Site-archief
Wat deed ik daar
Tsead Bruinja
.
Van voormalig dichter des vaderlands Tsead Bruinja (1974) is pas geleden een nieuwe bundel gepubliceerd getiteld ‘Wat deed ik daar’. Schreef ik eerder over zijn ‘projectbundel’ die de dekkende titel draagt ‘De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie’ 101 gedichten uit het Koninkrijk van 1945 tot nu, waarin hij een stem geeft aan al die Nederlandse dichters die hun roots ofwel buiten Nederlands hebben liggen ofwel in hun eigen taal of dialect binnen Nederland dichten. Nog steeds een hele fijne bundel om in te zien en te lezen.
Maar nu dus oorspronkelijk werk waarin Tsead Bruinja eigenlijk terugkeert naar zijn wortels. Het Fries en Friesland. Debuteerde Bruinja in 1998 met de bundel ‘Vreemdgaan’ en in 2000 kwam zijn eerste Friestalige bundel uit getiteld ‘De wizers yn it read’. Hierna volgden nog vele bundels, Nederlandstalig, Friestalig en gemixt. ‘Wat deed ik’ is een bundel gedichten waar “over ontgoocheling door een wereld die zorgt voor stramme weiden en gekneusde slootjes en een bundel vol betovering door de liefde, zonder wie het anders naakt zijn is.” zo meldt de achterflap.
In zijn poëzie geen interpunctie of hoofdletters, een rechttoe rechtaan poëzie voor wie graag eens een ander geluid hoort of leest. Ik koos voor het gedicht ‘of toch avondvrijen’.
of toch avondvrijen
.
volkomen het spoor bijster
ik bedoel geheel onverslagen
.
geheel onverslagen dus hebben we
de bewakers op het bed gelokt
hen bedolven onder kussen
lakens dekens
.
met kleurige spreien hebben we hen in slaap gesust
.
en terwijl zij met stuiptrekkende pootjes
de pluizig staartjes van konijnen volgden
aan de achterkant van hun ogen
.
hebben wij doorgezet en overgezet naar de dag
wat ’s nacht te jubelen stond en op popelen
.
roze pluis van het wasbolletje
slaapmasker lichtschakelaar
.
Zomer in het ziekenhuis
Ria Westerhuis
.
Dichter Ria Westerhuis (1959) ken ik al jaren. Onze eerste kennismaking was in Alkmaar waar ik voordroeg bij Reuring van Alja Spaan, en zij met haar partner in poëzie, Delia Bremer brachten een prachtige (in Drents dialect) voordracht van hun bundel Minnezinne met erotische poëzie en andere gedichten uit hun eigen werk. Later ging ze mee met de Poëziebus en stonden we een paar keer op een zelfde podium.
En nu las ik op Facebook dat ze met een gedicht in het Nederlands en in het Drents dialect in het ziekenhuis van Meppel staat. De vier gedichten (het zijn er vier, 1 bij elk jaargetijde) zijn een cadeau van de cliëntenraad van Isala (het ziekenhuis) en stichting Het Burgerweeshuis Meppel aan het nieuwe ziekenhuis. Ria kreeg de opdracht om met haar gedichten de natuur in huis te halen zoals je dat overal ziet in het ziekenhuis.
Omdat er vier zogenaamde ‘huiskamers’ zijn in het Isala, dacht Ria meteen aan de vier jaargetijden. Ze zegt daarover: ‘Toen de cliëntenraad dat ook een goed idee vond, ben ik daar mee aan de slag gegaan. Ieder gedicht staat in het teken van een seizoen en een patiënt. Ik zie die patiënt voor mij als ik het schrijf. Voor mij is het belangrijk dat mijn gedichten mensen raken en dat zij die patiënt ook voor zich zien.’
In de laatste zin van het gedicht dat over de zomer gaat, schrijft Ria over de Riest/Reest, dit gegeven was eerder aanleiding voor een gedicht waarover ik hier schreef.
.
Zomer
.
De blauwe waterjuffer
löt wulps heur vleugels trillen
we aodemt de zomer, draagt
korte mouwen en sandalen
.
hij nuumt de namen
uut zien jeugd, de dingen
die hij zag op weg naor schoele
een vrogge veugelvlucht
.
we rolt weer voort, hij zucht
de frisse butenlocht
miste hij het miest
net as de locht van wilde klaver
in de lege heuilaanden
laangs de Riest
.
Zomer
.
De blauwe waterjuffer
laat wulps haar vleugels trillen
we ademen de zomer, dragen
korte mouwen en sandalen
.
hij noemt de namen
uit zijn jeugd, de dingen
die hij zag op weg naar school
een vroege vogelvlucht
.
we rollen voort, hij straalt
de frisse buitenlucht
miste hij het meest
net als de geur van wilde klaver
in de lage hooilanden
langs de Reest
.
Foto: Frans Paalman
Minnezinne in moerstaal
Delia Bremer & Ria Westerhuis
.
Ik ken het dartele poëzieduo Delia en Ria al sinds een optreden bij Reuring in 2013. Daarna droegen ze voor bij Ongehoord!, zagen we elkaar regelmatig op poëziepodia zoals bij de Poëziebustoer en een festival in hun thuisregio. Toen ik hoorde van hun initiatief om hun succesbundel ‘Minnezinne’, (erotische) poëzie in de Drentse taal, een meer landelijk vervolg te geven heb ik dit meteen aan Evy van Eynde doorgegeven van wie ik toen een bundel ‘Zal ik liefde noemen’ aan het uitgeven was via MUG books. Zij reageerde en staat nu als één van de 49 dichters in deze fraaie bundel. In ‘Minnezinne in Moerstaal’ staan gedichten in vele dialecten en talen, van Utregs, Limburgs, Drents tot plat Haags, Achterhoeks, Deventers ( ik wist niet dat daar ook een eigen dialect gesproken werd), Vlaams, Suid-Afrikaans en Schleswig-Holsteins.
Een bonte verzameling van gedichten waar je soms wat meer en soms wat minder je best voor moet doen om ze te kunnen begrijpen. De bundel is netjes uitgegeven door Ter Verpoozing in Peize en bevat twee foto’s die vreemd genoeg hetzelfde zijn. De verbindende schakel tussen de gedichten (behalve dat ze in de eigen taal zijn geschreven) is de liefde, de liefde voor taal en lijf. In die zin blijven Delia en Ria dichtbij hun originele bundel.
Ik heb de bundel met heel veel plezier gelezen. Wat een rijkdom biedt onze taal als je oog hebt voor de verschillen. Het was niet eenvoudig om een keuze te maken. Uiteindelijk heb ik gekozen voor het gedicht ‘Zomerfeest’ van Henk Jalvingh in het Zuidwest-Drents (ja de verschillen zijn groot, zelfs in een provincie als Drenthe). Voor taalliefhebbers die een beetje ondeugende poëzie kunnen waarderen is deze bundel een feest. Maar ook voor taalliefhebbers hebben Delia en Ria iets moois neergezet, waarvoor dank.
.
Zomerfeest
.
Was ’t de wien,
De breuierige nacht,
Wij hadden nargens over nao edacht,
En vertrukken ongezien.
.
Mooi was ze,
En lustvol.
Gien idee hoe dit uutpakken zol.
Maor ze was mij al bij de ritse.
.
Ongeremd,
Stroomden oenze hormonen.
Zoenen, likken, betasten en komen.
Gien meinse die wat vernemt.
.
Waor waaj?
Wij waren oe kwiet!
Dat is waor ’t de volgende morgen over giet.
Ik glundere, en geef ’t gesprek een andere draai.
.
Ik kijk
Iech Loer
.
Dat er vele gedichten in de openbare ruimte te lezen zijn in Nederland en Vlaanderen weet ik al heel lang en na het verschijnen van https://straatpoezie.nl/ weet een steeds groter deel van Nederland en België dit ook. Toch krijg ik nog steeds zo nu en dan foto’s toegestuurd van vrienden en bekenden met poëzie op muren, bruggen, huizen en andere objecten in de openbare ruimte. Zo kreeg ik van Cunera een tweetal foto’s die ze nam in Maastricht. Het aardige van https://straatpoezie.nl/ is dat ik nu kan opzoeken waar dit precies is, welk gedicht en van wie het is (dat was op de foto’s overigens wel goed te zien) maar ook een stukje achtergrond informatie en zelfs een vertaling. Chapeau, nogmaals, dus voor deze geweldige website en haar geestelijk moeder Kila van der Starre. Het gedicht ‘Iech loer’ is van Frans Budé, de vertaling uit het Maastrichts ‘ik kijk’ is van Ed Silanou. Het gedicht is geschreven op initiatief van de dialectvereniging, de Veldekring, ter gelegenheid van het 85-jarige bestaan. Het gedicht staat geschreven op twee blinde ramen op de gevel van een kapperszaak gelegen aan het Onze Lieve Vrouwenplein/hoek Achter de Comedie in Maastricht.
.
Iech loer
.
Iech loer
nao de luij
op straot, huur
wied eweg
veugel roond
park en Maos.
Wie gruuts alles
zingk vendaog.
Niks is gries
de wolke
die kroepe
zien veur
mörge, kläöre
vaanzelf op
.
Ik kijk
.
Ik kijk
naar de mensen
op straat, hoor
ver weg
vogels rond
park en Maas.
Hoe groots alles
zingt vandaag.
Niets is grijs
de wolken
die aankomen kruipen
zijn voor
morgen, die klaren
vanzelf op.
.
Ujes volkslied
Gedicht op balustrades
.
Van mijn broer kreeg ik een tip over een gedicht of eigenlijk de tekst van het Udens volkslied op de balustrades van de Promenade in Uden. Promenadeplan Uden is een complex met winkels en appartementen.
De voorwaarde die aan Poula Versantvoort ( de bedenker en maker van deze balustrades) gesteld werd door het architectenbureau was een connectie met Uden. Vanuit de gedachte dat zij een typografisch ontwerp wilde maken, is ze op zoek gegaan naar een tekst die betrekking had op Uden. Wat is er dan passender dan het Udens Volkslied. Een oud lied in het Udense dialect wat omstreeks de tweede wereldoorlog is geschreven door Johan Biemans.
De grote teksten staan gekeerd naar het publiek, per balustrade één regel uit het Volkslied. De rest van de balustrade is gevuld met doorlopend van links naar rechts en van boven naar onder, de complete tekst van het Volkslied. Deze tekst staat gespiegeld, zodat deze leesbaar is voor de bewoners van de appartementen.
.
Ujes Volkslied
.
We woone de grond in
Aoling aafter op de plak
In da klein leemen houske
Mi da groot strojen dak
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
De vurdeur is versleete
De zeldeur kepot
Ut boovelicht vergeete
De mure zijn rot
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
Mar in de keder stu un kuip
Mi dingzigheid zat
Ik he temiddeg en taaftere
Nog van de knoeris gehad
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
Onze vaoder en ons moeder
Zijn van Ujese komaf
Ons moeder kumt van Koldert
Onze vaoder van Bedaf
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
We zijn mi zun achtiene
Un skon taofel mi vollek
Zeuve hender de boks aon
En ellef de skolk
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
Inplaots van un mieneke
Stutter un vet verreke int hok
We boere vandaag vort
Dat klinkt as un klok
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
Zo skon as be ons
Is ut nerrest aont hous
In de locht tureluurt de leuwerik
In de rogmijt skierpe de mous
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
Be de put hen we un hofke
Mi petterteunikes en lisse
Dek vur gin geld van de werreld
Mar oit zo kunne misse
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
Vur ut hous stu ne lijndenbom
Be ut keldergat ene flier
Ginder ene sperruk en ene kroesselbos
Ene pruimenbom hier
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
Be ons is t zo skon
Be ons is t zo fijn
Ik zou vur gin vet kallef
In Amsterdam wille zijn
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
En kunt er un skoer op
Of un skrikkelijke howmouw
Dan blijve we binne
Be ut vuur onder de skouw
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
Ons vaoder zit in de turfhoek
En bidt de rozekrans veur
Ons moeder zet de pap op
De gu in een moete deur
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
Ik zou nie wille roule
Tiggen de kunning of de paus
Want overal ist wa wanne
Behalve be ons thous
Holadriee holladrieo – Holadriehupsasa holladriee
.
Rieste / Reest
Ria Westerhuis
.
Ria Westerhuis ken ik sinds wij samen (zij met haar Minnezinne collega Delia Bremer) voordroegen op een druilerige donderdagavond bij Reuring in Alkmaar. Daarna traden zij op bij Ongehoord!, was zij één van de Poëziebusdichters en kwamen we elkaar weer tegen bij Dichter(s) aan de bar in Hoogeveen.
Toen we pas spraken over gedichten in de openbare ruimte schreef ze me dat een (deel van een ) gedicht van haar op een bankje was aangebracht dat ligt aan het Pleintje met de veel zeggende naam ‘het Hemels uitzicht’ dat gelegen is tussen de Pastorie en de Kerk van IJhorst.
Het gedicht heet de Reest (of in het plaatselijk dialect de Riest). De Reest/Riest is de natuurlijke grens (voor een deel in ieder geval) tussen Drenthe en Overijssel. Ria woont aan de Drenthse kant maar is geboren aan de Overijsselse kant, 6 kilometer verderop.
De foto’s zijn genomen vanaf de kant van Overijssel.
.
de Riest
Zie hoe zij meandert
tussen grössprieten
en vergeet-me-nieten
stromend
van oost naor west
zich in bochten wringend
as een wellustige vrouwe
heur lief delend
met twei wallegies
die ze beide wil
aaien, wil smokken
met heur zute mond
hoe ooievaars
drinkt, kikkers eet
uut heur smalle schoot
de maone laangs heur
flaanken scheert
op zuuk naor zunnevocht
en ik mien voeten wasse
bij’t helder sterrenlocht
.
de Reest
Zie hoe zij meandert
tussen grassprieten
en vergeet-me-nieten
stromend van oost
naar west
zich in bochten wringend
als een wellustige vrouw
haar lijf delend
met twee walletjes
die ze beide wil strelen
wil kussen
met haar zoete mond
hoe ooievaars drinken,
kikkers eten
uit haar smalle schoot
’s avonds slapen gaan
met één oog dicht
en ik mijn voeten was
bij ’t helder sterrenlicht
.
Kwestie van Organisatie
Flip Kowlier
.
Van mijn collega Ronald kreeg ik de tip om eens naar de cd 10 jaar van Flip Kowlier te luisteren. Prachtige luistermuziek in het West Vlaams die wel een beetje aan de muziek van Daniël Lohues doet denken.
Flip Cauwelier (zoals hij eigenlijk heet) is geboren in 1976 in Izegem en is bekend als singer-songwriter. Naast zijn solocarrière is Kowlier ook één van de frontmannen van de West-Vlaamse hiphop-groep ’t Hof van Commerce en bassist in de groep My Velma. Daarnaast heeft Flip Kowlier ook twee boeken geschreven: ‘Conflicten over etensresten’ en ‘Over kabouters’. Twee kinderboeken in samenwerking met Frow, die ook het artwork van zijn eerste cd verzorgde.
Tip van Ronald: lees ook vooral zijn teksten, het is eigenlijk een vorm van poëzie. Uiteraard ben ik gaan luisteren en heb de tekst van het nummer ‘Kwestie van Organisatie’ hier onder geplaatst om zelf te kunnen oordelen.
.
Kwestie van Organisatie
vriddag ei gezeid da ‘w elkor wel nog ging zien
en ton voelde ‘k ik u lipn tegen mijn kaeke
’t wa juste een kweste van organisatie en goeste miskien
‘k oa nie gepeisd an liefdadigheid
levert ol under warmte en under liefde in
tuont u skuon erte voe flip
dai hie nog gezeid ot, verskiet en ge zult langer leven
’t ging moeilijk wirn want ’t aktiegedjilte bljif weg
wist je dat in bad zitten skrjim ne vorm van bespaering is?
‘k oa nie gepeisd an liefdadigheid
levert ol under warmte en under liefde in
tuont u skuon erte voe flip
en achter een weke of zeevne kwamme ‘k ik u teegn
en oi mie ol erkent oat, oi ollesis nog niet te vee goeste voe mie te zien
moa kweet u nu weun en ‘k vrjisse dak ’t doa nie hoa bie loaten
wik oi gepeisd van hin liefdadigheig?
nu ei mie wel ok erkent
een mes da kan teln kwa skerpte
geef ‘d u skuon erta an flip
geef ‘d u skuon erta an flip ‘k goat bewaeren in een potje
‘k zie dai ’t moeilik èt met oasmen moa ge moet u nie loaten doen
acher olles dak ‘k ik vor u gedaen è
lalala lalala lalala lalalalala
.
E.E. Cummings anders
Grasshopper
.
De laatste tijd kom ik meer en meer te weten van één van de dichters die ik zeer graag lees. Zo hoorde ik van Yvon dat E.E. ook schilderde en nu lees ik op The Drudging Goblin (De zwoegende kabouter) een gedicht van E.E. dat zo onder de categorie Gedichten in vreemde vormen gerangschikt kan worden.
.
![grasshopper[1]](https://woutervanheiningen.com/wp-content/uploads/2013/05/grasshopper1.png)
Wat is het geval met dit gedicht? Kijk naar het laatste woord van het gedicht voor een aanwijzing over het onderwerp. Als je weet wat hoe een sprinkhaan beweegt kun je beginnen om dit gedicht te lezen. Het eerste woord dat je herkent is who en het volgende woord is grasshopper. E.E. maakt het als een soort kruiswoordpuzzel, en zet referenties in de tekst / afbeelding. Ook de vorm van het gedicht weerspiegelt de inhoud daarvan met dalende en stuiteren letters.
.
Een ander voorbeeld van E.E. is ook te lezen op deze site.
.
ygUDuh
.
ydoan
yunnuhstan
.
ydoan o
yunnuhstand dem
yguduh ged
.
yunnuhstan dem doidee
yguduh ged riduh
ydoan o nudn
.
LISN bud LISN
.
dem
gud
am
.
lidl yelluh bas
tuds weer goin
.
duhSIVILEYEzum
.
Dit gedicht lijkt wel in een soort dialect te zijn geschreven. Na enig gepuzzel van een bezoeker komt daar het volgende gedicht uit voort.
.
you don(t)
understand
.
you dont know
you no(t)understand them
you don(t) get
.
you no(t) understand them do you
you dont get rid of
you dont know nothing
.
LISTEN but LISTEN
.
damn
god
damn
.
little yellow bas * i dunnow w hat a bas is
tuds we are going
.
dont civilize them
.
ZICHTBAAR ALLEEN 