Site-archief
De Dromende Dansers
Rik van Boeckel meets The Dub Ark
.
Ik ken dichter/performer Rik van Boeckel (1952) al een groot aantal jaren. Zo stonden we al in 2014 samen met een aantal andere dichters in theater De Veste in Delft, en bij ‘Dichter bij de bar‘, maar Rik was ook een van de deelnemers aan de eerste editie van De Poëziebus in 2015. Dat hij groot fan is van Linton Kwesi Johnson, net als ik, hoor je onmiddellijk wanneer je de CD ‘De Dromende Dansers’ opzet. Zijn nieuwste creatie, na onder meer een reisverhaal en zijn dichtbundel ‘Beweeg als een strateeg‘ uit 2018 is de CD ‘De Dromende Dansers‘.
Het is niet de eerste CD van deze performance dichter met zijn onafscheidelijke djembé. In de jaren ’80 van de vorige eeuw bracht hij als popdichter al twee cassettes uit en in 2010 zijn eerste CD ‘Ode aan de mode’ waarin hij poëzie brengt op de klanken van hip hop en Latin muziek. In 2014 volgt dan de EP ‘Cheer Yourself Up’ met een mix van reggae en Dancehall. Maar ook bij zijn bundel ‘Beweeg als een strateeg’ zit een begeleidende CD met muzikale poëzie.
En nu dan een nieuwe CD (2023) met (heel netjes) een tekstboekje. In de kleuren groen, geel en rood, waarmee de link naar de muzieksoort die op dit album te horen zijn meteen gekenschetst worden: Reggae en Dubreggae. Rik wordt op dit album bijgestaan door een collectief van muzikanten dat bekend staat als The Dub Ark: Eric van Drunen Littel (aka Clever Lee), Aernout van Hees (aka Dr. EchopleX) en Joep Smeenk (aka Ube da Dube). En samen zetten zij een muzikale achtergrond neer voor de teksten van Rik die er zijn mag. Ik hoor een mix van Linton Kwesi Johnson, Lee Scratch Perry maar ook Black Uhuru en zelfs Doe Maar klinkt door in het zeer diverse palet van percussie en muzikale klanken.
Rik schreef de teksten op verschillende plekken op deze wereld: Portugal, Ibiza maar ook gewoon in Nederland. Voor wie van poëzie en percussie houdt is dit een aanrader. Ik koos van het album de tekst van ‘Een lied van waanzin’.
.
Een lied van waanzin
.
De tijd gaat voorbij
de tijd verdwijnt in de eeuwigheid
waar mensen leven waar mensen feesten
waar wolken huilen waar mensen sterven
.
Zo klinkt een lied van waanzin
en een verdrietig hart
dit is een moment om te voelen
van blijdschap tot aan smart
.
Verhalen van vrijheid zingen het liefst
laat de onderdrukking varen
doe dit maanden doe dit jaren
ze zingen dit trots en luid
.
Zo klinkt een lied van waanzin
en een verdrietig hart
dit is een moment om te voelen
van blijdschap tot aan smart
.
Regenbogen bedekken de zon
de maan verborgen in duisternis
zal langzaam verder groeien
donder zal harten raken
jaren van wind en zang
bereiken de leistenen heuvels
zij zullen haar verder dragen
naar de horizon achter de duinen
universele duinen aan de Noordzee
.
Zo klinkt een lied van waanzin
en een verdrietig hart
dit is een moment om te voelen
van blijdschap tot aan smart
.
De geschiedenis van moeders en zonen
Babs Gons
.
In het Volkskrantmagazine van afgelopen zaterdag staat een boeiend interview met de Dichter des Vaderlands Babs Gons (1971). In alle opzichten interessant maar er was een passage, een uitspraak van Babs, die me meteen trof. Omdat ik me er zo in herken, in waar ik elke dag over schrijf. Ze zegt: “Ik betreur de eenkennige poëzie meetlat die soms wordt gehanteerd. Waarom moet iedereen altijd maar vergeleken worden met Rutger Kopland of Gerrit Kouwenaar? Fantastische dichters, maar er zijn nog zoveel meer dichttradities en dichters met andere achtergronden, stijlen, uit andere tijden, werelden.”
Ik had dit gezegd kunnen hebben, sterker nog, wie goed zoekt zal een uitspraak als deze in min of meer dezelfde vorm tegen kunnen komen op dit blog. Een uitspraak mij uit het hart gegrepen dus. Verderop in het interview zegt ze: “Spoken word wortelt in de jazz, gospels, de Harlem Renaissance, de Beat Poets, de Amerikaanse burgerbeweging. Poëzie en verzet gaan hand in hand. Ken je de Jamaicaanse dub poetry? Linton Kwesi Johnson? Hij maakte in de jaren tachtig messcherpe gedichten over politieke misstanden, fascisme, rassenrellen in Engeland – radicale poëzie.”
Ik herken zoveel van waar ik al jaren over schrijf. En toch weet Babs me ook weer te verrassen. Neem de zin die ze aanhaalt en waarover ze zegt: “Je hoeft soms maar één zin te hebben, om een heel universum te scheppen. Neem de zin van de Amerikaanse dichter Lisa Furmanski: All sons sleep next to their mother, then alone, then with others. Het is een simpele zin, maar de woorden, op deze manier gerangschikt, vertellen een heel leven.”
Alle reden dus om het gedicht waaruit Babs deze zin nam, op te zoeken en hier te plaatsen. Het gedicht ‘The History of Mothers and Sons’ verscheen in 2008 in het tijdschrift Poetry. Lisa Furmanski is een arts en woont in Norwich, Vermont (VS). Haar werk is onder andere verschenen in de Antioch Review , Beloit Poetry Review, Poetry Daily en Poetry International. Eind 2023 verscheen haar eerste bundel (scrapbook) getiteld ‘Tunnel’.
.
The History of Mothers and Sons
.
Yout scene
Linton Kwesi Johnson
.
Sinds ik mijn draaitafel weer na jaren aan de gang heb luister ik naar LP’s die ik ooit in de jaren ’80 en ’90 kocht. Daaronder zit ook de LP ‘Voices of Victory’ van de Jamaicaanse, in Engeland woonachtige zanger en dichter Linton Kwesi Johnson (1952). Van hem heb ik ook de bundel ‘Selected Poems’ uit 2006. Al eerder plaatste ik daaruit een gedicht ‘Yout Rebels’ en vandaag wil ik daar een gedicht aan toevoegen dat qua titel wel op Yout Rebels lijkt maar toch net iets anders is namelijk ‘Yout Scene’.
Op de website Vannessaak staat een interessante verhandeling over dit gedicht. Over de plaats van zwarte dichters en schrijvers binnen de Engelstalige literatuur en ook over het gebruik van ‘non-standard dialects’ waardoor meer emotie in het gedicht komt. Linton Kwesi Johnson is een belangrijk dichter en zanger die vanuit zijn ervaringen en achtergrond zich in zijn gedichten en liedjes verzet tegen ongelijkheid en racisme. Voor een beter begrip van de tekst is het handig om het voor jezelf hard voor te lezen.
.
Yout Scene
.
last satdey
i nevah deh pan no faam,
so I decide fi tek a walk
doun a Brixton
an see wha gwaan.
.
di bredrin dem stan-up
ouside a Hip City *
as usual, a look pretty;
dem a lawf big lawf
dem a talk fread talk
dem a shuv an shuffle dem feet,
soakin in di sweet musical beat.
.
but when nite come
policeman run dem dung;
beat dem dung a grung,
kick dem ass,
sen dem paas justice
to prison walls of gloom.
.
but di breddah dem a scank:
dem naw rob bank;
is packit dem a pick
an is woman dem a lick
an is run dem a run when di wicked come.
.
.
* Desmond’s Hip City, a popular record shop in the 60’and ’70 for Jamaican music
.
Londen roept
Brexit
.
Op de dag dat de Brexit een feit is hoor ik op de radio dat er in Groot-Brittannië onder met name de jongeren een zelfde sentiment heerst als destijds in de jaren ’80 toen Margareth Thatcher aan het bewind was. Ook toen waren het met name de jongeren die zich afzetten tegen de keuzes die gemaakt werden door de heersende politieke stroming. Dat resulteerde in dichters (o.a. Linton Kwesi Johnson), en musici (o.a. The Clash en UB40) die zich in hun teksten afzetten tegen de machthebbers.
Een van de belangrijkste nummers uit die tijd, die nu ook weer heel actueel is, is ‘London Calling’ van The Clash. Een band die punkrock maakte en die opviel door hun sterke geëngageerde teksten die met dit nummer maar ook met het album ‘Sandinista’ en later ‘Combat Rock’ duidelijk stelling nam.
De tekst van ‘London Calling’ is op dit moment nog net zo actueel onder een groot deel van de bevolking van Groot-Brittannië als het was eind jaren ’70 ten tijde van Thatcher. Daarom hier de tekst en de videoclip op de dag van de Brexit.
.
London Calling
.
London calling to the faraway towns
Now war is declared and battle come down
London calling to the underworld
Come outta’ the cupboard, ya’ boys and girls
London calling, now don’t look to us
Phony Beatlemania has bitten the dust
London calling, see we ain’t got no swing
‘Cept for the ring of that truncheon thing
.
The ice age is coming, the sun’s zoomin’ in
Meltdown expected, the wheat is growin’ thin
Engines stop running, but I have no fear
Cause London is drownin’, I, live by the river
.
(London calling) to the imitation zone
Forget it, brother, you can go it alone
London calling to the zombies of death
Quit holdin’ out and draw another breath
London calling and I don’t want to shout
But while we were talking I saw you noddin’ out
London calling, see we ain’t got no high
‘Cept for that one with the yellowy eyes
.The ice age is coming, the sun’s zoomin’ in
Engines stop running, the wheat is growin’ thin
A nuclear error, but I have no fear
Cause London is drowning, I, I live by the river
The ice age is coming, the sun’s zoomin’ in
Engines stop running, the wheat is growin’ thin
A nuclear error, but I have no fear
Cause London is drowning, I, I live by the river
Now get this
(London calling), yes, I was there, too
And ya’ know what they said? Well, some of it was true!
(London calling) at the top of the dial
And after all this, won’t you give me a smile?
(London calling)
I never felt so much alike alike alike
.
Dichters dansen niet
Vuurproef
.
Op weg naar Brielle, waar ik ging voordragen bij de Infirmerie, luisterde ik in de auto naar de nieuwste productie van Dichters dansen niet: Vuurproef.
Dichters dansen niet bestaat uit dichter Serge van Duijnhoven, frequency-wizzard Fred de Backer en pianist Edwin Berg. Vuurproef is een box, ter grootte van een ouderwets 45 toerenplaatje met daarin een CD en losse vellen met de teksten van Serge. Een bijzondere box, uitgegeven door uitgeverij Nieuw Amsterdam, met een fraai ontwerp in grijs, geel en zwart.
Deze box beoordelen is niet eenvoudig, het is een productie die zijn gelijke niet kent wat mij betreft. Op de achterkant van de box staat dat dit het spectaculaire slotdeel van een trilogie is die in 2003 begon met ‘Bloedtest’ en gevolgd werd in 2007 door ‘Klipdrift’.
Nu heb ik Serge en Fred bezig gezien in Walhalla bij Daniël Dee en ik was toen al onder de indruk van hun bijzondere samenwerking maar deze productie boort weer hele nieuwe werelden aan. Wat ik ervoer tijdens het luisteren valt moeilijk te beschrijven, net als de inhoud van de CD, daarom maak ik jullie deelgenoot van de beelden, ideeën en namen die bij mij boven kwamen tijdens het beluisteren.
Dat waren: Jacques Brel, klassiek, Laurie Anderson, native American, Jazz, Linton Kwesie Johnson, duister, lief, clubhouse, recht voor zijn raap, mystiek, what you hear is what you get, kabbelend, uitbundig.
Ik begrijp dat als je dit leest, je afvraagt waar dit over gaat. Ik begrijp dat heel goed, maar deze CD laat zich beluisteren, niet vanuit bestaande ideeën maar vanuit een open staan voor nieuwe geluiden, teksten en belevenissen. Steeds als je denkt dat je dit trio doorhebt komen ze met iets volledig vreemds, zo anders dan het voorgaande en toch is het een geheel. De losse vellen geven inzicht in de mindset van de dichter, de CD geeft je een totaal beleving. Een die ik nog vele malen tot me ga laten komen, hier valt nog veel te ontdekken en te genieten!
Meer informatie over Dichters dansen niet en hun producties op: http://dichtersdansenniet.eu/
.
Five nights of bleeding
Linton Kwesi Johnson
.
Al eerder schreef ik over Linton Kwesi Johnson en zijn reggea dub poëzie. Het meeste dichtwerk van Linton Kwesi Johnson is politiek georiënteerd en handelt voornamelijk over de ervaringen als Britse Afrikaans-Cariben in Groot-Brittannië. Daarnaast dicht hij over racisme en het buitenlandbeleid van Groot-Brittannië. Het gedicht ‘Five nights of bleeding’ gaat over de rassenrellen in de jaren tachtig van de vorige eeuw onder andere in Brixton.
.
Five nights of bleeding
.
Madness, madness
Madness tight on the heads of the rebels
The bitterness erup’s like a heart blas’
Broke glass, ritual of blood an’ a-burnin’
Served by a cruelin’ fighting
Five nights of horror and of bleeding
Broke glass, cold blades as sharp as the eyes of hate
And the stabbin’, it’s
War amongs’ the rebels
Madness, madness, war
.
Night number one was in Brixton
Sofrano B sound system
I’m was a-beatin’ up the riddim with a fire
I’m comin’ down his reggae reggae wire
It was a sound checkin’ down your spinal column
A bad music tearin’ up your flesh
And the rebels dem start a fighting
De youth dem just tun wild, it’s
War amongs’ the rebels
Madness, madness, war
.
Night number two down at Sheppard’s
Right up Railton road
It was a night name friday when ev’ryone was high on brew or drew (?)
A pound or two worth of Kali
Sound comin’ down of the king’s music iron
The riddim just bubblin’ an’ backfirin’
Ragin’ an’ risin’
When suddenly the music cut –
Steelblade drinkin’ blood in darkness, it’s
War amongs’ the rebels
Madness, madness, war
.
Night number three, over the river
Right outside the Rainbow
Inside James Brown was screamin soul
Outside the rebels were freezin’ cold
Babylonian tyrants descended
Bounced on the brothers who were bold
So with a flick of the wris’, a jab and a stab
The song of hate was sounded
The pile of oppression was vomited
And two policemen wounded
Righteous, righteous war
.
Night number four at the blues dance, abuse dance
Two rooms packed and the pressure pushin’ up
Hot, hotheads
Ritual of blood
.
ZICHTBAAR ALLEEN 