Site-archief
Dagen van glas
Eric Vandenwyngaerden
.
Ik weet niet precies waardoor het komt maar de laatste weken heb ik een bijzondere focus op Vlaamse dichters. Zo ook vandaag. Dit keer betreft het de dichter Eric Vandenwyngaerden (1955), voormalig stadsdichter van Diest (2010-2012). Over zijn bundel ‘Toegevoegde tijd’ uit 2019 schreef Christina Vanderhaeghe destijds op Meander Magazine: “Zoals Szymborska’s onsterfelijke hand van het schrijven, zo laat Vandenwyngaerden zijn onuitgesproken verzet tegen zijn eindigheid op papier achter”. Roger Nupie (De Boekhouding) schreef over deze bundel: Deze poëzie levert boeiende gedichten op, waarbij het niet draait om het ego, maar om het wij-gevoel: wat dat (nog) inhoudt, wat ervan overblijft, wat mettertijd verglijdt.”
Je begrijpt dat ik bijzonder nieuwsgierig was naar zijn laatste bundel ‘Dagen van glas’ in eigen beheer uitgegeven begin van dit jaar. De bundel bestaat uit zes delen en de titel is goed gekozen: in alle delen komt de breekbaarheid terug. Of het nu gaat om de polsbreuk van de muze van de dichter, een periode van breekbaarheid (de Coronatijd), het breken van glas of de breuk met het leven (de dood). Deze laatste breuk komt (uiteraard) terug in het titelgedicht, een eerbetoon aan Lutgart Simoens (1928-2020), een van Vlaanderens meest populaire radiocoryfeeën van de 20ste eeuw.
En voor wie nu denkt dat dit een volkomen onbekende is, niets is minder waar. Simoens was een jaar lang te horen bij het zeer goed beluisterde programma De Avondspits van Frits Spits op radio 3. Hij bezorgde haar ook haar bijnaam ‘De engel van Vlaanderen’. Veel van de gedichten zijn opgedragen aan dichters, schrijvers of specifieke gedichten. In het hoofdstuk ‘Dagen van glas’ zijn alle gedichten opgedragen aan bekende Vlamingen (en een Nederlander Menno Wigman) die tussen 2017 en 2022 zijn overleden.
Uit deze bundel heb ik uiteindelijk gekozen voor het gedicht uit dit laatste hoofdstuk opgedragen aan zanger Arno Hintjens (voormalig zanger van TC Matic) omdat ik altijd graag luisterde naar de muziek van TC Matic. Het gedicht is getiteld ‘Oostende’.
.
Oostende
.
Over het water. Over de wind die waait
en wilde haren.
De tijd zet aan. Het leven bijt
en ondermijnt. Hoe huid verkleedt
zich.
.
Hoe hij zich in het kind in hem te
slapen
legt en danst een tango tot hij valt.
.
‘Il est tombé du ciel’, zingt hij. En
krast
zijn bleek geworden woorden door de
nacht.
.
De scène trilt. In rimpelingen gaat de
spiegel-
deken. Alles verdrinkt – de hemel
tekent zwart.
.
Dit is voor mijn lichaam
Poëtisch verzet
.
Onder de noemer ‘Dichter in verzet’ heb ik al geschreven over dichters die zich verzetten tegen overheersers, dictators, bezetters, maar ook over dichters die zich verzetten tegen een stroming in de literatuur of poëzie, dichters tegen ontbossing en ander onrecht. Maar dit keer heeft de Brusselse dichteres Astrid Haerens een bittere aanklacht tegen de onveiligheid van vrouwen op straat onder de titel “Signaal: Stop”.
De verzetsgedichten zijn op 21 mei en ook tijdens nachtelijke plakacties opgedoken in verschillende steden – Oostende, Brugge, Gent, Antwerpen, Brussel, Vilvoorde, Hasselt, Luik – op precies die plekken waar vrouwen zich ooit ongemakkelijk hebben gevoeld, of daadwerkelijk zijn belaagd, lastiggevallen, aangerand, verkracht. In steegjes, parken en parkeergarages, in de metro of aan de bushalte. Geenszins een ludieke actie, benadrukken de initiatiefnemers, wel een symbolisch protest.
De initiatiefnemers zijn de leden van de ‘Partij voor de Poëzie’ die maar een programmapunt heeft: Meer poëzie, altijd, overal. De Partij voor de Poëzie brengt sinds een jaar of wat af en toe een gedicht in de openbaarheid, met een maatschappelijk thema en in meerdere talen. De dichters van de PvdP schrijven altijd samen en blijven anoniem. Maar dit keer dus niet. De Parij van de Poëzie liep al een tijd rond met de gedachte om aan dit onderwerp aandacht te besteden middels een aanplakactie, maar deze kwam in een stroomversnelling na de moord op Julie Van Espen, de 23 jarige studente die vermoord werd na een poging tot verkrachting.
Astrid Haerens zegt hierover “Mijn vriendinnen en ikzelf kregen allemaal al te maken met kleinere en grotere seksuele agressie. Het is hoog tijd dat we de publieke ruimte weer opeisen in plaats van bepaalde plekken te vermijden na onaangename ervaringen.” en ook: Het is niet de bedoeling om zoveel mogelijk stickers te plakken op plekken met een slechte herinnering. “Dit moet gesprekken op gang brengen, het bewustzijn aanscherpen.” Het gaat ook niet uitsluitend over vrouwen, maar over iedereen die zich bedreigd voelt. Ook thuis en op het werk. Het gedicht laat niet veel aan de verbeelding over:
.
Dit is voor mijn lichaam
dat op 12/11 werd aangeraakt
in de voetgangerslift
hardhandig zonder toestemming
schroeiende lucifers op mijn heupen
groeit wild vlees
.
Anton van Wilderode
Gedichten in de publieke ruimte
.
Ook in Vlaanderen kan men er wat van, het plaatsen van gedichten op vreemde plekken in de openbare ruimte is daar al bijna net zo gewoon als hier in Nederland. De dichter Anton van Wilderode mag zich in een grote belangstelling verheugen van de aanbrengers van zijn poëzie in de buitenruimte. Anton van Wilderode is het pseudoniem van Cyriel Paul Coupé (1918-1998). Hij was een Vlaams auteur, dichter, classicus, vertaler en scenarist.
Op de website http://antonvanwilderode.com/INIT/init_blijvend.html staan alleen al 27! voorbeelden van (stukken van) gedichten van zijn hand in evenzoveel Vlaamse steden en dorpen. Hier een mooi voorbeeld van zijn gedicht ‘Oostende’ aangebracht op een wal van het fort Napoleon aldaar.
Het gedicht leest zich als volgt;
.
Oostende
.
Het werd vroeg avond, einde van september,
toen ik het lege strand opliep. Ik zag
en hoorde plotseling de helle stemmen
van meeuwen met krakeel en schaterlach
en naar elkander langs elkaar bewegen
neerduikend uit een opgetilde vlucht
en rusten op de wind, de branding tegen
tegen het bloed van de gevlamde lucht.
Achter mijn rug de halve stad Oostende
einde seizoen, onttuigd en afgemeerd.
Hoog boven mij als ingetogen keert
zich landinwaarts één vogel uit de bende.
.
een twee drie ten dans
Eva Cox
.
Eva Cox (1970) is een dichter, prozaïst en vertaler, woont in Oostende, België. Op haar website schrijft ze over zichzelf en over haar leven tussen 1986 en 1999 het volgende:
“Zij woonde zelfstandig op zestien, ontvluchtte de middelbare school,stichtte een eenoudergezin, werkte als enquêtrice en tekenmodel, verkocht brood, opende een theehuis.” Vanaf 1999 schrijft ze en was ze onder andere medewerker van Parmentier, De Brakke Hond, Revolver, Poëziekrant, Rottend Staal, Yang en DWB.
In 2001 won ze de eerste Vlaamse Poetry Slam. In 2004 debuteerde ze met de bundel ‘Pritt.stift.lippe’ in de Windroosreeks. In 2009 verscheen bij De Bezige Bij ‘een twee drie ten dans’, een kleine stoet poëzie, (ultra)kort proza, vertalingen, pastiches, een duet voor één stem. Uit deze bundel het gedicht ‘Hand’.
.
Hand
Toen er een hand uit de kast stak, niet opdringerig, eerder
bijna verlegen, traag kantelend in het bleke licht, nam ik
een stoel en moest even gaan zitten. Ik overdacht het
bestaan, het ritme ervan, de pitloze weekte, en besloot de
hand niet weg te slaan. Sindsdien deel ik de tijd, mijn
kast en mijn leegte, en het is waar dat ik voor het eerst en
haast tot mijn spijt afhankelijk ben, maar ik blijf opgelucht
dat het een hand is en geen tong, god verhoede een tong,
of een neus, wat neuzen teweeg kunnen brengen, hoe men
er in lorren gehuld achteraan moet, nee een hand, lege
hand, glad, verlegen, traag kantelend in het harde licht,
op het ritme van de zon en wat uren.
.
De Poëziebus Deel 9
Andrea van Herk
Na Brussel (waar ik de dichters van de Poeziebus even ben wezen opzoeken) trekt de karavaan dichters vandaag door naar Oostende. In Oostende wordt Vrijstaat O en ’t Kroegske aangedaan in de middag (na 14.00 uur) waarna men ’s avonds door zal rijden naar Antwerpen waar bar Paniek zal worden voorzien van veel poezie. Of Andrea van Herk daar aanwezig zal zijn weet ik niet, wel zal het aantal dichters groeien want op zondag is in Antwerpen de grande finale waar ook ik zal voordragen.
Andrea (1984), regelmatig bij De Poetsclub te vinden in Rotterdam, trad op op het Lezersfeest Rotterdam als Dichter in de lift, exposeerde een gedicht op festival Lost&Sound, klom op het podium bij Speak XL en Dichter bij de Bar. Schrijft graag over het alledaagse, liefde en het leven, alhoewel zij denkt, dat dat hetzelfde is. Is graag onderweg, omdat dit de momenten zijn waarop de geest zich opent, de ziel spreekt. Werkt aan een novelle waar ook poëzie in te vinden zal zijn.
.
Langzaam
Ik wil het zien
zoals het niet eerder was
zonder schaamte, angst
hoe je boven mij
tussen verlopen uren
minuten zwijgen zal
hoe we langzaam
de regen schaken
je je hand verplaatste
op geraakte plaatsen
omdat jij mij ziet
zoals ik altijd al was
.
Lees alles over het programma van de Poëziebus op http://poeziebus.nl
De Poëziebus
Doe mee!
.
Vanaf deze maand mag ik me voorzitter van de Raad van Toezicht van stichting De Poëziebus noemen. Ik werd hiervoor gevraagd en heb met veel enthousiasme ja gezegd omdat dit een initiatief is om te omarmen. Voor wie nog niet precies weet wat de Poëziebus is of gaat doen:
Hartje zomer (19 juli t/m 26 juli) 2015 gaat voor de eerste keer de Poëziebus met aan boord circa 50 Belgische en Nederlandse dichters een week op tournee langs 12 steden in Nederland en België.
De dichters aan boord van de Poëziebus vertegenwoordigen een dwarsdoorsnede van het poëzielandschap. Ze laten de diversiteit zien die er onder woordkunstenaars bestaat. Maak kennis met dichten anno nu en kom langs op een van de plaatsen waar we optreden. Dit zijn de volgende steden: Den Haag (kick off), Capelle aan den Ijssel, Delft, Amsterdam, Rotterdam, Tilburg, Eindhoven, Turnhout, Maastricht, Brussel, Oostende, en Antwerpen ( slotmanifestatie).
Kijk voor het programma en alle informatie op http://poeziebus.nl/
Om dit bijzondere initiatief te laten slagen is ook geld nodig. Er hebben zich al sponsors van naam gemeld, waar we heel erg blij mee zijn en we willen ook geld ophalen van enthousiaste liefhebbers van poëzie en van podiumkunst middels Voordekunst.nl
Hier kun je vanaf € 10,- donateur worden en het mooie is, je kunt zelf de tegenprestatie kiezen. Van de Poëziebusbutton en een handgeschreven poëtische kaart van een dichter naar keuze, uit één van de steden (€ 10,-) en De Poëziebusbundel én de bundel ‘De Driehoek is Rond’ van Joz Knoop óf de bundel ‘Talisman’ van Martin Beversluis (€ 30,-) tot een Huiskameroptreden van een dichter naar keuze (€ 200,-) of De Poëziebus komt letterlijk naar uw huis/bedrijf/feest/evenement toe, met een flinke delegatie dichters (€ 1000,-).
Voor de hele lijst met mogelijkheden kijk je op: https://www.voordekunst.nl/projecten/3411-poeziebus-1/doneer/37095
Geef je vader op vaderdag eens een origineel cadeau, ruil die paar biertjes op zaterdagavond eens in voor iets cultureels en waardevols of doneer gewoon omdat het kan en doe mee!
De Poëziebus
Komt naar je toe deze zomer!
.
De Poëziebus is een initiatief van Irene Siekman en Sven de Swerts en dreigt uit te groeien tot een fenomeen waarvan we nu de omvang nog moeilijk in kunnen schatten. Wat is de Poëziebus? Een project waarbij ruim 50 dichters langs 12 steden in Nederland en Vlaanderen trekken van 19 juli tot en met 26 juli 2015. Een week lang toert de bus langs deze steden waar vervolgens allerlei performances worden gegeven door de dichters.
Dichters die meedoen zijn onder andere Delia Bremer, Martin Beversluis, Jolies Heij, Theo Huijgens, Merlijn Huntjens, Martin M. Aart de Jong, Jaap Montagne, Simon Mulder, Rotterdamse Keet, Von Solo, Frans Terken, Frank Vingerhoets, Andrea van Herk, Ria Westerhuis en Marjolein van Aperen en uit Vlaanderen Gust Gils, Philip Volckaert, Gert Vanlerberghe, Runa Svetlikova, Wim Paeshuyse en Yannick Moyson.
De toer doet in Nederland de steden Rotterdam, Tilburg, Eindhoven, Delft, Maastricht, Denm Haag, Capelle aan den Ijssel en Amsterdam aan en in Vlaanderen Antwerpen, Turnhout, Brussel en Oostende.
Het poëtisch landschap zal na 26 juli niet meer het zelfde zijn!
Wil je weten waar de bus wanneer komt kijk dan voor (alle) informatie op de website http://www.poeziebus.nl
Ga ik zelf ook mee? Helaas (snik) ben ik dan op vakantie maar op de slot manifestatie op zondag 26 juli zal ik zeker aanwezig zijn.
Van een van de vele prachtige dichters die aan dit mooie nieuwe initiatief meedoen een gedicht van Runa Svetlikova die aanstaande 14 juni ook te zien en te beluisteren is op het Ongehoord! podium in de Jacobustuin in Rotterdam (zie elders op dit blog) met als titel ‘EHBO: eerste hulp bij onschuld’.
.
EHBO: eerste hulp bij onschuld
Sinds je spreekt en al mijn woorden naar me terugwerpt
kan ik niet anders dan bekennen dat wij niet meer zijn
dan een vage benadering van wat wij willen zijn.
En nu je leest en het laatste recht op onbevangenheid
kwijtspeelt hoor ik mijzelf voorzichtig suggereren
dat werkelijkheid een vloeibaar begrip is dat wij
in crikelredeneringen wonen dat spreken baren is
dat woorden of kinderen geen goed of slecht maar eigen
leven leiden en dat ik mij misschien ook nu vergis.
Nu je ons dagelijks in vraag stelt kan ik niet anders
dan bekennen dat je gelijk hebt: dit baren is buitensporig
maar ik neem geen woord terug.
.
Gedicht op een schip
Peter Holvoet-Hanssen
.
Tijdens zijn stadsdichterschap (2010-2011) heeft Peter Holvoet-Hanssen een aantal gedichten op bijzondere plekken laten verschijnen. Zo schreef ik al eens over zijn gedicht langs de kademuren van Oostende. Vandaag voeg ik daar zijn gedicht op de zijkant van een schip aan toe. De Festina Lente werd versierd met het gedicht ‘Scheldeduiker’ in een ontwerp van Jelle Jespers.
Scheldeduiker
wind in de tijd – straatkinderen van het Eilandje
wapperen daar bij die vierde toren – ontij croont
voor de thuislozen die kruipen in lofts van karton
bij de prefabbuildings
waai die daghengsten weg – draai
klimmend als opstandig gras door scheuren in beton
torens zijn de wachters, staan als bakens voor de maan
schepen schaatsen op een ton weerbarstig in de zon
van drip drop en klip klip klop, wij kiezen voor het sop
scheep in, dravend langs de kant dwars door het Scheldeland
want de wereld stoomt de wereld stroomt aan ons voorbij
snel dus trager, haast u langzaam; zeefier –
trossen los
de zeeleeuwerik tiereliert en hoort de witte zoutmerel
.
Het gedicht ‘Scheldeduiker’ is met foto opgenomen in de dubbelbundel ‘Antwerpen/Oostende’ uitgeverij Prometheus, Amsterdam, 2012.
De Festina Lente met het Stads- en Scheldegedicht is nog steeds te bewonderen. Het heeft een aanlegplaats te Willemdok nabij het MAS (Museum aan de Stroom) aan de Hanzestedenplaats 1 te Antwerpen. Op http://www.antwerpenboekenstad.be zijn ook bewegende beelden van het Schip en Peter Holvoet-Hanssen te zien.
ZICHTBAAR ALLEEN 