Site-archief
Bukowski
Vandaag in de Volkskrant
.
Twintig jaar na zijn dood wordt de schrijver Charles Bukowski overal geëerd. Behalve in Duitse Andernach, Bukowski’s geboortegrond. Daar zijn ze niet trots op Buk. Vandaag in de Volkskrant een groot artikel waarin de neef van Bukowski zijn verhaal doet.
Elke reden om iets van Bukowski te plaatsen is een goede reden dus:
.
Are you drinking?
washed-up, on shore, the old yellow notebook
out again
I write from the bed
as I did last
year.
will see the doctor,
Monday.
“yes, doctor, weak legs, vertigo, head-
aches and my back
hurts.”
“are you drinking?” he will ask.
“are you getting your
exercise, your
vitamins?”
I think that I am just ill
with life, the same stale yet
fluctuating
factors.
even at the track
I watch the horses run by
and it seems
meaningless.
I leave early after buying tickets on the
remaining races.
“taking off?” asks the motel
clerk.
“yes, it’s boring,”
I tell him.
“If you think it’s boring
out there,” he tells me, “you oughta be
back here.”
so here I am
propped up against my pillows
again
just an old guy
just an old writer
with a yellow
notebook.
something is
walking across the
floor
toward
me.
oh, it’s just
my cat
this
time.
.
Seamus Heaney
District en circle
.
In de Volkskrant las ik in de boekenbijlage over de tweetalige (vertaalde) bundel van Seamus Heaney ‘District en circle’. Ik kende de naam Heaney wel maar had eigenlijk nog nooit iets van hem gelezen. Seamus Heaney (1939) is een beroemd Iers dichter/vertaler/toneelschrijver en won in 1995 de Nobelprijs voor de literatuur. Omdat de vertaling van deze bundel in 2010 werd teruggetrokken (waarschijnlijk omdat de vertaling geen eer deed aan het origineel) was mijn verwachting dat de poëzie van Heaney waarschijnlijk niet eenvoudig zou zijn om te lezen.
Dat valt dus erg mee. Melodieus en beeldend, zo omschrijft de recensent Erik Menkveld de poëzie van Heaney. Dat klopt en zeer aangenaam om te lezen voor diegene die het Engels machtig zijn.
Hier een voorbeeld (niet uit deze bundel):
.
Song
.
A rowan like a lipsticked girl.
Between the by-road and the main road
Alder trees at a wet and dripping distance
Stand off among the rushes.
.
There are the mud-flowers of dialect
And the immortelles of perfect pitch
And that moment when the bird sings very close
To the music of what happens.
.
Regelafbreking
Jannah Loontjens
.
Vanmorgen las ik in het boekenkatern van de Volkskrant een recensie van Dat ben jij toch van dichter Jannah Loontjens. De recensent Erik Menkveld haalt hierbij een paar regels aan “Ik. Hier in bed, naast mijn / geliefde, zijn slapend gezicht vlakbij” en schrijft daar dan tussen haakjes achter ‘Let op de prachtige regelafbreking’.
Nu weet ik hoe belangrijk regelafbrekingen kunnen zijn in de poëzie, door het laten vallen van een korte stilte kun je de woorden voorafgaand en volgend op de stilte extra lading meegeven. Het komt voor dat, wanneer ik een gedicht voordraag, ik merk dat ik andere stiltes laat vallen dan dat ik zelf in de tekst heb aangebracht. Als iemand anders de tekst van datzelfde gedicht zou lezen zou dat kunnen leiden tot een ander begrip van het gedicht.
Hoe belangrijk regelafbrekingen zijn bleek vorig jaar bij de beoordeling van gedichten voor de Nationale Turing Gedichtenwedstrijd. Een groot aantal gedichten was ter beoordeling aangeboden aan de (voor) jury waarbij de regelafbrekingen verdwenen waren. het was alsof er in sommige gevallen geen poëzie was ingezonden maar een kort stuk proza. Deze gedichten waren dan ook onverminderd niet door naar een volgende ronde.
Terug naar Jannah Loontjens. Toen ik de regels uit haar gedicht las in de recensie moest ik een paar keer lezen voor ik begreep waarom de recensent deze regelafbreking zo “prachtig” vond. Laat maar eens een wat langere stilte vallen na ‘mijn’ en spreek dan geliefde extra sterk uit. De combinatie met ‘zijn slapend gezicht vlakbij’ geeft deze regels dan ineens iets extra’s.
Soms moet je poëzie herlezen of hardop lezen om de schoonheid ervan te begrijpen.
.
Fragment
V weekeinde
.
In de Volkskrant, in het V weekeinde katern, een groot artikel/interview met Kira Wuck, zeer succesvol met haar debuutbundel en in maart 2011 nog op het Ongehoord! podium. Daarnaast las ik in de bijdrage van Jean-Pierre Geelen, refererend aan de bijdrage van Peter R. de Vries aan de televisie van 2012 de volgende zinnen:
.
Noem mij, bevestig mijn bestaan
laat mijn naam zijn als een keten
noem mij, noem mij, spreek mij aan
o, noem mij bij mijn diepste naam
.
Er stond geen verwijzing naar de dichter maar wij weten natuurlijk allemaal dat dit uit ‘Mijn moeder is mijn naam vergeten’ komt van Neeltje Maria Min. En omdat het zo’n prachtig gedicht is hier de hele tekst.
.
mijn moeder is mijn naam vergeten,
mijn kind weet nog niet hoe ik heet.
Hoe moet ik mij geborgen weten?
.
Noem mij, bevestig mijn bestaan,
laat mijn naam zijn als een keten.
Noem mij, noem mij, spreek mij aan,
o, noem mij bij mijn diepste naam.
.
Voor wie ik liefheb, wil ik heten.
.
Uit: Voor wie ik liefheb wil ik heten, 1966
Chris van Geel
Dichter en beeldend kunstenaar (1917 – 1974)
.
In de Volkskrant van 8 december (boekenbijlage) staat een recensie van ‘Ik ben een onderling onverzoenlijke ratjetoe’, een brievenboek van Chris van Geel, dichter en beeldend kunstenaar. Nu kende ik de dichter Chris van Geel eerlijk gezegd niet maar de beschrijving door Aleid Truijens maakt mij nieuwsgierig.
Allereerst was er de opmerking dat je Chris van Geel moest ‘close readen’. Ik heb de definitie van close reading er maar eens bijgezocht en daaruit blijkt dat deze vorm van ‘duiden’ niet of nauwelijks meer wordt gebruikt. Uit Wikipedia:
.
Close reading is een vorm van literaire kritiek die zich toelegt op een minutieuze lezing van de tekst zelf, zonder gebruik te maken van biografische of andere extra-literaire informatie.
Close reading gaat ervan uit dat geen enkel element in een literaire tekst er ‘zomaar’ staat: alles heeft zijn functie en de tekst vertoont een hechte samenhang in al zijn lagen.
De zuivere close reading wordt tegenwoordig bijna niet meer beoefend. Onder invloed van de ‘cultural studies’ wordt literatuur weer bestudeerd als onderdeel van een historisch, maatschappelijk en cultureel netwerk.
.
Dat deze vorm van lezing en duiding niet meer in zwang is lijkt me terecht. Toch werd ik alsmaar nieuwsgieriger helemaal toen ik las dat ‘Van hen (Jan Emmens, Jan Hanlo, Judith Herzberg, Elisabeth Eybers en Tom van Deel…) moest hij weten wat ze goed vonden en wat niet, welke regels weg of anders moesten’ en ‘Toen in 1958 zijn eerste bundel Spinroc verscheen, was hij een ervaren dichter’. Voeg daarbij alle rampspoed die hem overkwam in zijn leven en het enige dat je nog wil is zijn poëzie lezen.
Wat opvalt is zijn voorkeur voor het dichten over de natuur. Op de blog van Elly de Waard http://www.ellydewaard.nl/blog/ (zij woonde in de jaren 60 van de vorige eeuw samen met Chris van Geel) staan bij de nagelaten gedichten louter gedichten over de natuur. Hier een voorbeeld.
.
Eenden
Ze zijn al weg uit water
en moeilijk van bewegen
verruilen zij hun zwijgen
voor angstaanjagend kwaken.
.
Op de begroeide oevers
klapwieken zij omdat ze niet
hun snavel ongestoord
in water kunnen steken.
.
Met tegenzin op vleugels
verlaten zij de grond,
hun zware lichaam trekt
uit zicht het donker in.
.
met dank aan gedichten.nl
.
Hoewel ik bij de gedichten die ik heb kunnen vinden niet aan close reading heb gedaan, vond ik ze heel toegankelijk en bijzonder. Hoewel poëzie over de natuur mij dan weer minder boeit, waren de gedichten die ik las zeer de moeite waard. Kortom een dichter om te ontdekken als je hem nog niet kende of te herlezen als je hem al wel kende.
Dichten als morele opdracht
Piet Gerbrandy
.
In de Volkskrant van afgelopen zaterdag staat een interessant artikel over de dichter Piet Gerbrandy. Hierin zegt hij o.a. “Poëzie zet een kleine groep lezers aan het denken en hopelijk is het effect sterk genoeg om als kringen op het water uit te dijen. Iedere kunstenaar werkt, als het goed is, mee aan het grote culturele project van bewustwoording, aan vergroting van sensitiviteit, intellectuele groei en uiteindelijk politieke actie. Ik zie mijn bijdrage daarin als een morele opdracht”
En over poëzie als kunstvorm: “Ik denk dat poëzie voor een potentieel zo marginale kunst echt een behoorlijk mooie positie in de maatschappij heeft”.
.
In het Kunsten katern van de zaterdag krant van 15 september.
Hieronder een gedicht van Piet Gerrandy met dank aan Gedichten.nl
.
Geen griepje, nee liever steriele
.
Geen griepje, nee liever steriele
slangen door de neus, haperende
symbolen op een schermpje, op de walkman
.
die doorschreeuwt als ik niet meer hoor,
My Favourite Things. Zo wil ik dat het gaat:
weloverwogen en onopgemerkt.
.
Anonymous, particulier verzekerd.
.
ZICHTBAAR ALLEEN 