Site-archief
Experimentele poëzie
Rozalie Hirs
.
Op het gebied van experimentele poëzie ken ik een aantal bijzondere vormen. Zo is er de visuele en klankpoëzie van Paul van Ostaijen, de klankpoëzie van ACG Vianen, de poëzie van F. van Dixhoorn (‘Verre uittrap’ een hele bundel met welgeteld 93 woorden) en de soms omgrijpbare maar o zo prachtige poëzie van E.E. Cummings met zijn complexe en bijzondere interpunctie. Dit zijn maar een paar voorbeelden, er zijn er uiteraard veel meer (denk aan de Dada dichters).
Een naam die ik zo aan dit rijtje kan toevoegen is die van de Nederlandse componist en dichter Rozalie Hirs (1965). Iedere nieuwe bundel van haar kenmerkt zich door de keuze van een nieuwe benadering van taal, perspectief, narratief. Haar stijl is beeldrijk, associatief, en is zowel klank- als betekenisgericht te noemen.
Dat geldt ook zeker voor de bundel ‘verdere bijzonderheden’ uit 2017. Lezend in deze bundel moet ik steeds aan de poëzie van Cummings denken (wat als een compliment kan worden opgevat). Het volledig loslaten van alle regels omtrent taal, interpunctie, lopende zinnen of de regelmaat van geschreven teksten is hier verheven tot een experimentele vorm van poëzie.
Oordeel zelf, het gedicht zonder titel met alleen de aanhef [6] komt uit het hoofdstuk ‘bewegingslijnen’.
.
[6]
.
sporen van liefde. in de wasbak je zeep, scheerschuim. in de lade je
sokken.
op de vloer de vieze. schrijven ‘jij’ in de kamer. niet echt jij <hier>. hij
evenmin.
buiten zichzelf. ben jij. schim van beweging. alweer. rilt. een buitenissig
rillen
.
voorbij de tijd. toont een jonge kelner zijn sixpack aan meisjes –
zonovergoten
god die almachtige golven berijdt. hoog, heel high. giechelen meisjes dan
tilt
een denkbeeldige surf ze op, allemaal tegelijk. tolt licht rond, in het rond.
.
Dit dwergkonijntje
Astrid Lampe
.
De, in Tilburg geboren, Astrid Lampe (1955) is dichter en schrijft eigenzinnige poëzie, associatief en controversieel. Ze publiceerde onder andere titels als ‘De memen van Lara’, ‘Spuit je ralkleur’, en ‘Lil (zucht)‘ Haar poëzie schakelt van catwalk naar cakewalk, is vitaal en springerig en is (zelfs na meerdere lezingen) verschillend te duiden. Uit haar bundel ‘De memen van Lara’ uit 2002, het titelloze gedicht met de intrigerende beginregel “dit dwergkonijntje laat zich bibberend bekijken”.
.
dit dwergkonijntje laat zich bibberend bekijken
…waar zijn je handjes dan?
volk stuift op platte gympen uiteen
zo’n hoofd is een hard ding
-weg uit deze dimensie!
dit meisje poetst haar paardenstel
haar meester verstopt zich
ik kan al bijna een staart
hier zijn haar handjes
ze laat haar verse vrind heus niet buiten staan
(zeker en vast nie)
.
Peggy Verzett
haar vliegstro
.
Pasgeleden mocht ik mijn verhaal vertellen op de middag van de bibliothecaris in De Doelen in Rotterdam samen met nog een aantal inspirerende collega’s. Een van hen was Peggy Verzett. Deze Rotterdamse dichter en beeldend kunstenaar zong daar samen in een trio een aantal nummers maar ze droeg ook gedichten voor uit haar laatste bundel ‘haar vliegstro’ uit 2016.
De bundel ‘haar vliegstro’ gaat over haar moeder en in de poëzie zie je haar kunstenaarschap terug. Geen gedichten met een titel en dan het gedicht volgens een vaste vorm of concept, nee Peggy Verzett gebruikt in deze bundel de ruimte die haar gegeven wordt. Ze gebruikt de volledige bladspiegel, wisselt korte gedichten af met lange prozaïsche poëzie, ze maakt gebruik van kolommen en af en toe moest ik denk aan de dichter van Paul Ostaijen.
Haar poëzie is niet heel makkelijk leesbaar of toegankelijk, eerder hermetisch of sterk associatief, maar voor wie zich de tijd gunt en de gedichten aandachtig leest valt er veel te genieten en te begrijpen.
Een voorbeeld uit de bundel zonder titel.
.
ik wilde niets
geen blij gras
of ‘paviljoen in blij gras’
’t eerste deel dat ik vulde met gist,
.
hoe goed het glijden ging over
haar afficherende dienstingang
de mogelijkheid van glas erin te gaan en dansen, er vuurgraads levens lang
(de overkappingen/netwerken van elektrieken, mijn en jouw gedrag
.
neuzen snuiten in Lapland)
bereikte mij in hevig binnenrijm op een punttere
zich in eigen kwik
een rij gleed – de berm gedroeg zich
.
als ’n heilige anonieme in stilstaande bleke
lichte een zitting uit van het vacuüm
ik voelde spijt in
ongeboren kiezen woelden witte zachte ingedeukte kegels
.
na het sluiten van de geslachten
op mosniveau viel zeker iets
te halen een nieuwe afgeluisterde die hersenschuinte in
toen was Draussen nog of het goed of
.
zomer zomer
motors motors
mutabele motoren van bloed
.
Tante Lien
De jeugd van tegenwoordig
.
Als het gaat om taal, tekstdichten, associatief met woorden en tekst omgaan en verrassend en nieuw taalgebruik is er geen artiest of band in Nederland of daarbuiten die zich kan meten met de Jeugd van Tegenwoordig wat mij betreft. Vanaf het moment dat hun debuutsingle ‘Watskeburt?’ in 2005 uit kwam was ik fan. Niet eens zozeer van de muziek, hoewel ik die ook vaak lekker in het gehoor vind liggen, maar vooral door de taal die ze in hun teksten gebruiken. Het spelen met taal, het kneden van woorden tot nieuwe woorden en uitdrukking, het gebruik van slang woorden, Surinaams, Engels, Duits, Frans, Spaans in hun teksten, elke keer weten ze me weer te verrassen.
Een mooi voorbeeld vind ik het nummer ‘Tante Lien’ waarin veel voorbeelden, zoals hierboven genoemd, zijn terug te vinden.
.
Tante Lien
Laat me je Lien zien Lienie
Refrein (2x):
Handen in de lucht en groeten aan je tante
Welke tante? Tante Lien
Welke Lien? Lean back, ooh
Handen in de lucht en groeten aan je tante
Welke tante? Tante Lien
Welke Lien? Lean back, ooh
Zegt ze, Tante Lien is de baddest bitch you’ve ever seen
killer smile, jopen defy gravity
Lien is strak – what else – meane bakka
Lord have mercy, wees lief voor papa
Tante Lien is een dancing Queen
D’r zijn geen woorden voor
Behalve in het Frans misschien – ooh la la –
Alle aandacht vindt ze prachtig vriend
Ik zie d’r staan en ik zeg alleen maar papi Lien
Tante Lien, prachtig dier, heerlijk feestbeest
Ietsje ouder, maar, nog steeds amazing – amazing –
Lekker gek – what else – Beetje crécré
Fan van de Jeugd en stiekem ook van LeLe
Tante Lien ik word helemaal warm van je
Honderd procent bad bitch niks geen franje – niks geen franje –
Chiquer dan een hele doos champagne
Stiekem moet ik een beetje blozen van je
Refrein (2x):
Handen in de lucht en groeten aan je tante
Welke tante? Tante Lien
Welke Lien? Lean back, ooh
Handen in de lucht en groeten aan je tante
Welke tante? Tante Lien
Welke Lien? Lean back, ooh
Ode aan die mooie dame leeftijd mag je raden
Twee grijze haren
Wat ze doet voor de money nie over praten
Niet achter de ramen
Handtas, lippenstift, hair dicht, killer bitch, bloot op de straten
Toch blijft ze een dame
De schrik van het Leidseplein
Ze breekt je hart ze breekt je benen
Ze leeft d’r eigen leven Tante Lien heeft het allemaal al gezien
Maar je had d’r moeten zien, Tante Lien
Polizei keek opzij en weinig wetende, bloed op de straattegeltjes
Geen geschreeuw geen niks
Het ging zo snel voorbij en wat er gebeurde dat ik tussen jou en mij
En dat is waar het blijft Tante Lien ik heb niks
Geen crime geen scene Tante Lien
Ze hebben niks op jou en mij – niks op jou en mij –
Ze hebben niks op jou en mij – niks op jou en mij –
Fock em all, Tante Lien
Refrein(2x):
Handen in de lucht en groeten aan je tante
Welke tante? Tante Lien
Welke Lien? Lean back, ooh
Handen in de lucht en groeten aan je tante
Welke tante? Tante Lien
Welke Lien? Lean back, ooh
Soms kookt ze voor me Tante Lien is goed volk
Kip, rijst, sperzieboontjes op me bord
De swung is impacable
Noem me Tante Lien
Hoe? Tante Tante Lien
Wat? Tante Tante Lien
Ze is straight met je
Ze zegt je eerlijk tegen je wat is wat
Lientje zei me, dus dat is dat
Je moet investeren zegt ze
Rappen is niet voor altijd
Ze kent boys die handelen en beter leg ik bij
Dan ga ik twijfelen, je kent mij
Je wil niet weten wat voor waggie ze rijdt
Oeh das funny, wiwelien met voetbalmoney
M’n billen vegen met donnies
Ze heeft een slecht invloed op me
Het is lekker tot het eind
Want zo lang ik met haar ben is Tante Lien voor mij
Whisky, India, Whisky, Alfa
Smijt met money als Talpa
En Lientje weet het
Refrein:
Handen in de lucht en groeten aan je tante
Welke tante? Tante Lien
Welke Lien? Lean back, ooh
Handen in de lucht en groeten aan je tante
Welke tante? Tante Lien
Welke Lien? Lean back, ooh
Handen in de lucht en groeten aan je tante
Welke tante? Tante Lien
Welke Lien? Lean back, ooh
Handen in de lucht en groeten aan je tante
Welke tante? Tante Lien
Welke Lien? Get Money
Hee Tante, I see you
.
ZICHTBAAR ALLEEN 