Site-archief
Poetry of people
Jalal ad-Din Rumi
.
In het Wereldmuseum in Amsterdam is momenteel de tentoonstelling te zien ‘Poetry of the People’, waarin de dichtkunst met impact uit West Azië en Noord Afrika te zien is. Poëzie is de belangrijkste kunstvorm in de regio’s, omdat dit een stem geeftaan emoties, volgens conservator Sarah Johnson, die de gedichten selecteerde. Bij elk gedicht is een afscheurblok geplaatst, zodat bezoekers hun favoriete gedichten (in vertaling) mee naar huis kunnen nemen. Dat is een traditie in de voornoemde culturen. Maar het verwijst ook naar een persoonlijk notitieboekje van Mohammad Ebrahim waarin hij in de 19e eeuwzijn favoriete Perzische gedichten opschreef.
In de tentoonstelling zijn gedichten opgenomen van Abu al-Qasim al-Shabbi, Dunya Mikhail, Forough Farrokhzad, Mahmoud Darwish, Nazim Hikmet en Rumi, in verschillende talen als Arabisch, Grieks, Hebreeuws, Perzisch, Tamazight en Turks. Aan het einde van de tentoonstelling krijgt de bezoeker de kans om zelf een gedicht of tekening achter te laten door het met een knijper aan een oranje draad te hangen. Dit verwijst weer naar een oude Arabische traditie waarbij zeven gedichten van de bekendste dichters uit de 6e eeuw aan de muren werden gehangen van de Kaäba in Mekka. De gedichten werden uitgekozen om hun uitzonderlijke kwaliteit.
De tentoonstelling begint met een gedicht van Jalal ad-Din Rumi (1207-1273). In 2007 zette Unesco zijn gedachtegoed op de werelderfgoedlijst. Voor de wereldwijde waardering van zijn lessen, de bewondering voor hem als vooruitziend denker, zijn ideeën die grenzen overschrijden tussen godsdiensten én nog steeds van grote betekenis zijn. Nog steeds worden spiritueel leiders en muzikanten geïnspireerd door Rumi’s teksten. Zo gebruikte Coldplay’s Chris Martin de tekst van het gedicht ‘The Guest House’ (vertaald door de bekende Rumi-vertaler Coleman Barks) in het liedje Kaleidoscope, als troost voor zijn break-up met Gwyneth Paltrow.
.
The Guest House
.
This being human is a guest house.
Every morning a new arrival.
A joy, a depression, a meanness,
some momentary awareness comes
as an unexpected visitor.
Welcome and entertain them all!
Even if they’re a crowd of sorrows,
who violently sweep your house
empty of its furniture,
still treat each guest honorably.
He may be clearing you out
for some new delight.
The dark thought, the shame, the malice,
meet them at the door laughing,
and invite them in.
Be grateful for whoever comes,
because each has been sent
as a guide from beyond.
.
Toen god besloot
E.E. Cummings
.
Ik struinde wat rond op het internet en kwam op de bijzonder aardige website van Ed van Dun (1952). Deze website (gedel.nl) is vernoemt naar een Limburgs werpnet waarmee men in rivieren of binnenwaters vist. Op deze website is de poëzie van van Dun te lezen, poëzie uit de 10 dichtbundels die hij tussen 1980 en 2022 heeft gepubliceerd. Maar er staan ook vele vertalingen op van gedichten van dichters als Paul Celan, Rainer Maria Rilke, Vasko Popa, Rumi etc.
Een andere dichter die Ed vertaald heeft is één van mijn favoriete dichters E.E. Cummings. Van hem heeft hij onder andere het gedicht ‘when god decided to invent’ vertaald. Het gedicht komt uit ‘Selected Poems 1923-1958’ van Cummings.
.
toen god besloot te verzinnen
alles ademde hij een
teug groter dan een circustent
en zo vond alles zijn begin
.
toen de mens besloot te vernietigen
zichzelf onttrok hij het waren
aan zullen en vond slechts waarom
dus flikkerde hij het in omdat
*
when god decided to invent
everything he took one
breath bigger than a circustent
and everything began
.
when man determined to destroy
himself he picked the was
of shall and finding only why
smashed it into because
.
Rumi
Het huis van mijn hart
.
De Perzische dichter Rumi (1207-1273) of zoals zijn volledige naam luidt Jalāl al-Dīn Muḥammad Rūmī, is nog steeds populair onder veel liefhebbers, wat voor een dichter die 800 jaar geleden leefde bijzonder is. Het werk van Rumi staat nog steeds in de belangstelling en wordt ook nog met regelmaat opnieuw uitgegeven. Rumi is één van de belangrijkste vertolkers van mystiek getinte poëzie. Zij gedichten gaan in het algemeen uit van alledaagse dingen en spreken misschien daardoor wel, nog steeds veel mensen aan.
Rumi richtte de Soefi-orde van de Mevledi derwishes op. De leerweg die door deze mystieke traditie wordt aangereikt kenmerkt zich door een groot respect voor de waarde van elk afzonderlijk individu, cultuur, religie en volk. Rumi’s invloed overstijgt nationale grenzen en etnische verdeeldheid: Iraniërs , Tadzjieken , Turken , Grieken , Pashtuns , andere Centraal-Aziatische moslims ( en niet-moslims) , evenals vele liefhebbers van het Indiase subcontinent hebben zijn spirituele erfenis de afgelopen zeven eeuwen enorm gewaardeerd. Aan het eind van de vorige eeuw kreeg het werk van Rumi opnieuw bekendheid door onder andere de vertalingen van Coleman Barks.
Zijn poëzie heeft invloed gehad op vele dichters na hem en zijn invloed is nog steeds groot. Zo is Rumi zelfs beschreven als de meest populaire en best verkopende dichter in de Verenigde Staten. Zijn werk vormt ook de basis van veel klassieke Iraanse en Afghaanse muziek.
In de serie ‘Kleine Klassieken’ verscheen onder redactie en in vertaling van W. van der Zwan, de (kleine) bundel ‘Rumi gedichten’. Uit dit bundeltje nam ik het gedicht ‘Het huis van mijn hart’.
.
Het huis van mijn hart
.
Hoe kan het bestaan,
dat Liefde,
te groot voor mijn hemelboog,
zomaar past in mijn hart?
.
Plots kwam je binnen
in het huis van mijn hart
en deed de deur op slot.
Ik ben het glas van de olielamp,
het licht in het licht in het licht.
.
Mijn lichaam is als een
zwangere zwarte,
mijn hart de blanke zuig’ling
die ze draagt.
|Kamfer is een deel van mij,
muskus een ander deel.
.
Jij bent het die mij het hart ontnam,
al doe ik of het elders vinden kan.
Ik strek mijn handen uit
naar wat ik niet kan zien,
maar ik ben niet blind.
.
Koning Salomo leende zijn oor
aan de klacht van de mier.
Ook jij bent Salomo.
.
En ik?
Misschien de kleine mier.
.
Troostgedichten
Zo heel jij mij
.
Isa Hoes stelde in 2015 de bundel ‘Gedichten die vrouwen aan het huilen maken’ voor uitgeverij Prometheus samen. In deze bundel is aan allerlei bekende Nederlandse vrouwen gevraagd wat hun favoriete gedicht is ‘dat ze aan het huilen maakte’ of ze emotioneerde. Ik schreef er destijds over op https://woutervanheiningen.wordpress.com/2017/02/23/medina-schuurman/ .
Nu is er opnieuw een verzamelbundel die door Isa Hoes is samengesteld getiteld ‘Zo heel jij mij’ met als ondertitel Troostgedichten. In deze bundel biedt Isa Hoes middels de gekozen gedichten troost en verlichting. Dit keer niet aan de hand van bekende Nederlandse vrouwen maar door een eigen keuze. Troost voor momenten van hevig verdriet zoals het overlijden van een dierbare, afscheid nemen van een geliefde of het verliezen van vertrouwen in jezelf, maar ook voor kleine tegenslagen van alledag.
Veel bekende namen in deze bundel van Ida Gerhardt, Willem Wilmink en Drs. P. naar Rumi en Vasalis. Ik koos voor een gedicht van Tom van Deel (1945 – 2019), getiteld ‘Dit moment’ dat oorspronkelijk verscheen in de bundel ‘Boven de koude steen’ uit 2007.
.
Dit moment
.
Er is niets voor te stellen mooier dan
een vrouw die in het strijkend avondlicht
de tuin inloopt , het waait, het blad van
de kastanje gaat tekeer, ze zoekt naar
bloemen, snoeiend, alles als weleer.
Daar bukt ze, rustig buiten elke tijd,
verbonden met haar wereld, ook de mijne.
Ik zie het aan in dit moment en wens
dat ondanks ons verstrijken het beklijft.
.
ZICHTBAAR ALLEEN 