Site-archief
Hel en Paradijs
Ilja Koetik
.
Nu de oorlog tussen Rusland en de Ukraïne voortduurt nam ik ‘Spiegel van de Russische poëzie’ uit 2000 nog eens ter lezing uit mijn boekenkast. Juist om mezelf ervan te overtuigen dat het niet perse de Russen zijn die deze vreselijke oorlog hebben gewild maar dat het een president die denkt nog te leven in vroeger duister tijden. In deze bundel kwam ik het gedicht ‘Hel en Paradijs’ tegen van de dichter Ilja Koetik.
Tekenend voor deze bundel is dat ook juist in de Ukraïne geboren dichters zijn opgenomen. Ilja Koetik (1961) is geboren in Lvov maar studeerde letteren in Moskou. Hij vormde samen met Jerjomenko en Zjdanov de groep van de zogenaamde ‘metarealisten’ die zich afzetten tegen het socialistisch realisme en via verbeeldingskracht nieuwe realiteiten aftastten. Deze talentvolle dichter en vertaler woont in de Verenigde Staten en doceert daar Russische literatuur.
In 1993 verscheen in ‘De tweede ronde’ het door Peter Zeeman vertaalde gedicht ‘Hel en Paradijs’ dat door de huidige situatie ineens een extra lading krijgt.
.
Hel en Paradijs
.
In deze duisternis, in het holst van deze nacht
zijn wij gekooid, als in een kist of koker.
In ons zijn Hel en Paradijs bijeengebracht,
als rook en zuurstof in de longen van een roker.
.
Ze zijn geen polen maar,. naar ik veronderstel,
als lucifers dicht bij elkaar gelegen.
Zo hebben deze twee een plaats gekregen,
dus Paradijs naast Paradijs en Hel naast Hel.
.
Maar wordt het donkerder op aarde, uur na uur,
verlaat een engel goedgezind de Hemelhaven,
strijkt op zijn glijvlucht langs het Hellezwavel
en geeft ons met zijn flakkerende vleugel vuur.
.
Avond
Julian Przyboś
.
Julian Przyboś (1901 – 1970) was een Pools dichter, essayist en vertaler. Hij werkte als docent, in de bibliotheek van Lvov, als samensteller van literaire werken, als diplomaat in Zwitserland en als directeur van de bibliotheek Jagillonian in Krakow en als vice-president van de PEN club.
Zijn eerste gedichten in de jaren twintig kenmerken zich door de invloed van de theorie van Peiper. Daarin schuilt de fascinatie voor de bewuste poging om een creatieve tekst te maken. De dichters zien zichzelf als ambachtslieden. De gedichten gaan ook vaak over het creatieve proces die een metafoor lijkt voor het werk van de dichter. In de gedichten van Przyboś in deze periode komt ook zijn fascinatie met techniek naar voren die zich manifesteert in het gebruik van conventionele wetenschappelijke taal.
In de jaren dertig worden zijn gedichten meer reflectief en realiseert hij het idee van de avant-gardistische poëtica. Zijn gedichten worden dan gekenmerkt door discipline in woord en beeld. Hij is dan een meester in het gebruik en het stapelen van metaforen. Later nog komen steeds meer autobiografische motieven voor in zijn poëzie zoals het leven op de boerderij.
Uit de bundel ‘Bittere oogst’ vertaald door Gerard Rasch en uitgegeven door de Bezige Bij in 2000 het gedicht ‘Avond’.
.
Avond
.
Dezelfde sterren
fluisterden de avond als een ontboezeming.
.
De lantaarns kwamen uit de donkere poorten op straat
en hielden in de lucht stil halt.
.
De schemer transformeert de ruimten zachtjes.
.
De tuinen hebben hun bomen verlaten,
de grijze huisjes aan de rivier zijn weggedreven.
.
In lage oevers tussen Elzen stroomt verdriet.
.
Alleen de horizon nog buigt de hemel open
met de maan
en de weg leidt lang in de herinnering.
.
En jouw handen zaaien tussen ons een ver verschiet.
.
Hel en Paradijs
Ilya Kutik
.
In de serie over Russische dichters vandaag de dichter Ilya Kutik. Een scherprechter zou zeggen: Die Kutik is een Oekraïner die tegenwoordig in de Verenigde Staten woont. Klopt maar Ilya Kutik (1961) is weliswaar geboren in de Oekraïne (Lvov) maar studeerde Letteren in Moskou en vormde samen met dichters als Jerjomenko, Parsjtsjikov en Zjdanov een groep die bekend werd onder de noemer ‘Metarealisten’, die zich afzetten tegen het socialistisch realisme en via verbeeldingskracht nieuwe realiteiten aftasten.
Naast dichter is Kutik ook vertaler en criticus en woont en werkt hij in de Verenigde Staten aan de Northwestern University in Chicago en doceert daar Russische literatuur. Kutik trad in het verleden o.a. op bij Poetry International.
.
Hel en Paradijs
.
In deze duisternis, in het holst van deze nacht
zijn wij gekooid, als in een kist of koker.
In ons zijn Hel en Paradijs bijeengebracht,
als rook en zuurstof in de longen van een roker.
.
Ze zijn geen polen maar, naar ik veronderstel,
als lucifers dicht bij elkaar gelegen.
Zo hebben deze twee een plaats gekregen,
dus Paradijs naast Paradijs en Hel naast Hel.
.
Maar wordt het donkerder op aarde, uur na uur,
verlaat een engel goedgezind de Hemelhaven,
strijkt op zijn glijvlucht langs het Hellezwavel
en geeft ons met zijn flakkerende vleugel vuur.
.
Ilya Kutik is ook gewoon op Facebook te vinden.
ZICHTBAAR ALLEEN 