Site-archief
Jaja de oerknal
Maria Barnas
.
In 2014 won Maria Barnas (1973) de Anna Bijnsprijs met haar bundel ‘Jaja de oerknal’. De jury schreef destijds in het juryrapport: “Barnas gebruikt poëzie als mogelijkheid om ergens een doek van woorden overheen te gooien. Elk gedicht is een poging om iets vluchtigs even stil te zetten, te bewaren, documenteren. Haar in die exercitie te volgen is een groot genoegen.”. Als voorbeeld deel ik hieronder het titelgedicht.
De stichting en de prijs zijn genoemd naar Anna Bijns (1493 – 1575), een refreindichteres en schoolmeesteres uit Antwerpen. De stichting is opgericht door Renate Dorrestein, Anja Meulenbelt, Caroline van Tuyll en Elly de Waard. De prijs werd van 1985 tot 2005 tweejaarlijks afwisselend toegekend aan proza en poëzie, en was een oeuvreprijs waarbij het oeuvre zowel in stijl, vorm, aanpak als in thematiek uiting moest geven aan de realiteit en de verbeeldingswereld van vrouwen.
Van 2005 tot 2016 was het een titelprijs met als hoofddoelstelling aandacht voor Nederlandstalige literatuur van vrouwen. Vandaar dat in 2014 de bundel ‘Jaja de oerknal’ won. Aan de prijs was een geldsom van 10.000 euro belastingvrij verbonden, een kunstwerk van Eric Don en de door de winnares mede in te vullen Anna Bijns Lezing.
Na 2016 is het uitreiken van de prijs gestopt om meer aandacht en focus te kunnen leggen op publieksevenementen.
.
Jaja de oerknal
.
Jaja de oerknal, hoor ik mezelf zeggen.
Hoe is het mogelijk dat dit in mijn mond past?
Het ontstaan een klont op mijn tong.
.
Stil. Angst is een zwerm die rust in een boom.
Of zijn het woorden die zich inktzwart
op de takken verdringen. het is een vorm
.
van paniek die opwelt in mij en als opvliegende
zwerm uit mijn keel breekt. Het heelal slaat
de vleugels uit. Wij klapwieken en juichen schril.
.
Restaurant
Micha Hamel
.
Toen ik mijn tas met poëzie stukken (ideeën, programma’s, draaiboeken, gedichten, kaarten, kranten, MUGzines, verslagen e.d.) te zwaar begon te vinden en besloot eens wat op te ruimen kwam ik omnder andere een brochure met ansichtkaarten tegen van uitreiking van de VSB Poëzieprijs van 2014. De uitreiking vond destijds plaats in het stadhuis van Rotterdam. Ik herinner mij de uitreiking nog goed, een volle zaal, veel vertegenwoordigers van (vooral Rotterdams) poëzieorganisaties en burgemeester Aboutaleb die mooie woorden over poëzie sprak.
De brochure met daarin de informatie over de VSB Poëzieprijs op tournee en bij de VPRO op de radio bij het programma ‘Nooit meer slapen’ bevat dus ook de vijf genomineerde bundels van dat jaar: ‘Jaja de oerknal’ van Maria Barnas, ‘De zon in de pan’ van F. van Dixhoorn, ‘Bewegend doel’ van Micha Hamel, ‘ook daar valt het licht’ van Miriam Van hee en ‘ritmisch zonder string’ van Antoine de Kom. De laatste won dat jaar de prijs maar ik wil graag het gedicht van Mischa Hamel hier plaatsen dat op een van de ansichtkaarten staat getiteld ‘Restaurant’ omdat ik nog een beetje in de nawee zit van de Poëzieweek met het thema natuur.
.
Restaurant
.
De visstand zegt geen zeeduivel
dus kies ik biefstuk van de struis.
.
Een lieveheersbeestje banjert naar
het uiteinde van een oranje rietje.
.
Een muisje schiet onder de klapdeuren
door naar de wittig dampende keuken.
.
Popelend liggen mes en vork naast
een ivoorkleurig vierkanten bord.
.
Bromvlieg legt een onnavolgbaar
parcours af langs lampen en tafels.
.
‘Gebraden dodo meneer?’ vraagt de
ober bevreemd. De kreeften in het
.
aquarium halen opgelucht adem.
Mijn drankje doet een ananas na.
.
Het denken en het meisje
Maria Barnas
.
De Nederlandse schrijver, dichter en beeldend kunstenaar Maria Barnas (1973) gebruikt tekst en beeld zowel in haar geschreven als haar beeldende werk. Voor haar poëziedebuut ‘Twee zonnen’ uit 2003 ontving ze de C. Buddingh’ prijs, in 2009 de J.C. Bloemprijs voor haar bundel ‘er staat een stad op’ en in 2014 voor ‘Jaja de oerknal’ de Anna Bijns Prijs.
Maria Barnas is medeoprichter (met Maxine Kopsa en Germaine Kruip) van uitgeverij ‘Missing books’ die als kunstproject boeken publiceert die niet eerder zijn herdrukt. Ze schrijft over kunst en literatuur in onder andere De Groene Amsterdammer, De Gids, Vrij Nederland en ze was columnist bij het NRC Handelsblad.
Uit haar bundel ‘Jaja de oerknal’ uit 2013 het gedicht ‘het denken en het meisje’.
.
Het denken en het meisje
Weilanden en huizen verglijden in mijn ooghoek
terwijl ik me probeer te concentreren op het meisje
dat tegenover me zit. Er past veel in een ooghoek.
Een huis dat ik herken een sloot een koe en zelfs
het grazen en verloren turen van het dier dat de nek
strekt gespannen van een onbekend geluid.
Of wacht het strammer op een teken?
Dieren vermenigvuldigen zich aan de rand.
Schikken zich in dit verzakkende moerasland
met stuitende huizen waarin ik stuk voor stuk
heb gewoond. Het meisje klemt een boek
dat doorsneden van de hersenen toont op schoot.
Ze omcirkelt kwabben en ventrikels en ontleedt
dat ik aan haar kan denken en denken.
.
Pistolet
Maria Barnas
.
Ik schreef al eerder over Maria Barnas naar aanleiding van een artikel in de Volkskrant en een interview met haar. Bij de uitreiking van de VSB Poëzieprijs 2014 was Maria Barnas één van de genomineerden (zie post van gisteren). Tijdens de uitreikingsplechtigheid droeg ze het gedicht ‘Pistolet’ voor. Presentator Abdelkader Benali vroeg haar na haar voordracht of de vorm van het gedicht de inhoud versterkte (de tweeregelige strofes zouden lijken op pistolets). Vandaag las ik op Nederl.blogspot.nl een artikel van Marc van Oostendorp waarin hij precies dit aspect ook heeft behandeld. Het gedicht van Maria Barnas komt uit haar genomineerde bundel ‘Jaja de oerknal’ uitgegeven door de Arbeiderspers.
.
Pistolet
Ze vertelde mij toen wij nog vrienden waren
dat ze moeite heeft met lange broodjes.
Als je er een grote hap uit neemt
spert het brood de bek open.
Ze moet precies om zeven uur eten
anders raakt haar lichaam in de war.
Ze legde me uit wat bioritme is.
Ik zag een zee in haar deinen
die haar op een dag verzwelgen zou.
Reve vindt ze een slechte schrijver.
‘Mensen die niet van eten houden
zijn slechte mensen en slechte mensen
kunnen geen goede schrijver zijn’ herhaal ik
mocht ik haar tegenkomen op straat.
Ik durf niet meer bij haar langs te gaan
uit angst dat ik alles moet eten.
.
Het hele artikel van Marc van Oostendorp lees je op http://nederl.blogspot.nl/2014/01/tweeregeligheid-en-verwarring.html#more
ZICHTBAAR ALLEEN 