Site-archief
Een kap van afschuw
Vera Brittain
.
In de Volkskrant van 20 februari stond een mooi artikel over dichteressen aan de frontlinie. Dit artikel gaat over een boek ‘A Cap of Horror / Een Kap van Afschuw’ van medisch historicus Leo van Bergen, dat als onderwerp heeft de gedichten van verpleegkundigen die werkzaam waren achter het front van de Eerste Wereldoorlog en daar geconfronteerd werden met de gruwelen van de oorlog, en later tijdens de oorlog met de gevolgen van de Spaanse Griep. De Spaanse griep was een pandemie die in omvang vele malen erger was dan de huidige pandemie (100 miljoen doden). Deze vrouwelijke verpleegkundigen schreven gedichten over wat ze meemaakten. Bekend zijn dichters als Wilfred Owen, Guillaume Apollinaire en Siegfried Sassoon maar deze vrouwelijke dichters zijn veel minder bekend.
Leo van Bergen selecteerde voor ‘A Cap of Horror / Een Kap van Afschuw’ zeventien Engelstalige vrouwen werkzaam in de zorg, die poëzie over hun ervaringen in de hospitalen van de Eerste Wereldoorlog hebben geschreven. Van hen vertaalde hij veertig gedichten en een sonnettencyclus. Honderd jaar na dato lezen zij nog steeds alsof ze gisteren geschreven zijn. Stille, schreeuwende getuigen van een tijd die kansen bood, grenzen stelde en afschuw wekte.
Het boek bestaat uit twee delen, de vertalingen en de originelen, en is voorzien van een twintigtal illustraties. Het bevat 40 gedichten en een sonnettencyclus geschreven door 17 verschillende verpleegsters en verzorgsters en handelend over hun ervaringen in de hospitalen van de Eerste Wereldoorlog. Zij zijn in tien onderwerpen ingedeeld: verpleging, hospitaal, ondersteuning, geweld, gender, verlangen, verlies, nostalgie, ontsnapping, terugkeer.
Een van deze verpleegkundigen is Vera Brittain (1893-1970). Deze Britse schrijfster, feministe en pacifiste was vooral bekend als de auteur van het biografisch boek ‘Testament of Youth’ uit 1933. Dit boek werd eind jaren ’70 verwerkt tot een televisieserie waarna in 2009 opnieuw een televisieserie zou volgen bij de BBC. Uiteindelijk kwam er zelfs een bioscoopfilm naar dit boek uit in 2014. Het boek gaat over haar ervaringen tijdens de Eerste Wereldoorlog en het begin van haar weg naar het pacifisme. In 2008 werd ‘Because You Died’, een nieuwe selectie van Brittain’s poëzie en proza uit WOI gepubliceerd, en ik vermoed dat het onderstaande gedicht uit dit boek is genmomen.
..
Toevluchtsoord hospitaal
.
Als je alles hebt verloren toen de wereld werd vermoord,
Hebt geleden en gebeden, al zag je de zinloosheid,
Als liefde dood is en iedere hoop de grond ingeboord,
Juist dan hebben zij jou nodig; wees tot terugkeer bereid.
.
Als door trieste dagen alle ambitie verloren is gegaan,
En dromen zijn uiteengespat, beslissingen groot of klein,
Als de trots is verdwenen die de kracht gaf alles te doorstaan,
Wend je dan tot hen, die van jouw zorg afhankelijk zijn.
.
Ook zij daalden af tot in de krochten van menselijk lijden,
Zagen dat alles van waarde werd weggevaagd,
De grauwe plek van pijn waar zij nu uitzichtloos strijden,
Geeft hun de vrede waar jij in je gebeden om vraagt.
.
Hospital Sanctuary
.
When you have lost your all in a world’s upheaval,
Suffered and prayed, and found your prayers were vain,
When love is dead, and hope has no renewal –
These need you still; come back to them again.
.
When the sad days bring you the loss of all ambition,
And pride is gone that gave you strength to bear,
When dreams are shattered, and broken is all decision –
Turn you to these, dependent on your care.
.
They too have fathomed the depths of human anguish,
Seen all that counted flung like chaff away;
The dim abodes of pain wherein they languish
Offer that peace for which at last you pray.
.
Poëzie uit Rhodesië
Bonus Zimunya
.
In 1975 heette Zimbabwe nog Rhodesië (pas in 1980 werd Zimbabwe een onafhankelijke natie). En zoals in alle landen in de wereld werd ook in Rhodesië aan poëzie gedaan. In Engeland kocht ik afgelopen jaar een klein bundeltje getiteld ‘Rhodesian Poetry’ no.12 1974-1975. The Twenty-fifth Anniversary Issue (1950-1975). Uitgegeven door The Poetry Society of Rhodesia and Published on a non-profitmaking basis.
In het voorwoord schrijft Stephen Gray van de Rand Afrikaans University in Johannesburg onder andere dat poëzie die de woorden en het gedachtengoed van Keats gebruikt hem niet kan bekoren als het gaat om poëzie in Rhodesië. Hij is meer gecharmeerd door de poëzie met een sociale context en die past bij de ‘nieuwe natie’ die Rhodesië op dat moment is.
In de bundel een aantal typisch Engelse namen van al wat oudere dichters zoals D.E Borrel (1928). G.R. Brown (1928), Judy Edgar (1936) en Olive Robertson (1909) maar ook van een aantal jongere “Afrikaanse’ dichters als Viki Tapiwa, Enetia Vasilatos (1951) en Bonus Zimunya.
Bonus Zimuya (1949) wordt genoemd als Rhodesië African die gepubliceerd heeft in Chirimo in 1969. Inmiddels is Musaemura Bonas Zimunya een van Zimbabwes meest vooraanstaande schrijvers. In 1980 werd hij professor Engelse taal aan de University of Zimbabwe. Hij was secretary general van de Zimbabwean Writers Union en in 1992 ontving hij een Fulbright Scholarship aan de Pratt Institute in New York. In 1999 verliet hij Zimbabwe en momenteel is hij Director of Black Studies aan de Virginia Tech.
In de bundel staat het gedicht ‘Old Granny’ van hem en hieronder kun je het origineel en mijn vertaling lezen.
.
Old Granny
.
A little freezing Spider:
Logs and arms gathered in her chest
Rocking with flu,
I saw old Granny
At Harare market;
It was past nine of the night.
When I saw the dusty crumpled Spider –
A torn little blanket
Was her web.
.
Oud omaatje
.
Een kleine bevroren spin:
Stammen en armen verzameld op haar borst
Schommelend van de griep,
Ik zag een oud omaatje
Op de markt van Harare;
Het was na negen uur ’s avonds.
Toen ik deze stoffige verfrommelde Spin zag –
Een gescheurde kleine deken
Was haar web.
.
This is the place
Manchester, 22 mei 2017
.
Na de terroristische aanslag op de Manchester Arena kwamen mensen bij elkaar om hun woede en verdriet te delen. Bij één van deze bijeenkomsten waar duizenden mensen aanwezig waren droeg Tony Walsh zijn gedicht ‘This is the place’ voor. Dit gedicht dat hij oorspronkelijk schreef voor Forever Manchester, een goede doelen stichting die gemeenschapsactiviteiten ondersteunt in Manchester paste zo goed bij de gevoelens die veel mensen hadden; niet opgeven, doorgaan met leven en als inwoners van Manchester één front vormen. Tony Walsh schrijft onder de naam Longfella en is freelance dichter, schrijver en performer en artist -in-education.
Meer informatie over Walsh op zijn website http://longfella.co.uk/
.
This is the place
.
Manchester!
This is the place In the north-west of England.
It’s ace, it’s the best and the songs that we sing
from the stands, from our bands set the whole planet shaking.
Our inventions are legends. There’s nowt we can’t make, and
.
so we make brilliant music. We make brilliant bands
We make goals that make souls leap from seats in the stands
And we make things from steel and we make things from cotton
And we make people laugh, take the mick summat rotten
.
And we make you at home and we make you feel welcome
and we make summat happen and we can’t seem to help it
and if you’re looking from history, then yeah we’ve a wealth
But the Manchester way is to make it yourself.
.
And make us a record, a new number one
And make us a brew while you’re up, love, go on
And make us feel proud that you’re winning the league
And make us sing louder and make us believe it
.
that this is the place that has helped shape the world
And this is the place where a Manchester girl
named Emmeline Pankhurst from the streets of Moss Side
led a suffragette city with sisterhood pride
.
And this is the place with appliance of science,
we’re on it, atomic, we struck with defiance,
and in the face of a challenge, we always stand tall,
Mancunians, in union, delivered it all
.
Such as housing and libraries and health, education
and unions and co-ops and first railway stations
So we’re sorry, bear with us, we invented commuters.
But we hope you forgive us, we invented computers.
.
And this is the place Henry Rice strolled with rolls,
and we’ve rocked and we’ve rolled with our own northern soul
And so this is the place to do business then dance,
where go-getters and goal-setters know they’ve a chance
.
And this is the place where we first played as kids.
And me mum, lived and died here, she loved it, she did.
And this is the place where our folks came to work,
where they struggled in puddles, they hurt in the dirt
.
and they built us a city, they built us these towns
and they coughed on the cobbles to the deafening sound
to the steaming machines and the screaming of slaves,
they were scheming for greatness, they dreamed to their graves.
.
And they left us a spirit. They left us a vibe.
That Mancunian way to survive and to thrive
and to work and to build, to connect, and create and
Greater Manchester’s greatness is keeping it great.
.
And so this is the place now with kids of our own.
Some are born here, some drawn here, but they all call it home.
And they’ve covered the cobbles, but they’ll never defeat,
all the dreamers and schemers who still teem through these streets.
.
Because this is a place that has been through some hard times:
oppressions, recessions, depressions, and dark times.
But we keep fighting back with Greater Manchester spirit.
Northern grit, Northern wit, and Greater Manchester’s lyrics.
.
And these hard times again, in these streets of our city,
but we won’t take defeat and we don’t want your pity.
Because this is a place where we stand strong together,
with a smile on our face, greater Manchester forever.
.
And we’ve got this place where a team with a dream can
get funding and something to help with a scheme.
Because this is a place that understands your grand plans.
We don’t do “no can do” we just stress “yes we can”
.
Forever Manchester’s a charity for people round here,
you can fundraise, donate, you can be a volunteer.
You can live local, give local, we can honestly say,
we do charity different, that Mancunian way.
.
And we fund local kids, and we fund local teams.
We support local dreamers to work for their dreams.
We support local groups and the great work they do.
So can you help us. help local people like you?
.
Because this is the place in our hearts, in our homes,
because this is the place that’s a part of our bones.
Because Greater Manchester gives us such strength from the fact
that this is the place, we should give something back.
.
Always remember, never forget, forever Manchester.
.
Choose love.
Life is a killer
Recensie
.
Derrel Niemeijer is een eigen uitgeverijtje begonnen en met ‘Life is a killer’ debuteert hij met zijn uitgeverij MeerPeper gelijk maar met een icoon uit de beatgeneration William S. Burroughs II of W.S.B. zoals op de cover staat te lezen.
William S. Burroughs (1914 – 1997) werd in 1959 beroemd door de uitgave van de roman ‘Naked Lunch’, een boek met een innovatieve, deconstructivistische structuur waarin hij harde maatschappijkritiek levert, met drugsverslaving en homoseksualiteit als metaforen. Tevens is het een kroniek van zijn eigen ervaringen met homoseksualiteit, het gebruik en afkicken van drugs. Hij maakte in dit boek onder meer gebruik van elementen uit genres als hard-boiled, sciencefiction en porno. Ook zijn enige gedeelten geschreven als satire op wetenschappelijke traktaten. (bron: Wikipedia).
In ‘Life is a killer’ complete poetry, heeft Derrel met toestemming van de erven Burroughs het poëtische werk van W.S.B. bijeengebracht. Dit poëtische werk is een zeer klein gedeelte van wat hij heeft geschreven en er zullen mensen zijn die ook dit werk niet als poëzie zien.
Burroughs past hier namelijk steeds de cut-up techniek toe, waarbij hij letterlijk tekst verknipt en op een andere manier weer samenvoegt. Hierdoor ontstaan zeer bevreemdende en onsamenhangende teksten. In feite maakt Burroughs ready mades. Met name in de eerste ‘gedichten’ uit 1959 worden allerlei medische stukken verknipt over kanker, polio en dierenziekten. In latere stukken maakt Burroughs ook gebruik van proza van Stalin en gedichten van Rimbaud. Pas in de gedichten van na 1962 komt er enige samenhang in zijn teksten die ook voor de (geoefende) lezer begrijpelijker zijn. In de laatste twee gedichten ‘Pistol Poem No. 2’ en ‘Pistol Poem No. 3’ herkende ik een stijl die ik eerder bij andere post moderne dichters las.
In de bundel (geheel in het Engels) maakt Derrel gebruik van de interpunctie, de opmaak en het invoegen van lege bladzijden helemaal in de stijl van zijn grote held (die dit ook deed). Hoewel ik nog steeds niet kan wennen aan een gecentreerd Forword en Index, begrijp ik de keuze hiervoor.
Als pamflettistische bundel is dit dan ook een zeer geslaagd debuut van MeerPeper. Als je, zoals ik, graag de (rafel)randen van de poëzie opzoekt mag de cut-up techniek en de “geconcentreerde gekte” zoals ik het dan maar noem, van William S. Burroughs niet ontbreken.
De totale oplage van dit werkje bestaat uit maar 25 stuks maar ik weet zeker dat de liefhebbers van het werk van William S. Burroughs en/of van de beatgeneration deze uitgave graag zullen aanschaffen.
Uit deze uitgave het gedicht “People are some bath tub” uit 1959.
.
“PEOPLE ARE SOME BATH TUB”
,
“people are some bath tub.”
for new cancer holes
Ma viruses
made the night for She Ovation
Dish Soprano
separated by long peee
another mystery
other kill cells and future
agent at work
new cancer hole
These individuals are marked foe
They are of malignancy the link
The usual procedure
seperated by a long Pee
eventual program
known as COOL
virus graphed
Time.
OURS?
THAT?
.
Haven
Chronogram
.
Gisteren was ik wat aan het opruimen toen ik twee pagina’s uit een tijdschrift tegen kwam. Het waren twee pagina’s uit de Chronogram met allerlei gedichten in het Engels. In 2011 was ik in de Verenigde Staten op vakantie en toe moet ik deze pagina’s uit een tijdschrift hebben gescheurd.
The Chronogram is overigens niet alleen een tijdschrift maar ook een website en daar is veel poëzie te vinden. Op http://www.chronogram.com/hudsonvalley/poetry/Category?oid=2124613 bijvoorbeeld is veel, door lezers ingestuurde, poëzie te lezen.
Van de twee pagina’s met gedichten heb ik het gedicht ‘Haven’ gekozen van Catherine Wald. Ik kende haar helemaal niet, het was het gedicht dat me aansprak. Het mooie van Internet is dat ik vervolgens naar haar op zoek ben gegaan en wat schetst mijn verbazing?
Het gedicht ‘Haven’ is, samen met een aantal andere gedichten van haar, te beluisteren en te bekijken op Youtube waar Catherine het voordraagt op het kanaal van Writersread ( zie ook de website http://www.writersreadonline.com/).
Catherine Wald is een “wordsmith and communications artisan” zoals ze zichzelf beschrijft, van wie al vele gedichten gepubliceerd zijn.
.
Haven
.
When the thunder started
rolling in, a cat and a dog
rained into my tiny office
.
Maybe they thought I
could keep electricity at
bay. Or that my
superior intelligence
would make sense of it all.
.
I’m not a very good God
but I did stroke Jerry
into purrs, pat Molly’s nerves
towards a ponderous sigh, a sinking
back into carpet.
.
For fifteen minutes we shared
safe haven.
Then the storm withdrew
the sky re-blued
and we went our separate
ways.
.
ZICHTBAAR ALLEEN 