Site-archief
Ikaros
Mischa Andriessen
.
De nieuwste dichtbundel van dichter Mischa Andriessen (1970) is getiteld ‘Pieta’. Ik moest meteen denken aan het wereldberoemde beeldhouwwerk (1499) van Michelangelo de Pietà denken bij deze titel. Piëta (zoals het in het Nederlands geschreven wordt) of Pietà (Italiaans) betekent compassie of piëteit. In de recensie van Rob Schouten in het magazine van Trouw over deze bundel, schrijft hij: Mischa Andriessen wijdt zijn poëzie, ver van alle anekdotiek, aan emotionele diepte, gevoelens van liefde, rouw, verlangen, in bezwerende welluidende taal. Hij is geen dichter van afzonderlijke, afgeronde verzen maar een schepper van langdurige, soms episch aandoende gedichten, waarin hij eigen ervaringen spiegelt aan die uit de oude mythen, klassieke kunst (zoals de Piëta) en muziek.
Toen ik dit las moest ik even met mijn ogen knipperen. In een stuk over Mischa Andriessen op Poetry International lees ik namelijk: Andriessen heeft een voorkeur voor korte, schetsmatige gedichten in een heldere taal die soms op het spreektalige af is. Het gedicht Ikaros dat bij de recensie staat afgedrukt doet vermoeden dat de stijl van Andriessen (ten opzichte van de inderdaad korte gedichten op de website van Poetry International) is veranderd door de tijd.
‘Pieta’ is de zesde dichtbundel die Andriessen publiceert. Hij debuteerde in 2008 met de bundel ‘Uitzien met D’. Hij schrijft naast poëzie ook proza, teksten voor monografieën, artikelen over Jazz voor verschillende media en is hij redacteur van het tijdschrift Terras. Zijn werk werd bekroond met de C. Buddingh’-prijs, de J.C. Bloempoëzieprijs, het Charlotte Koehlerstipendium, de Awater-poëzieprijs en de Jan Campert-prijs.
.
Ikaros
.
Nu ik ineens kijk zoals jij begrijp ik de wereld
Niet meer en heb ik haar eindelijk leren waarderen
Het is alsof je mijn hoofd en hart verwisseld hebt
En op slag alles een raadsel een kloppend raadsel is
Niet eerder heb ik zo intiem en intens liefgehad
Niet eerder het idee dat zo van mij gehouden werd
.
Ik ben dankbaar dat ik daarmee alleen ophoud te bestaan
Heb het belangrijkste wat er te leren is geleerd opgaan
In de overgave de vurig hunkerende ogen van de ander
je dijen gestriemd je borsten hangen mooier kun je niet zijn
Dat je mij ook zo kunt zien is een gave je leert me kijken
Openbaart me de schuinte van je kuiten de lichte moedervlek
.
Rechts op je kaak ik hoor je ademhalen als ik onder in je ga
Er zit geen woord bij dat ik versta maar ik begrijp je
Je vraagt me niet bang te zijn dat de tijd verstrijkt
Maakt ons moment alleen maar waardevoller en jij
Zult altijd de mooiste zijn zelfs als ik word verblind
Door een licht dermate fel dat ik direct mijn dood herken daarin
.
Warmte, een woonplaats
Ellen Warmond
.
In deze tijd van polarisatie en het vergroten van de verschillen in denkwijze over van alles, leek het me een goed idee om weer eens een liefdesgedicht te plaatsen. Ik ging op zoek en kwam het gedicht ‘Warmte, een woonplaats’ tegen van Ellen Warmond (1930-2011) in de gelijknamige bundel uit 1961. Want zoals Ellen dicht “want liefde en het besef / van liefde daaraan ontsteken / ogen en stemmen hun licht”. en liefde en licht daar kunnen we wel wat van gebruiken in deze letterlijk en figuurlijke donkere tijden.
.
Warmte, een woonplaats
.
Liefde en het besef
van liefde daartussen bouwen
mensen een warmende woonplaats
.
en sprekende zeggen ze: liefste
open je ogen nu langzaam en eet
ik heb het licht voor je aangesneden
of: open je ogen niet drink nu het donker
ik heb de nacht voor je omgekocht
.
want liefde en het besef
van liefde daaraan ontsteken
ogen en stemmen hun licht
daarin ontbloeien de lippen
daaruit ontstaat het gedicht.
.
Gedicht versus songtekst
Hugo Claus
.
Op de website https://www.quizlet.nl/ kwam ik een stuk tegen over het de waardering van een gedicht versus de waardering van een songtekst. De auteur stelt dat in tegenstelling tot gedichten, songteksten minder worden gewaardeerd. Hij zet hierbij het onderstaande gedicht van Hugo Claus tegenover de songtekst van ‘American Pie’ van Don McLean wat ik al een wonderlijke vergelijking vind. Zet dan een Nederlandstalig lied (bijvoorbeeld van Spinvis of Boudewijn de Groot) tegenover het gedicht van Hugo Claus. Nu vind ik dat je best songteksten met poëzie kunt vergelijken en uitleggen waar de verschillen zitten (want die zijn er). Op de website https://www.poeziepaleis.nl/wp-content/uploads/2018/11/Lesbrief-po%C3%ABzie-en-muziek-VO-alle-niveaus.pdf staat het mooi en kort beschreven de (algemene) verschillen.
.
Poëzie Popmuziek
Ritme/metrum : Onregelmatig Regelmatig
Gedachtesprongen: Groot Klein
Betekenis van de tekst: Niet meteen duidelijk Snel duidelijk
.
Er zijn natuurlijk uitzonderingen op deze algemene regel. Hierover schreef ik al vaker in de categorie Poëzie in songteksten. Er zijn liedtekst dichters die hun liedjes voorzien van de meest poëtische en lyrische zinnen. Maar over het algemeen, kijkend naar de songteksten van populaire liedjes (zeg maar waar jongeren naar luisteren), kun je stellen dat de onderverdeling die hierboven gemaakt is, klopt. Omdat het het gedicht van Claus was dat mijn aandacht trok bij quizlet.nl hier de volledige tekst.
..
De moeder
.
Ik ben niet, ik ben niet dan in uw aarde.
Toen gij schreeuwde en uw vel beefde
Vatten mijn beenderen vuur.
..
(Mijn moeder, gevangen in haar vel,
Verandert naar de maat der jaren.
.
Haar oog is licht, ontsnapt aan de drift
Der jaren door mij aan te zien en mij
Haar blijde zoon te noemen.
.
Zij was geen stenen bed, geen dierenkoorts,
Haar gewrichten waren jonge katten,
.
Maar onvergeeflijk blijft mijn huid voor haar
En onbeweeglijk zijn de krekels in mijn stem.
.
‘Je bent mij ontgroeid’, zegt zij traag mijn
Vaders voeten wassend, en zij zwijgt
Als een vrouw zonder mond.)
.
Toen uw vel schreeuwde vatten mijn beenderen vuur.
Gij legde mij neder, nooit kan ik dit beeld herdragen,
Ik was de genode maar de dodende gast.
.
En nu, later, mannelijk word ik u vreemd.
Gij ziet mij naar u komen, gij denkt: ‘Hij is
De zomer, hij maakt mijn vlees en houdt
De honden in mij wakker.’
.
Terwijl gij elke dag te sterven staat, niet met mij
Samen, ben ik niet, ben ik niet dan in uw aarde.
In mij vergat uw leven wentelend, gij keert
Niet naar mij terug, van u herstel ik niet.
.
Gruwelijk en zoet
Zoek de verschillen
.
De poëzie kent vele onderwerpen, behandeld lief en leed en gaat van zoet tot gruwelijk. Voorbeelden te over van mierzoete rijmpjes voor kinderen tot de Gruwelijke rijmen van Roald Dahl.
Om de verschillen in tijd en onderwerp maar eens scherp neer te zetten een gedicht of vers van Mr. Hyronymus van Alphen uit 1779 en daartegenover een gedicht Ilja Leonard Pfeijfer uit 2008. Een wereld van verschil.
.
De Perzik
.
Die perzik gaf mijn vader mij,
om dat ik vlijtig leer.
Nu eet ik vergenoegd en blij.
Die perzik smaakt naar meer.
.
De vrolijkheid past aan de jeugd
die leerzaam zig betoont.
De naarstigheid, die kinderdeugd,
wordt altoos wel beloond.
.
Touwen 6
.
Krijg toch het vet in je hartklep en zwerende klauwen.
Krijg toch een stijve erectie op reis met je moeder.
Krijg toch de impopulentie bij elk sopgeil loeder.
Krijg toch een doodwens met stevige bomen en touwen.
.
Krijg toch een buurman met drumstel en afweergeschut.
Krijg toch een lek in je boot uit de kust van Nieuw-Zeeland
Raak toch acuut aan de spuitende schijt op het naaktstrand.
Krijg toch een ex met de druipende aids in d’r kut.
.
Krijg toch een stinkende levende worm in je bier.
Krijg toch een wijf met migraine dat met je wil trouwen.
Word toch gerukt door een sabeltandtijger met klauwen.
.
Word toch gepijpt door een hongerig vogelbekdier.
Word toch geneukt in je hol door een roedel karbouwen,
tiefende tyfus en tieten met gloeiende touwen.
.
Uit: Proeve van kleine gedigten voor kinderen; Mr. Hieronymus van Alphen, Thomas & Eras, 1983
Uit: Ilja Leonard Pfeijffer, Een Keuze uit de Gedichten,Rainbow Essentials 65,Maarten Muninga,Amsterdam,2008
Gedichten op vreemde plekken
Deel 74: Op een schutting in Rotterdam
.
Gisteren een gedicht van Jules Deelder, vandaag opnieuw maar dit keer op een schutting in de Proveniersstraat in Rotterdam.
Het gedicht Rotown Magic wijkt op een paar punten af van de tekst op de schutting. Ik weet niet of dit door de, ongetwijfeld Rotterdamse, schilder van het gedicht is gedaan of dat er een andere reden voor is. Hoe dan ook, de tekst op de schutting is Rotterdamser dan de tekst van het originele gedicht (zoek de verschillen).
.
Rotown magic
Rotterdam is niet te filmen
De beelden wisselen te snel
Rotterdam heeft geen verleden
en geen enkele trapgevèl
.
Rotterdam is niet romantisch
heeft geen tijd voor flauwekul
is niet vatbaar voor suggesties
luistert niet naar slap gelul
.
’t Is niet camera-gevoelig
lijkt niet mooier dan het is
Het ligt vierkant hoog en hoekig
gekanteld in het tegenlicht
.
Rotterdam is geen illusie
door de camera gewekt
Rotterdam is niet te filmen
Rotterdam is vééls te ècht
.
Uit: Vrijwel alle gedichten (2004)














