Categorie archief: Poëzie in dialect
Rieste / Reest
Ria Westerhuis
.
Ria Westerhuis ken ik sinds wij samen (zij met haar Minnezinne collega Delia Bremer) voordroegen op een druilerige donderdagavond bij Reuring in Alkmaar. Daarna traden zij op bij Ongehoord!, was zij één van de Poëziebusdichters en kwamen we elkaar weer tegen bij Dichter(s) aan de bar in Hoogeveen.
Toen we pas spraken over gedichten in de openbare ruimte schreef ze me dat een (deel van een ) gedicht van haar op een bankje was aangebracht dat ligt aan het Pleintje met de veel zeggende naam ‘het Hemels uitzicht’ dat gelegen is tussen de Pastorie en de Kerk van IJhorst.
Het gedicht heet de Reest (of in het plaatselijk dialect de Riest). De Reest/Riest is de natuurlijke grens (voor een deel in ieder geval) tussen Drenthe en Overijssel. Ria woont aan de Drenthse kant maar is geboren aan de Overijsselse kant, 6 kilometer verderop.
De foto’s zijn genomen vanaf de kant van Overijssel.
.
de Riest
Zie hoe zij meandert
tussen grössprieten
en vergeet-me-nieten
stromend
van oost naor west
zich in bochten wringend
as een wellustige vrouwe
heur lief delend
met twei wallegies
die ze beide wil
aaien, wil smokken
met heur zute mond
hoe ooievaars
drinkt, kikkers eet
uut heur smalle schoot
de maone laangs heur
flaanken scheert
op zuuk naor zunnevocht
en ik mien voeten wasse
bij’t helder sterrenlocht
.
de Reest
Zie hoe zij meandert
tussen grassprieten
en vergeet-me-nieten
stromend van oost
naar west
zich in bochten wringend
als een wellustige vrouw
haar lijf delend
met twee walletjes
die ze beide wil strelen
wil kussen
met haar zoete mond
hoe ooievaars drinken,
kikkers eten
uit haar smalle schoot
’s avonds slapen gaan
met één oog dicht
en ik mijn voeten was
bij ’t helder sterrenlicht
.
Poezijpaad
Dichtersroute door het gebied van Oranjewoud en Skoaterwâld
.
In Nederland en België (en ongetwijfeld daarbuiten ook) zijn verschillende literaire, schrijvers en dichters/poëzieroutes in steden, dorpen, parken en buitengebieden. Zo ook in Friesland, in Oranjewoud bij Heereveen. Het dichterspad, in het bosgebied van Oranjewoud en Katlijk, leidt de bezoeker / wandelaar langs de paden in dit fraaie zuidoost-Friese landschap. Op historisch belangrijke plaatsen treft men gedichten van gerenommeerde dichters en nieuw uitverkoren talent uit de regio.
De route begint bij hotel-restaurant Tjaarda en in het museum Belvédère. Daar is ook informatie te krijgen over de dichters die meedoen en de routebeschrijving. Ook is hier een boekje te koop met de route en meer informatie over de dichters, de gedichten, biografieën van de dichters en vertalingen van de gedichten in het Nederlands (het zijn gedichten in het Fries).
Als voorbeeld een gedicht van Piter Boersma dat geplaatst is bij de Brandeleane. Boersma (1947) is schrijver, tijdschriftredacteur en lexicograaf. Vanaf de jaren ’70 heeft hij een divers oeuvre van proza, poëzie, toneel en vertalingen opgebouwd. In 1972 richtte hij het tijdschrift ‘Hjir’ op, dat in 2009 opging in ‘Ensafh’. In 1998 ontving hij de Gysbert Japicxprijs, de belangrijkste Friese literatuurprijs, voor zijn roman ‘It libben sels’.
Meer informatie over het Poezijpaad op http://www.slahheerenveen.nl/poezijpaad
.
Bûten
In hikke en in daam, it lân, in sleat,
it wetter yn’e greppels en de lichten,
heakkelpôlen as minimale hichten,
in krie en beammen om’e pleatsen bleat,
krekt as ûnwerklik as it panneread.
Plaatsjes binne ek de fiergesichten,
allinne echt is bûten yn gedichten
dy’t my wer bringe yn myn bernesteat:
ik wâdzje drystwei troch de plassen hinne
en flean balansearjend oer in strykdaam,
it waait, it reint, ik gean troch waar en wyn,
priuw drippen dy’t my oer de wangen rinne
en reitsje muorrefêstsûgd yn in drekdaam:
it rint my godlik by de learsens yn.
.
Aan het hek
Gedichten op vreemde plekken
.
Op De Pothaar, een museumboerderij in het Overijsselse Bathmen daterend uit 1767, kwam ik het volgende vaandeldoek tegen dat was bevestigd op een hek. In het plaatselijk dialect een gedicht op een doek, aan een hek.
.
Gedicht op een tapijt
Obe Postma
.
Van de Friese dichter Obe Postma (1868 – 1963) is in Tresoar, het Fries Historisch en Letterkundig Centrum in Leeuwarden, op het tapijt in de hal een gedicht geplaatst. Het betreft hier het gedicht ” ‘T hat west, it is ‘t” uit 1951.
Postma debuteerde in 1902 in het tijdschrift ‘Forjit my net’ . In 1947 kreeg hij de Gysbert Japicxprijs voor de bundel ‘It sil bestean’ en in 1954 won zijn gedicht ‘Fan de fjouwer eleminten’ de Rely Jorritsmaprijs.
‘T hat west, it is ‘t
Hat west, it is; it stiet beskreaun
En heart ta wrâlds bestean,
’t Is by it grutte barren komd
En kin net mear fergean.
Wy drage it mei yn ùs ûnthâld
In libben barrens stik,
Mar fêster wierheid hat it wûn
Yn ivichheids beskik.
O freonen dy’t myn jonkheit hie,
O mienskip my sa nei!
Fergûn, ferstoarn? Mar heger geast
Hat it yn ljochte dei.
Uit: Samle fersen
Nederlandse vertaling
’t Is geweest;
het is, het staat beschreven
En hoort tot werelds bestaan,
’t Is bij het grote gebeuren gekomen
en kan niet meer vergaan.
Wij dragen het mee in ons
Een gebeurtenis uit het leven,
Maar vaster werkelijkheid heeft het gewonnen
in eeuwigheids plan.
O vrienden wie mijn jeugd had
O gemeenschap mij zo dichtbij
Vergaan, gestorven? Maar hoger geest
Heeft het in lichte dag.
Vertaling: Andrys Stienstra
Foto Jan Kalma
Poëzie aan het Markermeer
Poëzie op een bankje
.
Wat is dat toch met bankjes dat er vaker dan gemiddeld teksten op worden aangebracht. En dan bedoel ik geen graffiti teksten maar poëtische teksten of delen uit gedichten. Al vaker schreef ik hier in de rubriek gedichten op vreemde plekken over bankjes met poëzie en vandaag dus weer een mooi voorbeeld. Waarschijnlijk heeft het te maken met het feit dat mensen er even gaan zitten rusten en dan alle rust en tijd hebben om de omgeving in zich op te nemen.
Mia Kroes, in Oosterleek (Noord-Holland) bekend als oma Mia, is een begrip in het dorp. Wandelen over de dijk is één van haar favoriete bezigheden. Toen de dijk weer open ging in 2012, wilden dorpsbewoners haar verrassen. Zij kwamen met het idee om het bankje bij de vuurtoren van Oosterleek naar oma Mia te vernoemen. Donderdag 25 oktober werd oma Mia verrast door dorpsgenoten, familie en het hoogheemraadschap.
Dorpsbewoners benaderden het hoogheemraadschap voor dit initiatief. Zij werkten graag mee. Oma Mia grapte er voor de onthulling nog over: “Als mensen naast mij komen zitten dan vertel ik altijd dat dit mijn bankje is”. Zij was dan ook zeer verbaasd toen duidelijk werd dat zij zojuist het ‘oma Mia bankje’ had onthuld. Willem Messchaert, dijkkenner en voormalig werknemer bij het Hoogheemraadschap, maakte de volgende tekst voor het bankje aan het Markermeer.
Kom koike we legge hier nag, de noordse stienen rai an rai
Kom zoetjesan wat dichterboi en leg je hand op moin,
de are op je hart, voel je wel?
de are op je hart, voel je wel?
.
Met dank aan Stefanie van Ruijven voor de tip en de foto’s en de website van de gemeente Drechterland
Belvedere
Bakkeveen
.
In recreatiepark Dúndelle in Bakkeveen (Friesland) staat het Belvedere, een soort stalen uitkijkpost. Vanaf deze Belvedere heb je een mooi uitzicht over het natuurgebied/recreatie[park. Toen het Belvedere in 2005 werd geopend hingen er op de verschillende niveau’s gedichten van vermoedelijk plaatselijke dichters in het Fries.
Ik vraag me dan af of die gedichten er nog altijd hangen of niet? Wie het weet mag reageren. In ieder geval een bijzondere plek voor gedichten.
.
Pennsylvania Dutch
Clay on main in Oley
.
In november 2010 werd door de non-profit kunst organisatie Clay on Main in het plaatsje Oley in Pennsylvania een muurschildering met poëzie onthuld. Directeur van Clay on Main, Dolores Kirschner, kon met een subsidie van de Pennsylvania council on the arts, deze muurschildering laten maken aan de buitenkant van het Clay on Main gebouw. De muurschildering bestaat uit poëzie in hedendaags (Amerikaans) Engels en in het Pennsylvania Dutch van de oorspronkelijke bewoners van dit gebied in Pennsylvania.
Het Pennsylvania Dutch is een dialect van het Hoogduits (dus niet van het Nederlands wat het woord Dutch wel doet vermoeden.). De Pennsylvania Dutch zijn mennonitische immigranten die vanuit de Palts in het zuidwesten van Duitsland en vanuit Zwitserland naar de VS zijn geëmigreerd. Zij spreken Pennsylvania-Dutch. De Amisch spreken deze taal ook.
Omdat de meeste inwoners van Oley die het Pennsylvania Dutch spreken de taal niet lezen (men leest de bijbel bijvoorbeeld in het Hoogduits) vond Kirschner het belangrijk om de taal te bewaren en aan de inwoners en bezoekers te laten lezen.
Een oproep om gedichten in te sturen leverde 39 inzendingen op waarvan er 12 werden gebruikt en behalve als muurschildering ook in een bundel verschenen en in het Pennsylvania Dutch werden vertaald door Edward Quinter. Quinter is taalwetenschapper en docent aan Kutztown University en vermaard om zijn vertalingen naar het Pennsylvania Dutch. Inwoner van Oley Lisa Gauker hielp bij de vormgeving en de realisatie van de muurschilderingen.
.
Dolores Kirschner en Lisa Gauker
Gedichten op vreemde plekken
Deel 60 : Op een bankje bij het water
.
Via de twitter (@wvanheiningen) kreeg ik via @versvoeten de tip dat er op een bankje enige dichtregels te vinden waren. Zij verwezen me naar Sito Wijngaarden en via hem kreeg ik van Henny Hiemstra (zijn moeder) het verhaal achter het bankje aan het Wiid tussen Ried en Berlikum te horen/lezen.
Henny:
De tekst op het bankje is een passage uit een gedicht van de Friese dichter Tsjêbbe Hettinga. Hoe het heet, weet ik niet en kan ik op dit moment ook niet achterhalen. Ik kwam het tegen op de muur van de polikliniek van het Hartcentrum van het Medisch Centrum Leeuwarden. De woorden troffen mij en riepen bij mij het beeld op van de omgeving waar ik mijn jeugd heb doorgebracht en waar ik nu nog vaak kom. Mijn man en ik hebben er het tuinbankje uit de erfenis van mijn overleden ouders geplaatst voor fietsende/wandelende voorbijgangers die even van het uitzicht willen genieten en, wie weet, net als ik door de woorden geraakt worden.
De passage luidt:
‘Lit no de sinne troch de fjilden túgje en it gers him de ûnskuld fan’e jeugd heugje, lit wiid de sudewyn de fiere toer syn iere oere de tiidleaze greiden oerstruie’
.
Daar ik geen Fries spreek zou ik mijn lezers die dat wel doen willen vragen of ze de dichtregels willen vertalen naar het Nederlands. Die zal ik dan aan deze post toevoegen. Als iemand weet wat de titel van het gedicht is hou ik me eveneens aanbevolen.
Ik heb inmiddels een reactie van Auke Miedema (@Versvoeten) over de vertaling: Laat nu de zon als een paard paraderen door de velden en het gras zich de jeugdige onschuld herinneren. Laat wijds de zuidenwind de verre kerktoren zijn vroege uur over de tijdloze weiden uitstrooien.
Hartelijk dank hiervoor.
Henny voegde nog een link naar youtube toe: http://www.youtube.com/watch?v=d-hdgd1ng8o over de dichter Hettinga. Zeer de moeite waard!
Mocht je ook ergens een gedicht tegen komen op een bijzondere plek en heb je hiervan een foto? Neem dan even contact met mij op dan plaats ik hem onder deze categorie. woutervanheiningen@yahoo.com
ZICHTBAAR ALLEEN 