Site-archief
De stad is een beest
Femke de Heer
.
De Rijksuniversiteit Groningen benoemt elk jaar een huisdichter. Dit jaar werd het vijfentwintigjarig bestaan van het huisdichterschap gevierd in de Usva (Universitaire Stichting Vormingsactiviteiten, het studenten cultuurcentrum van de Universiteit). Deze zogenaamde studentdichter schrijft gedurende het collegejaar gedichten. Eerdere huisdichters waren onder andere Daniël Dee, Joost Oomen, Lilian Zielsta, Jephta de Visser en, de huidige stadsdichter van Groningen, Esmé van den Boom. Het eerste optreden van de huisdichter is tijdens de opening van het academisch jaar.
De nieuwe huisdichter (2024-2025) van de RUG is Femke de Heer (2002). Zij voltooide in Groningen de bachelor Astronomy en volgde enkele vakken aan de kunstacademie. Als dichter was ze al een regelmatige gast op de Groningse podia. In 2024, het eerste jaar van haar huisdichterschap, is ze begonnen aan haar master Quantum Universe.
Bij de opening van het academisch jaar droeg Femke haar gedicht ‘weekdier/ stadsmens’ voor. Ze zegt hierover: “Het uitgangspunt is de verhouding tussen stad en platteland, ik kom namelijk uit Drenthe, en de afstand tussen student zijn en je ouders thuis. Hoe een gedicht uitpakt is bij mij niet te voorspellen, ik schrijf iets en stuur het langzaam naar het thema. Een gedicht heeft ook een eigen wil.” Een ander voorbeeld van de verhouding tussen het platteland en de stad komt naar voren in haar gedicht ‘de stad is een beest’.
.
de stad is een beest
.
we slijten een weg in elkaar
hoeveel makkelijker is het
om iets af te breken dan om iets op te bouwen
de paden die ik in gedachten loop
eindigen in knopen
ik wil dat je me aanraakt ik bedoel ik wil dat je me bent ik bedoel
ik wil dat je meer in me ziet dan er is, we zien een stad in elkaar
de stad is een beest
dat ergens in de weilanden is gaan liggen
we zijn bang om het wakker te maken
.
De luwte van het late middaguur
Lut de Block
.
In een kringloopwinkel in Brugge (ja ik kom daar nogal eens, soms hebben ze een hele aardige collectie poëzie van vroeger en nu zoals ook daar in Brugge) kocht ik een aantal dichtbundels. Een van die bundels was van een dichter Lut De Block (1952) uit Vlaanderen. Ze studeerde filosofie aan de RUG; zij werkt als freelance journaliste, o.a. voor Knack. In 1984 debuteerde ze met de bundel ‘Vader’. In haar werk is één van de kernthema’s de vader-dochter relatie (evenals de natuur en de dood). Reden hiervan ligt in het feit dat ze in februari 1963 haar vader dood aan de keukentafel vond. Dit trauma was een belangrijke inspiratiebron voor haar vroege werk.
Lut de Block heeft inmiddels 7 poëziebundels en een roman gepubliceerd. In de Special van MUGzine die begin 2024 in de Poëzieweek verscheen, is zij opgenomen als dichter. De reden was toen dat ze, net als de andere dichters in de Special, een relatie had met het bibliotheekwerk (zij was werkzaam in de bibliotheek van Gent). Nu heb ik dus de bundel ‘De luwte van het late middaguur’ in bezit, uit 2002 met een door Lut handgeschreven opdracht voorin uit 2006.
Op de achterflap staat over deze bundel te lezen: “Deze bundel exploreert het volledige leven. Er staan talrijke atmosferische gedichten in, die soms een broeierige, sterk erotisch geladen sfeer oproepen en altijd zijn neergeslagen in een taal zonder omwegen, vol passie, recht voor zijn raap, zij het nooit eenduidig of eendimensionaal.” In het titelgedicht dat ik uitkoos is dit alles aanwezig.
.
Het gebeurt. In de luwte van het late middaguur
als de dag zich ontdoet van haar hitsige kleren
en een vrouw zich opent. Het wordt windstil en
later want de tijd en de dingen gaan door. Het leven
beweegt. Zijn stem wrenst, zijn geur schraapt
haar bedwelmend uiteen. Hoe het nu verder moet
weet niemand, maar dat ze verder moet weet zij alleen.
.
We huilden bij een kerk
Olivier van Eijk
.
In 2000 installeerde de Rijksuniversiteit Groningen als eerste universiteit van Nederland een huisdichter. Geen enkele instelling voor hoger onderwijs in Nederland had op dat moment een vergelijkbare positie. In de inmiddels 21 jaar na dato volgden vele universiteiten het voorbeeld van Groningen. Olivier van Eijk (21) uit Rotterdam, maar filosofie studerend in Groningen, is de nieuwe huisdichter van de Rijksuniversiteit Groningen voor het studiejaar 2020-2021.
Met zijn gedichten wil hij ‘een nieuw perspectief op de wereld om ons heen bieden: ‘Ik denk dat gedichten een onthutsende nieuwe kijk op maatschappelijke en politieke gebeurtenissen kunnen geven.’ Als huisdichter wil Olivier zoveel mogelijk lezers enthousiasmeren voor poëzie door kennis te delen en beginnende dichters te motiveren: ‘Ik geloof dat poëzie een onbegrepen kunstvorm is die te snel wordt weggezet als oubollig, pretentieus en elitair.’ Of dat laatste waar is durf ik te betwijfelen maar elke poging om lezers te enthousiasmeren voor poëzie is welkom natuurlijk.
Op de website van de RUG zijn de gedichten en huisdichters terug te vinden https://www.rug.nl/about-ug/profile/huisdichter/ Van Olivier van Eijk hier het gedicht ‘ We huilden bij de kerk’ het gedicht dat hij schreef in maart 2021.
.
We huilden bij een kerk
.
we huilden bij een kerk op een dinsdag
en de zuilen waren wellicht je schouders in de hitte
van de troost
.
als de zon onvoorwaardelijk liefheeft of haat of onverschillig schijnt
op mensen pleinen fonteinen water en fonkelend gras
.
de wereld als neuriënde mummy over deze objecten waakt
of slechts zuchtjes en kreetjes laat van ouderdom
.
tijd telkens bekeurd wordt voor snelheidsovertredingen
door de wetsdienaar van nostalgie,
.
weemoed en andere verschijnselen van sentimentele schepsels
.
misschien vingen de tegels onze tranen
als kinderen onder een afdak in de regen
terwijl ze hun koppen dragen als kruizen
en de kerk in slowmotion mee snikte
.
Langste liefdesgedicht
Marína
.
Afgelopen week keek ik op televisie naar het programma ‘De Gevaarlijkste wegen’ waarin cabaretier Edson da Graça en oud prof-wielrenner Michael Boogerd door (de binnenlanden van) Slowakije rijden. Op hun trip kwamen ze door het stadje Banská Štiavnica en daar is de Love Bank gevestigd. In eerste instantie had ik (net als de twee mannen) een heel verkeerd beeld en idee wat de ‘Love Bank’ was. Maar al snel werd dat duidelijk.
In 1844 startte dichter Andrej Sládkovič ( 1820 – 1872) met het schrijven van het gedicht ‘Marína’ toen hem duidelijk werd dat de liefde van zijn leven ging trouwen met een ander. Hij en Marína werden op 14 jarige leeftijd op elkaar verliefd. Hij was een arme student die haar bijles gaf in het comfortabele huis van haar ouders. Ze werd zijn muze, maar helaas moest ze van haar ouders trouwen met een rijke peperkoekenmaker. Het gedicht was klaar in de zomer van 1846, bijna een jaar na de trouwerij van Marína. Het gedicht bestaat uit 291 stanzas en 2910 regels met maar liefst 100.000 karakters. Maar liefst 173 jaar lang is het het langste liefdesgedicht ter wereld geweest. Het is zelfs officieel geregistreerd als wereldrecord bij ‘The World Record Academy’ de grootste organisatie van gecertificeerde wereldrecords ter wereld. Het gedicht ‘Marína’ werd vertaald in het Duits, het Pools en het Frans.
De ‘Love Bank’ in Banská Štiavnica, waar Andrej zijn gedicht schreef is een echte bank met kluisjes, 100.000 kluisjes. Ieder ‘kluisje’ bevat 1 letter van het gedicht. Zo’n kluisje is eigenlijk een soort doosje of een klein boekje met op de rug een letter uit het gedicht (om je een idee te geven van hoeveel ‘kluisjes’ er zijn). Je kan dit kluisje kopen voor 1 jaar en dit kost dan €50, of voor de rest van je leven en dan kost hij €100. Je kan hier dan iets inschrijven of in doen wat met jou en de liefde te maken heeft. Mensen van over de hele wereld hebben kluisjes gekocht en gevuld met persoonlijke notities, voorwerpen, foto’s of herinneringen.
Een stukje uit dit langste liefdesgedicht:
.
Vers op vrijdag
Gedichten op de rug gelezen
.
In 2018 zetten Layla ter Horst en Elise Kriekaard ‘Vers op Vrijdag’op. Toen zij samen voor hun eindexamen zaten en in tegenstelling tot veel van hun medescholieren juist wél van de poëzielessen genoten, besloten ze hier iets mee te doen. Layla schreef ook zelf gedichten en aangemoedigd door haar vriendinnen besloot ze hier wat mee te doen. Ze wilde haar poëzie publiceren. Elise was meer van het beeld en zo werd ‘Vers op Vrijdag’ geboren op Facebook en Instagram https://www.facebook.com/versopvrijdag/ en https://www.instagram.com/versopvrijdag .Elke vrijdag wordt een nieuw gedicht geplaatst en als aandachtstrekker wordt bij elk gedicht een versregel op de blote rug van een persoon geschreven en getoond. Geschreven door Layla en met vaste en vaardige hand op een blote rug gezet door Elise.
Haagse vriendinnen van het van oorsprong Voorburgse poëzie-duo introduceerden ‘Vers op Vrijdag’ op hun school waarna de gedichten van Layla werden toegelaten als eindexamenmateriaal. ,,Ik mag straks een aantal van de gedichten van Layla analyseren”, beaamt Alexandra van Engeland die op het vwo van het Maerlant Lyceum zit in 2018.
.
Een huis in Delft
.
In een huis in Delft
wonen zij nu
Ik heb ze lang niet meer gesproken
Het is er groot, met kleine kamer
.
Waar vroeger ongewilden onderdoken
Een bad op pootjes
Een haard van goud
Op een plek als deze
Wordt men makkelijk samen oud
.
Het tempo van zijn ouder worden
Streef snel dat van haar voorbij
Nu is het huis van haar alleen
.
En als ze haar naar de liefde vragen
Dan vertelt zij over hem
Wanneer zij stof vangt
Tussen antieke meubels
En haar heupen,
waar hij zo van hield,
Vaststaan als cement
Als ze haar dan naar de liefde vragen
Vertelt zij over hem
.
Huisdichter
Jephta de Visser
.
Dat er Universiteiten zijn die huisdichters hebben wist ik van Daniël Dee die ooit huisdichter was van de RUG (Rijks Universiteit Groningen) en van Egbert van Hattem, campusdichter van de Universiteit Twente, waarover ik op 8 januari jongstleden schreef.
Opnieuw stuitte ik op een Universiteitsdichter of voormalig Universiteitsdichter moet ik zeggen, daar ze afgelopen september aftrad als zodanig (huisdichter van de Uni ben je 1 jaar lang). Jephta de Visser was toen ze aantrad derdejaars Kunstgeschiedenis maar had als 17 jarige al de eerste prijs gewonnen bij ‘Doe maar, Dicht maar’ de landelijke poëziewedstrijd voor scholieren.
De nieuwe huisdichter van de RUG is ook bekend dat is Philip Rozema maar hier wil ik een gedicht van Jephta met jullie delen. Het is haar 6e gedicht als huisdichter van de RUG getiteld ‘Liefs uit Londen’ waarin ik in ieder geval een knipoog met het nummer ‘Liefs uit Londen’ van BLØF lees.
.
Liefs uit Londen,
.
van dravende paarden en apen in een oerwoud.
Staarden van het nieuws terug naar onze navel
en het raam uit.
zouden we een schatkaart vinden.
op zolders en op rommelmarkten
waren de ansichtkaarten.
We holden dan naar huis
om voor te lezen wat vreemden schreven.
Het regende haast nooit in Spanje.
Otiot
Lut de Block
.
Lut De Block (1952) studeerde filosofie aan de RUG; zij werkt als freelance journaliste, o.a. voor Knack. In 1984 debuteerde ze met de bundel ‘Vader’. In haar werk is één van de kernthema’s de vader-dochter relatie (evenals de natuur en de dood). Reden hiervan ligt in het feit dat ze in februari 1963 haar vader dood aan de keukentafel vond. Dit trauma was een belangrijke inspiratiebron voor haar vroege werk. Lut de Block heeft inmiddels 7 poëziebundels en een roman gepubliceerd.
In Vlaanderen heeft ze een aantal literaire prijzen gewonnen. Haar werk is in het Engels, Frans en Afrikaans vertaald.
Uit:’De luwte van het late middaguur’ uit 2002 een gedicht geschreven voor Harry Mulisch.
.
Otiot
.
Het vlees komt los van de botten. De ziel zingt
zich weg van het lichaam. De klinkers botsen
tegen het karkas van tweeëntwintig letters aan.
In den beginne was het woord. Een alefbeet
van slijk en klei. Hoor ik haar heer of huur haar hier.
Kon ik maar al jouw klinkers zijn en weerklinken
in de klankkast van je lijf. Ik koester het skelet van
zachte consonanten. De meester van ‘de procedure’
noemde hen het zichtbare lichaam van de woorden.
De klinkers noemde hij hun ziel en dus onzichtbaar.
D KLNKRS ZN HN ZL N DS NZCHTBR. Zo bijbels
klinkt het niet in onze ingedijkte moddertaal. en ander-
maal stoor ik je rust, staar je me aan, stuur je me weg.
.
TeekOnMe
Een mooi initiatief
.
Deze week bekeek ik op Facebook wat foto’s en kwam toen een foto tegen die de dichter Daniëlle Danker had genomen tijdens een tentoonstelling . Op de foto was een vrouw te zien met op haar rug geschreven een gedicht. Nieuwsgierig als ik ben heb ik haar een bericht gestuurd met de vraag of ik deze foto mocht gebruiken voor mijn rubriek Gedichten op vreemde plekken. Ik kreeg vrijwel meteen een reactie met het hoe en wat van deze foto.
Want wat wil het geval. Kunstenares Lilith Love heeft een boek gemaakt voor de stichting TeekOnMe, over Risja, een meisje dat lijdt aan de ziekte van Lyme. Op deze wijze wil Stichting TeekOnMe middelen werven voor onderzoek naar de verbetering van de bestrijding van de ziekte van Lyme. Mogelijk krijgt dit voorbeeld navolging bij andere chronische ziekten, waardoor communicatie meer prikkelt en andere doelgroepen worden bereikt.
Toen ik dit las wist ik zeker dat ik hierover wilde schrijven. Nu heb ik al eerder over poëzie op de ruggen van vrouwen geschreven in de rubriek Gedichten op vreemde plekken. Het betrof toen vrouwen van Amerikaanse soldaten die terug kwamen uit de oorlogen waar Amerika bij betrokken is. Deze vrouwen krijgen te kampen met een man die in veel gevallen lijden aan het Post Traumatische Stress Syndroom. Hierover schrijven deze vrouwen gedichten op hun (of elkaars) rug en posten deze op een website om aandacht te vragen voor hun situatie.
Het boek TeekOnMe is eigenlijk iets dergelijks. De foto die in het boek staat van Risja met op haar rug een gedicht van Frans Pollux is in zoverre anders, dat het hier een gedicht van een dichter betreft over de situatie van Risja. Hieronder de foto uit het boek Risja, a story by Lilith, een foto van Frans Pollux die het gedicht aanbrengt op de rug van Risja en het gedicht.
.
De danseres
Er zit een meisje in dit lijf
en dit – dit is haar rug.
Opvallend recht nog
Stug. Taai.
Zoals de dagenrij.
Weer een dag
Weer een lach
die blij haar kamerwereld claimt
over kreunend zuchten heen
leunt ze op haar rechte rug en
één voor één
de benen uit het bed
bijtend, balancerend
net
op tijd bij steun:
pap, mam, rolstoel
of de leuning van
de Mont Ventoux van Risja’s Reuver:
de trap.
In dit lijf een jonge vrouw
die bergen kan bedwingen
die alle dingen die ze
denken kan ook doet
Niet nou; later.
Straks.
Hou moed.
Hou iedereen die twijfelt voor:
Deze danseres danst door
.
.
Mijn hartelijke dank gaat uit naar Lilith Love, Daniëlle Danker en Frans Pollux.
Meer informatie over TeekOnMe is te vinden op: http://teekonme.nl/content/files/crowdfunding-leaflet-2.pdf
Informatie over Lilith Love: http://www.lilithlove.eu
Informatie over Frans Pollux: http://www.franspollux.nl
en natuurlijk bij deze personen op hun Facebookpagina
ZICHTBAAR ALLEEN 