Site-archief
Poëzieproject
Philipsdorp
.
Sommige poëzieprojecten zijn niet meteen wat je ervan verwacht. Bij een kop over een poëzieproject in Philipsdorp (Eindhoven) dacht ik dat er een vorm gebruikt was die je steeds vaker ziet in Nederland namelijk het aanbrengen van gedichten op muren van huizen en andere gebouwen. Maar dit was toch van een andere orde.
Op initiatief van het Woonbedrijf bij de oplevering van een grootschalig renovatieproject werd op verschillende gerenoveerde huizen een woord aangebracht, dus geen gedicht. Wladimir Manshanden en Rob Stork vroegen de inwoners naar (positieve) eigenschappen van ons mensen, met als achterliggende gedachte dat wat ons als mens onderscheidt van de steeds meer alomtegenwoordige algoritmes.
Een aantal bewoners van Philipsdorp heeft dan ook een ‘handtekening’ op hun huis gezet. Niet met hun naam maar met een woord dat hun gevoel weergeeft over het wonen in de buurt. Met dit project wilde Manshanden passanten die door Philipsdorp komen, verrassen en even aan het denken zetten. Bewust zijn van de plek waar ze op dat moment zijn. Door middel van een woord, de meest uitgekleedde vorm van poëzie.
In de Gagelstraat in Philipsdorp staat op een schutting een gedicht van een onbekende dichter dat als volgt gaat:
.
Mannen uit één stuk
oogverblindend mooie vrouwen
Gagelstraat, O Gagelstraat
een straat om van te houwen
.
Visuele poëzie
Anatol Knotek
.
De in Oostenrijk geboren en gevestigde kunstenaar Anatol Knotek (1977) is een specialist in visuele poëzie. Zijn deskundige talenten in de kunsten overstijgen je gemiddelde schilderij of illustratie. Knotek verwerkt de kunst van het geschreven woord in zijn creaties. In feite zijn zijn tekstportretten een samensmelting van krabbels en handgeschreven tekst. De poëziekunstenaar werkt vaak met een permanente stift op canvas. Knotek gebruikt woorden die een zekere waarde hebben voor het gezicht van elke figuur, of het nu gaat om bekende figuren in het leven of gewoon om een vrouw die in blauw is getekend. Als je er met een mooi vergrootglas naar kijkt, kun je Bob Dylans eigen songtekst ‘We live in a political world’ zien, gekrabbeld op de achtergrond van zijn portret tussen een zee van woorden.
Naast dit soort visuele poëzie maakt hij ook tekst objecten waarvan je hieronder een mooi voorbeeld kan zien.
.
Vuurgedicht en meer
Villa Empain
.
Afgelopen weekend was ik in Brussel in de Villa Empain van de Boghossian Foundation. In 2010 opende de Boghossianstichting een residentie voor gastkunstenaars in deze Art Deco villa, dat al snel uitgroeide tot een belangrijk onderdeel van haar project. Door kunstenaars van alle achtergronden uit te nodigen om in de Villa Empain te verblijven, biedt de Boghossianstichting een serene context voor kunstenaars uit oost en west, om hun zich te ontwikkelen, terwijl ze zich laten inspireren door een dynamische culturele omgeving.
Naast de prachtige villa (die zeer de moeite waard is om te bekijken) was er ook de tentoonstelling Ekphrasis – het schrift in de kunst. Het beeld en het schrift zijn nauw aan elkaar verwant, complementair, en in zekere mate zelfs onderling verwisselbaar. Ekphrasis – Het schrift in de kunst presenteert werken en teksten van een veertigtal vooraanstaande kunstenaars die sinds de jaren zestig het schrift als middel om het beeld te vervangen of te beschrijven geëxperimenteerd hebben.
Er bestaat een grote traditie van kunstenaars die zich zowel met beeldende kunst als met literatuur, poëzie of politiek bezighouden en voor wie taal een wezenlijk onderdeel van hun oeuvre vormt. De tentoonstelling verkent via hedendaagse kunstenaars de verschillende obstakels en voorliefdes voor het gebruik van taal in kunst.
Omdat ik bijzonder geïnteresseerd in alles wat ik de rafelranden van de poëzie noem, was ik blij verrast door deze tentoonstelling. Zo hing er werk van Shirin Neshat waarover ik in 2013 al schreef https://woutervanheiningen.wordpress.com/2013/06/24/poetische-kunst-of-kunstzinnige-poezie/. Maar ook van andere kunstenaars als Lieven De Boeck met het werk ‘Yellow story’, Jean Boghossian met twee werken zonder titel waarin hij met vuur poëzie heeft gemaakt en Christian Dotremont met het werk ‘Logogrammen: Hendes haar…’.
.
Lieven De Boeck
Jean Boghossian
Christian Dotremont
Klankgedicht
Hugo Ball en The Talking Heads
.
In het bijzonder boeiende boek ‘Made in Europe’ van Pieter Steinz uit 2014, lees ik een stuk over het klankgedicht van Hugo Ball dat later op muziek gezet is door The Talking Heads. Nu heb ik de muziek van The Talking Heads altijd erg gewaardeerd en dus ging ik op zoek, naar het gedicht van Ball en naar de muziek van The Talking Heads. Het Dadaïstische klankgedicht van Hugo Ball ‘Gadji Beri Bimba’ uit 1916 is in 1979 omgewerkt naar het nummer ‘I Zimbra’ van The Talking Heads van hun LP ‘Fear of Music’. Hugo Ball vertolkte dit klankgedicht in Cabaret Voltaire in Zurich.
Om beide te kunnen vergelijken hier de tekst van Ball uit 1916 (en zijn outfit waarin hij destijds dit gedicht voordroeg) en de clip van The Talking Heads. Wil je meer over deze boeiende persoon lezen en het nummer ‘I Zimba’ ga dan naar https://dadarockt.wordpress.com/2013/01/21/cabaret-voltaire-talking-heads/
.
Gadji Beri Bimba
.
Gadji beri bimba clandridi
Lauli lonni cadori gadjam
A bim beri glassala glandride
E glassala tuffm i zimbra
.
Bim blassa galassasa zimbrabim
Blassa glallassasa zimbrabim
.
A bim beri glassala grandid
E glassala tuffm i zimbra
.
Gadji beri bimba glandridi
Lauli lonni cadora gadjam
A bim beri glassasa glandrid
E glassala tuffm i zimbra
.
.
Memopoezie.org
Poëzie op post-it blaadjes
.
Op 10 oktober 2012 schreef ik over een nieuw fenomeen; Memopoëzie. Naar aanleiding van een andere uiting van poëzie namelijk post-it poëzie wat eigenlijk min of meer hetzelfde is. Je schrijft een (kort) gedicht op een post-it velletje (maar dat mag ook een andere vorm van memo-papiertje zijn) en laat dat ergens achter als verrassing voor de lezer die dat gedicht tegen komt.
Jarenlang hing het voorbeeld dat ik schreef in de poëziehoek van mijn bibliotheek. Ik was hem al bijna vergeten totdat we afgelopen maand gingen herinrichten, toen kwam hij weer boven water.
Grappig genoeg werd ik deze week gewezen op het feit dat de website waar ik destijds over schreef een ander adres had gekregen (namelijk memopoezie.org). Ik heb daar nu een inlog van en het is zeer de moeite waard om een te kijken welke poëzie er al gedeeld is via memo-papiertjes.
Hier mijn gedichtje van destijds en een voorbeeld van de nieuwe website.
.
Moeilijk gesprek
Je laat je vragen
Voorafgaan door gezucht
Mijn antwoorden
Zijn te zwaar
Om je lucht te geven
Laat ons maar in stilte
Naar elkaar glimlachen
.
Dit voorbeeld van de website is van Zomervogel:
Langzaam knoopt de beul
de strop van Engelse en Franse
Code poetry
Code poetry challenge
.
Getipt over code poetry (artikel in de NRC Next) ging ik op zoek en ik vond op Facebook de Code poetry challenge. Deze vorm van poëzie is gebaseerd op C#, Java of C++. Er is zelfs een wedstrijd aan verbonden wie de beste gecompileerde vorm van een gedicht in een van deze programmeertalen kan maken. In hoeverre dit poëzie is, een cross-over tussen poëzie en kunst, of poëzie en visual art? Wie het weet mag het zeggen. Als rafelrandje van de poëzie vind ik het een grappige, toegepaste en ook wel enigszins obscure vorm van poëzie maar toch bevalt het me wel.
Hoe ziet zoiets er dan uit vraag je je nu vast af. Hier een aantal voorbeelden.
ZICHTBAAR ALLEEN 