuh
.
ydoan
yunnuhstan
.
ydoan o
yunnuhstand dem
yguduh ged
.
yunnuhstan dem doidee
yguduh ged riduh
ydoan o nudn
.
LISN bud LISN
.
dem
gud
am
.
lidl yelluh bas
tuds weer goin
.
duhSIVILEYEzum
.
Dit gedicht lijkt wel in een soort dialect te zijn geschreven. Na enig gepuzzel van een bezoeker komt daar het volgende gedicht uit voort.
.
you don(t)
understand
.
you dont know
you no(t)understand them
you don(t) get
.
you no(t) understand them do you
you dont get rid of
you dont know nothing
.
LISTEN but LISTEN
.
damn
god
damn
.
little yellow bas * i dunnow w hat a bas is
tuds we are going
.
dont civilize them
.
Via Facebook
Maja Colijn
.
Naar aanleiding van het gevonden gedicht van gisteren kreeg ik via Twitter en Facebook nogal wat reacties. Van Maja Colijn kreeg ik via Facebook een link naar een gedichtje van haar waarin met de vorm van het gedichtje wordt gespeeld.
Omdat ik hem zo leuk vind plaats ik hem hier.
.
Brulkikker
kik-
spring
tig
vijf-
in een kruiwagen stouwen
is eenvoudiger dan eentje
met een grote kwaak kers
zijn kop laten houwen
.
met dank aan Maja en lettertempel.nl
.
Gedichten in vreemde vormen
In de vorm van een kat
.
Op de zeer boeiende website poezie-in-beweging.nl staan een aantal heel fraaie voorbeelden van typografische gedichten.
Zo is er het gedicht The Cat van John Hollander (1929) sterling professor emeritus aan de universiteit van Yale, over een kat, in de vorm van een kat. Hoewel Hollander een groot voorstander is van het beluisteren van poëzie “A good poem satisfies the ear. It creates a story or picture that grabs you, informs you and entertains you.” heeft hij toch ook een aantal typografische gedichten gemaakt waarbij juist de vorm en inhoud het gedicht vertellen.
.
Jean Pierre Rawie
Rondeel
.
Gisteren kwam ik ergens in een stuk over poëzie een stukje over Jean Pierre Rawie tegen. In de late jaren negentig van de vorige eeuw heb ik het genoegen gehad Jean Pierre Rawie te mogen ontmoeten toen hij voordroeg tijdens een schrijversmarkt in de gemeente waar ik toen werkte. Een bijzonder heerschap was het, een dandy. Tenminste, ik denk dat hij graag als zodanig door het leven wilde gaan. Wat mij toen al opviel (ik was toen nog niet zo bezig met poëzie) was dat zijn gedichten zo mooi van structuur waren, zo makkelijk in het gehoor lagen en een beetje gedateerd aandeden. Dat laatste was mijn onwetendheid. Hoewel ik zelf geen bestaande structuren of vaste vormen gebruik in mijn poëzie waardeer ik ze wel degelijk. Jelou (jeloupoems.blogspot.nl) een door mij gewaardeerd dichter kan dit ook heel mooi.
.
Als voorbeeld een gedicht van Jean Pierre Rawie met als titel en als vorm, de uit de Middeleeuwen afkomstige versvorm, rondeel.
Rondeel: 4 regels + 4 regels +5 regels, rijmschema abba + abab + abbaa
.
Rondeel
.
Mijn wonder jij aanminnige vriendinnen,
ik heb mijn nachten wel met u doorwaakt:
gij waart gemeenlijk zo innemend naakt
en liet u zo welwillend voor mij winnen.
.
(Uw warme lijfjes tegen ’t witte linnen,
de legerstede die tevreden kraakt;
mijn wonderlijk aanminnige vriendinnen,
ik heb mijn nachten wel met u doorwaakt.)
.
Soms schiet het mij pas naderhand te binnen
hoezeer wij ons au fond hebben vermaakt
(al is het vaak te spoedig uitgeraakt,
maar viel er aan iets diepers te beginnen,
mijn wonderlijk aanminnige vriendinnen?)
.
Bron: Gedichten.nl
Uit: Wij hebben alles nog te goed (2001)
Gedichten op vreemde plekken
Deel 42: titelgedicht
Opnieuw geen vreemde plek maar meer een vreemde vorm. Eerlijk gezegd is het eigenlijk ook geen vreemde vorm, de vorm is wel bekend, maar in dit geval toch een bijzondere manier van de vorming van een gedicht middels boektitels.
Literaire kunst
Nieuwe categorie
Wie mij kent weet dat ik nogal van de boeken ben. Ik mag erg graag tussen oude boeken snuffelen en zo vond ik bij een tweedehandsboekenwinkel het volgende boekje uit 1962.
Literaire kunst van H.J.M.F. Lodewick, leraar aan het stedelijk Lyceum te Maastricht.
In dit boekje heel veel theorie over literaire kunst en met name over poëzie. Omdat ik denk dat elke (aspirant) dichter in ieder geval iets zou moeten weten over de theorie van poëzie ga ik de komende tijd jullie vermaken met voorbeelden van Vorm en Inhoud want; “Vorm en Inhoud zijn een” zoals door de Tachtigers al sterk naar voren is gebracht (dit laatste verzin ik niet, dat staat in dit leuke boekje).
De nadruk zal liggen op de inhoud met zijn letterkundige voortbrengselen. Je ziet de taal is hier en daar wat ouderwets maar ja het boekje is dan ook al bijna 50 jaar oud. Maar de theorie besproken staat nog altijd als een huis.
ZICHTBAAR ALLEEN 