Site-archief

Remco Campert

Het raadsel

In een Awater van vorig jaar (de speciale editie rond de poëzieweek uitgegeven samen met de Poëziekrant) las ik een uitgebreid verslag of analyse van het gedicht ‘Het raadsel van de Overtoom’ van de pas geleden overleden dichter Remco Campert door dichter Rob Schouten (1954). Het gedicht komt uit de bundel ‘Straatfotografie’ uit 1994.

Omdat het zo’n eenvoudig gedicht lijkt maar juist wanneer je het leest en herleest complexer is dan het lijkt. En omdat er een tijd was dat ik daar bijna dagelijks kwam. Had ik dit gedicht toen gekend, dan had ik vast en zeker met andere ogen naar de Overtoom gekeken.

Het raadsel van de Overtoom

Een meisje van twaalf vraagt of ik weet
waar op de Overtoom de muziekschool is
ik weet het niet heb je het nummer niet
de Overtoom is zo lang maar verderop
dat rode gebouw zie je wel is een school
misschien is het daar maar daar is het niet
blijkt als ze me achterna komt gelopen
daar is het niet zegt ze ik ga maar terug
naar mijn moeder en vraag haar het nummer
zegt ze en aarzelt (haar mond) en blijft staan
alsof het om iets anders gaat en kijkt me aan
(haar ogen) of ik de oplossing weet
maar ik ben al op weg naar iets anders
dat ik ook niet oplossen kan

terwijl zij natuurlijk de oplossing was

Geplaatst in Dichtbundels, Favoriete dichters, poëzietijdschrift

Een reactie plaatsen

Tags: 1929, 1954, 1994, 2021, 2022, analyse, Awater, complex, dichtbundel, dichter, eenvoud, gedicht, gedichten, gedichtenbundel, Het raadsel van de Overtoom, poëzie, poëziebundel, Poëziekrant, poëzieweek, Remco Campert, Rob Schouten, Speciale editie Poëzieweek, Straatfotografie, verslag

Wat boeken doen

29 okt

Geplaatst door woutervanheiningen

Daniel Billiet

De uit Gent afkomstige Daniel Billiet (1950) is schrijver, dichter, scenarist en leraar. Hij begon zijn carrière als leraar Nederlands en Engels in het voortgezet onderwijs. Later is hij gestopt met lesgeven om nieuwe technieken te bedenken voor het brengen van poëzie in de klas. Met lesgeven op de middelbare school is hij gestopt en nu weidt hij zijn tijd aan het promoten van het betere jeugdgedicht, zo geeft hij onder andere lezingen over jeugdpoëzie, zowel in het basisonderwijs als op universiteiten. Daarnaast is Billiet docent creatief schrijven.

Oorspronkelijk begon Billiet met het schrijven van gedichten voor volwassenen. In 1974 verscheen zijn poëziedebuut ‘De rib van Magdalena’. Pas later merkte hij dat er nauwelijks poëzie voor jongeren bestond. Daarom ging hij zich meer richten op het schrijven van jeugdpoëzie. ‘Bananenschillen in jeans’ was zijn debuut in de jeugdliteratuur. Toch richten zijn gedichten zich tot iedereen, want, zo stelt hij, ‘ik schrijf voor hedendaagse jongeren van 13 tot 133 jaar’.

Hij werkte mee aan poëziepagina’s in verschillende tijdschriften, organiseerde poëziemanifestaties en stelde bloemlezingen samen. Hij is een van de belangrijkste hedendaagse Nederlandstalige jeugddichters. Aan de ene kant schrijft hij directe, ongekunstelde poëzie, en aan de andere kant maakt hij meer complexe gedichten. Jongeren houden vooral van de gedichten met meer openheid omdat ze niet zweverig zijn, maar to the point. Dit wil echter niet zeggen dat deze directe gedichten geen diepere betekenis hebben. Er is meestal een dubbelzinnigheid aanwezig die je niet bij de eerste lezing terugvindt. Je kan het gedicht wel al grotendeels begrijpen, maar als je dieper zoekt, merk je de dubbele bodem in het gedicht op.

Door zijn verschillende onderwerpen, zijn ritmische beeldende taal en zijn gevoel voor humor wordt Daniël Billiet in Vlaanderen gerekend tot een van de belangrijkste schrijvers van de nieuwe romantiek. Motieven als weemoed, dood, liefde, de troost in de kunst en in de droom, verlangen naar het onbereikbare, verdriet, tederheid, de drang naar vrijheid en ongekende verten zijn kenmerkend voor deze stijl.

In 1999 kwam van zijn hand de bundel ‘Moenie worry nie’ uit (gedichten voor 13+), uit deze bundel het fraaie gedicht ‘Wat boeken doen’.

Wat boeken doen

Ook de stoel kan niet meer
blijven zitten.

Zo woelen woorden
zich los van de zinnen, vlammen
op in mij, binden mij
vleugels aan, zingen van de wereld
in dit boek.

Mijn lezen vreet de kamer
leeg. Nu duurt nu geen ogenblik
maar uren avonturen.

Het raam barst open
en voert mij, ontvoert mij
naar de hele wereld buiten
in mijn boek.

Geplaatst in Dichtbundels, Favoriete dichters, Vlaamse dichters

3 reacties

Tags: 13+, 1950, 1974, 1999, Bananenschillen in jeans, basisonderwijs, bloemlezingen, complex, Daniel Billiet, De rib van Magdalena, dichtbundel, dichter, diepere betekenis, direct, docent creatief schrijven, dood, droom, dubbele bodem, dubbelzinnigheid, gedicht, gedichten, gedichtenbundel, humor, jeugddichters, Jeugdliteratuur, jeugdpoëzie, jongerenpoëzie, leraar, lezingen, liefde, Moenie worry nie, motieven, nieuwe romantiek, ongekunsteld, openheid, poëzie, poëzie in de klas, poëzie voor de jeugd, poëziebundel, poëziemanifestaties, poëziepagina's, ritmisch beeldende taal, scenarist, schrijver, tederheid, tijdschriften, to the point, troost, universiteiten, van 13 tot 133, verdriet, verlangen naar het onbereikbare, volwassenen, Vrijheid, Wat boeken doen

Experimentele poëzie

21 jun

Geplaatst door woutervanheiningen

Rozalie Hirs

Op het gebied van experimentele poëzie ken ik een aantal bijzondere vormen. Zo is er de visuele en klankpoëzie van Paul van Ostaijen, de klankpoëzie van ACG Vianen, de poëzie van F. van Dixhoorn (‘Verre uittrap’ een hele bundel met welgeteld 93 woorden) en de soms omgrijpbare maar o zo prachtige poëzie van E.E. Cummings met zijn complexe en bijzondere interpunctie. Dit zijn maar een paar voorbeelden, er zijn er uiteraard veel meer (denk aan de Dada dichters).

Een naam die ik zo aan dit rijtje kan toevoegen is die van de Nederlandse componist en dichter Rozalie Hirs (1965). Iedere nieuwe bundel van haar kenmerkt zich door de keuze van een nieuwe benadering van taal, perspectief, narratief. Haar stijl is beeldrijk, associatief, en is zowel klank- als betekenisgericht te noemen.

Dat geldt ook zeker voor de bundel ‘verdere bijzonderheden’ uit 2017. Lezend in deze bundel moet ik steeds aan de poëzie van Cummings denken (wat als een compliment kan worden opgevat). Het volledig loslaten van alle regels omtrent taal, interpunctie, lopende zinnen of de regelmaat van geschreven teksten is hier verheven tot een experimentele vorm van poëzie.

Oordeel zelf, het gedicht zonder titel met alleen de aanhef [6] komt uit het hoofdstuk ‘bewegingslijnen’.

[6]

sporen van liefde. in de wasbak je zeep, scheerschuim. in de lade je

sokken.

op de vloer de vieze. schrijven ‘jij’ in de kamer. niet echt jij <hier>. hij

evenmin.

buiten zichzelf. ben jij. schim van beweging. alweer. rilt. een buitenissig

rillen

voorbij de tijd. toont een jonge kelner zijn sixpack aan meisjes –

zonovergoten

god die almachtige golven berijdt. hoog, heel high. giechelen meisjes dan

tilt

een denkbeeldige surf ze op, allemaal tegelijk. tolt licht rond, in het rond.

Geplaatst in Dichtbundels, Favoriete dichters, Gedichten in vreemde vormen

Een reactie plaatsen

Tags: 1 woord per pagina, 1965, 2017, 6+, ACG Vianen, associatief, beeldrijk, betekenisgericht, bewegingslijnen, bijzondere interpunctie, complex, componist, Dada poëzie, dichtbundel, dichter, E.E. Cummings, experimentele poëzie, F. van Dixhoorn, gedicht, gedichten, gedichtenbundel, klankgericht, klankpoëzie, narratief, Paul van Ostaijen, perspectief, poëzie, poëziebundel, Rozalie Hirs, taal, verdere bijzonderheden, Verre uittrap, Visuele poezie

Ik proef iets wat bedorven is

11 feb

Geplaatst door woutervanheiningen

Hekeldichten

Bij uitgeverij Passage worden mooie en interessante dichtbundels uitgegeven. In 2016 werd bijvoorbeeld, als onderdeel van De doos van Passage, de bundel ‘Ik proef iets wat bedorven is’ gepubliceerd. In deze fijne bundel nemen Daniël Dee, Alexis de Roode en Benne van der Velde ons mee in de wereld die Hekelgedichten heet. In de inleiding wordt door de heren meteen al korte metten gemaakt met de gedachte dat hekeldichten om te lachen zijn, of dat ze in de categorie Light verse zouden vallen. In de inleiding wordt uiteengezet dat hekeldichten (ook) groot, ernstig en complex kunnen zijn. De namen van de hekeldichters doen ook al zoiets vermoeden; Gerrit Achterberg, P.A. de Génestet, Jan Hanlo, Ilja leonard Pfeijffer maar ook Driek van Wissen, Hans van Willigenburg en Delphine Lecompte.

De inleiders besluiten de inleiding met de zinnen: “Geen gevaarlijker stroming in de poëzie dan het hekeldicht. Met name voor de dichter wel te verstaan. Talloos zijn de dichters die omwille van een hekeldicht in de gevangenis of of het concentratiekamp kwamen. Tegenwoordig is die kans in Nederland niet zo groot. Maar wie een hekeldicht schrijft, zeker wanneer de inzet serieus is, geeft zich werkelijk bloot.” En zo is het maar net.

De bundel is in een aantal hoofdstukken opgedeeld met titels die beginnen met ‘Tegen’ gevolgd door landen, klein leed, de liefde, een bepaald slag mensen, de wetenschap, de poëzie, God, etc etc. Voor wie in een recalcitrante bui is of gewoon even tegen iets in het bijzonder of het leven in het algemeen is dit een heerlijke bundel om te lezen. Uit het hoofdstuk ‘Tegen de poëzie en de literaire wereld’ het gedicht ‘Hard werken’ van Joost Reichenbach

Hard werken

“dichten is hard werken”

zei de dichter tot zijn vrouw

“wacht dus maar niet

op mij vannacht”

en besteeg de trap

met een fles wijn

op weg naar de zolder

alwaar hij na drie lange teugen

deze regels optikte

zich daarna urenlang

heeft afgerukt bij

pornoplaatsjes van het internet.

“’t is weer mislukt”,

zei hij ’s ochtends,

“vanavond verder ploeteren.”

Geplaatst in Dichtbundels, Dichter in verzet, Favoriete dichters, Gedichten in thema's

2 reacties

Tags: Alexis de Roode, Benne van der Velden, Bloemlezing, bloot geven, complex, concentratiekamp, Daniel Dee, Delphine Lecompte, dichtbundel, dichter, dichters, ernstig, favoriete dichters, gedicht, gedichten, gedichtenbundel, Gerrit Achterberg, gevangenis, groots, Hans van Willigenburg, Hard werken, hoofdstukken, Ik proef iets wat bedorven is, Ilja leonard Pfeijffer maar ook Driek van Wissen, inleiding, Jan Hanlo, Joost reichenbach, lachen, light verse, P.A. de Génestet, poëzie, poëziebundel, samenstellers, samenstelling, serieus, Tegen, Tegen de liefde, Tegen de poëzie, Tegen de wetenschap, Tegen een bepaald slag mensen, Tegen God, Tegen klein leed, thema gedichten

Ujes volkslied

21 dec

Geplaatst door woutervanheiningen

Gedicht op balustrades

Van mijn broer kreeg ik een tip over een gedicht of eigenlijk de tekst van het Udens volkslied op de balustrades van de Promenade in Uden. Promenadeplan Uden is een complex met winkels en appartementen.

De voorwaarde die aan Poula Versantvoort ( de bedenker en maker van deze balustrades) gesteld werd door het architectenbureau was een connectie met Uden. Vanuit de gedachte dat zij een typografisch ontwerp wilde maken, is ze op zoek gegaan naar een tekst die betrekking had op Uden. Wat is er dan passender dan het Udens Volkslied. Een oud lied in het Udense dialect wat omstreeks de tweede wereldoorlog is geschreven door Johan Biemans.

De grote teksten staan gekeerd naar het publiek, per balustrade één regel uit het Volkslied. De rest van de balustrade is gevuld met doorlopend van links naar rechts en van boven naar onder, de complete tekst van het Volkslied. Deze tekst staat gespiegeld, zodat deze leesbaar is voor de bewoners van de appartementen.

Ujes Volkslied

We woone de grond in
Aoling aafter op de plak
In da klein leemen houske
Mi da groot strojen dak