Site-archief
Hoop
Esther Jansma
.
Afgelopen januari overleed, op de dag dat ik jarig was, schrijver, dichter en academicus (archeologe) Esther Jansma (1958-2025). Ik herinner me dat ik toen dacht dat ik nog een keer over haar wilde schrijven maar door alle drukte was het er toen nog niet van gekomen. Esther Jansma was een vaak gedecoreerd dichter, zo won ze de VSB Poëzieprijs (1999), de Hugues C. Pernath-prijs (2001), de A. Roland Holst-Penning (2006 voor haar gehele oeuvre), de Jan Campert-prijs (2006) en de C.C.S. Crone-prijs (2014 ook voor haar gehele oeuvre). Daarnaast werd ze in 2024 benoemd tot ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Jansma debuteerde in 1988 met de bundel ‘Stem onder mijn bed’ waarna nog 14 bundels zouden volgen alsmede een roman (onder andere een samen met Wiljan van den Akker haar levenspartner) en een essaybundel. In haar werk komen thema’s als de dood, steen (haar ouders waren beide beeldhouwers), een ongelukkige jeugd met armoe en mishandeling voor.
In 2024 verscheen haar laatste bundel ‘We moeten ‘misschien’ blijven denken’ waarin Jansma thema’s behandelt als de (on)eindigheid van het bestaan. Centraal staat het afscheid nemen van het vanzelfsprekende: gezondheid, toekomst, leven. Uit deze bundel nam ik het gedicht ‘Hoop’, een gedicht dat dichtbij het ‘misschien’ komt uit de titel van deze bundel.
.
Hoop
.
Iemand plant een Bougainville dat wil zeggen
iets tot kinderkniehoogte met een manshoge
kleurfonteinschaduw genaamd: mogelijk later
.
en het groeit tot kinderheuphoogte en sterft al
en het jaar daarop weer en het jaar daarop weer.
Iemand denkt: ik handel uit hoop, ik leer het nooit
.
dit voorjaar plant ik weer een Bougainville
deze winter vind ik weer een klein skelet
of is het dit: iedereen handelt uit verlangen
.
laten we bloemenstruiken blijven planten, kijk
in ons hoofd wiegen ze in de subtropische zeewind
in ons hoofd waar het warm is, vroeger of later.
.
Naar de pomp
Lévi Weemoedt
.
Dat de light verse dichter Lévi Weemoedt (1948) goed is in grappige verzen, al dan niet voorzien van een dubbele bodem of lichte maatschappijkritiek, dat is denk ik wel bekend. Maar dat hij ook gevoelige liefdesverzen schrijft is misschien minder breed bekend. In de bundel ‘Gezondheid!’ die gepubliceerd werd in 2019 staat het liefdesgedicht ‘Naar de pomp’ waarin Weemoedt zijn (jeugd)verliefdheid op Sandra Bak beschrijft. Of deze Sandra Bak echt is of een fictief persoon doet er eigenlijk niet toe, het is een mooi liefdesgedicht.
.
Naar de pomp
.
Blond haar en een roodzwart ketelpak:
o, Sandra met die slang die zij in je stak!
Daar spoot zij benzine mee bij je naar binnen.
Dat werkte zó prikkelend op onze zinnen.,
.
dat het één na het andere jongenshart brak
bij dat Texaco-station. Van Sandra Bak.
Waar is zij gebleven? Waar ging zij heen?
Stapte zij in een auto? Bleef zij alleen?
.
Ze maakte op ’t laatst nog je voorruit schoon
en lachte dan naar je. Niets was meer gewoon
.
als je sling’rend van liefde de rijksweg opreed
richting een doel dat er niet meer toe deed.
.
Donald Trump
Cora de Vos
.
Gistermiddag stond ik bij de Haarlemse Dichtlijn na dichter Cora de Vos. De Vos werkte in de tijdschriftjournalistiek en schreef daarna circa dertig boeken over zwangerschap, opvoeding en gezondheid. Toen schakelde zij om naar fictie: kinderboeken, korte verhalen en gedichten. Haar gedichten staan in diverse wedstrijd- en verzamelbundels in Nederland en Vlaanderen.
In 2017 trad ze op in de loofgangen van Dichters in de Prinsentuin. In 2018 werd ze genomineerd voor de Maerlant Poëzieprijs en de VUMC prijs en won ze met haar gedicht ‘Hazengrauw’ de eerste prijs van de Vlaamse wedstrijd Poëziepad van A tot Z.
In 2020 deed ze mee met de Grote Prijs de poëzie met het intelligente gedicht ‘Donald Trump’. Ze behaalde hiermee een plek in bij de eerste 1000. Wat mij betreft had dat de top 100 mogen zijn.
.
Donald Trump
.
Het laatste ei bewaren en halsstarrig
vastklemmen in een verder leeg nest
.
de wespendief, de buizerd, de sperwer
met hun scherpe snavels, je jaagt ze
.
een voor een weg, je werpt je op als hoeder
van een bedreigde soort, nog even en ze zien je
.
als de oermoeder, ze plaatsen camera’s zodat
je overal ter wereld op vroege vogels komt en
.
iedereen kan volgen hoe gewetensvol jij broedt
niemand ziet dat je eigenlijk de koekoek bent.
.
Klimaatverbetering
Lévi Weemoedt
.
We leven in moeilijke tijden. Corona, CO2 crisis, klimaatcrisis, biodiversiteitscrisis, kortom er is veel om ons zorgen over te maken. gelukkig zijn er dichters die over serieuze en vaak moeilijke zaken opbeurende gedichten schrijven. Zo’n dichter is Lévi Weemoedt (1948) schrijver van tragi-komische korte verhalen en gedichten.
Zo publiceerde hij in de bundel ‘Gezondheid!’ uit 2019 met als veelzeggende motto “Ideaal: Jong oud worden en gezond doodgaan” het gedicht ‘Klimaatverbetering’ dat ik hier graag deel ter algehele opbeuring van het sentiment.
.
Klimaatverbetering
.
Ik denk dat ik wat karbouwen koop
en achter m’n huis in gereedheid hou.
Want straks, als ik door de sawa’s loop
tussen Assen en Rolde, is de karbouw
als dé buffelaar van de biotoop
onmisbaar voor mijn Rolder rijst
die prijkt op ieders boodschappenlijst.
.
Nieuw gedicht
Kerfstok
.
In elke straat
van deze stad
woont er wel één
of meer
.
ze vormen geen genootschap
kennen geen mores
noch
delen ze een voordeur
.
de schaamte houdt hen
binnenshuis, hun daden in de schaduw
van het verleden, weggestopt in diepe laden
achter bankdikke kluisdeuren
.
elke referentie aan de gebeurtenissen
van toen, kan onherstelbare
schade toebrengen aan
de geestelijke gezondheid
.
ZICHTBAAR ALLEEN 