Site-archief
Camping
Dag 3: J. Eijkelboom
.
Uit de bundel ‘Tot zo ver’ De meeste gedichten, uit 2002, van J. Eijkelboom (1926-2008) nam ik het vakantiegedicht ‘Camping’. Oorspronkelijk verschenen in de bundel ‘Kippevleugels’ uit 1991.
.
Camping
.
Mooi onverschillig de bomen
al staan ze strak in ’t gelid
de populieren, wakend over
de tenten met hun fluorescerende
bewoners voor een week of twee.
Langs de rivier nemen wilgen
zwierig hun slordiger gemak.
Zwaluwen scheren superieur
tussen shuttles en ballen.
De ekster rept zich grafisch voort
of hopt door het niet klein te krijgen gras.
Alleen de Seine heeft, in vissen
met hun buik omhoog,
de geest gegeven.
.
Ik ben mogelijk
Dag 2: Maud Vanhauwaert
.
Uit de bundel ‘Ik ben mogelijk’ uit 2011 van Maud Vanhauwaert (1984) uit 2011 nam ik het gedicht zonder titel van pagina 43.
.
Ik ga je heel veel dragen
boven alles en om mij heen
en als ze naar mij vragen, zeg ik wacht
.
dan leg ik je zachtjes van mij af
kijk hoe zij mijn kleren is
hoe naakt ik zonder haar
.
ik kan je ook in mij dragen
maar als niemand ziet hoe je in mij doorweegt
houd ik het niet lang
.
laat mij je daarom aandoen
elke dag door jou ergens
aan blijven haperen
.
je schuren aan huizen waar de schaduw lang is en ook de straat
ook als er nog eens een vrouw komt
die haar vouwen om mij slaat
.
Vakantiegedichten
Menno Wigman
.
Vanaf vandaag is het vakantie voor mij. Dat betekent dat ik nog steeds elke dag een gedicht hier zal delen (want een dag zonder poëzie is een dag niet geleefd) maar dat de informatie die ik daar bij deel summier zal zijn. Waar heb ik heb gedicht vandaan, welke bundel uit welk jaar, welke dichter en dat is het wel zo’n beetje. Het gedicht dat ik deel zal de komende weken voor zichzelf spreken. Vandaag maar gelijk goed aftrappen met een gedicht van Menno Wigman (1966-2018) getiteld ‘Mijn helft’ dat ik nam uit de bundel ‘Vlaanderen & Co, Poëten in het parlement, bloemlezing 2002’.
.
Mijn helft
.
Haar lichaam is een teken, een bewijs
dat alles op de wereld wijst naar ons.
Maar ’s nachts schuift er een grijze
zwaardvis over het plafond en schrik
ik wakker op mijn helft. Ik heb het koud
.
en teken stil mijn kansen uit. Nog één
keer één te zijn, twee blinde dieren, god
in bed en diep en echt, een leven lang
uit haar spelonk van bont opstaan:
.
hoe zou dat zijn? De zwaardvis zwijgt.
In alle talen dromen mannen van genot
en dode liefdes die geen graven kregen.
.
En ik? Ik lig verblind naast het bewijs
dat alles wijst naar haar en mij.
.
Een anekdote
Frans Deschoemaeker
.
Frans Deschoemaeker (1954) was tot 2015 ambtenaar op het onderwijsministerie te Brussel waarna hij zich richtte op het dichterschap. Deschoemaeker was redacteur van de literaire tijdschriften Filter en Nieuwe Stemmen en mede-oprichter/redacteur van Diogenes (een Vlaams letterkundig tijdschrift dat verscheen tussen 1984 en 1992).
Hij publiceerde kritische beschouwingen in onder meer Ons Erfdeel, Poëziekrant, Bibliotheek van de West-Vlaamse Letteren, en het Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige literatuur na 1945. In 1979 debuteerde hij met de bundel ‘Stroomafwaarts’ waarna nog een aantal bundels volgde.
Voor zijn werk ontving Deschoemaeker onder andere de Poëzieprijs van de Vlaamse Club voor Kunsten, Wetenschappen en Letteren (1978), de Prijs voor Poëzie van de provincie West-Vlaanderen (1983), de Maurice Gilliamsprijs van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (1994) en nominaties voor de Hugues C. Pernath-prijs en voor de Prijs van de Vlaamse Poëziedagen (1991).
Bij PoëzieCentrum Gent verscheen in 2011 zijn bundel ‘Onder de barnsteenroute’ en uit die bundel nam ik het gedicht ‘Een anekdote’.
.
Een anekdote
.
Twee keer per jaar steekt Julien Cracq,
schrijver, winnaar van de Concourt en
kamergeleerde, de Parijse ringweg
over, om in drie weken
helemaal naar Anjou te wandelen,
waar zijn zus woont in het ouderlijk huis.
.
Eens in cadans, eens in het zicht
van de leistenen dorpen,
groeit achter zijn rug
het pad dicht bij elke stap
en krijgen woorden ritme en wind.
.
Tot op hoge leeftijd. en tot zover
de anekdote: eens in cadans, eens in het licht
van de zon op de leistenen dorpen,
verdampt een man
in het spoor dat hij trekt
door het gras, de woorden, de dauw.
.
De pisang
Patty Scholten
.
In 2018 schreef ik al eens over de mooi vormgegeven bundel ‘Album van de Indische poëzie’. Naar aanleiding van dat bericht heb ik nog met de zoon van de dichter Tj. A. de Haan gecorrespondeerd wat leidde tot een nieuw bericht over deze dichter. En nu ben ik dan in het bezit gekomen van deze bundel. Alle reden om hier nog eens een gedicht uit te delen.
Al bladerend kwam ik een aantal prachtige illustraties tegen van onder andere kruidnagel (Tjengkeh) en een tros bananen (Pisang). Bij deze laatste staat een gedicht van Patty Scholten getiteld ‘De pisang’. Bij de illustratie en het gedicht staat een voetnoot die ik je niet wil onthouden: “De hedendaagse Christenen in Syrië en Egypte houden ze eendrachtig voor de vrucht, daar aan onze moeder Eva de eerste zonde heeft begaan. Wijl de vrucht het mannelijk lidt verbeeld, door welkens gezicht Eva in een zo sterke begeerte is aangezet geweest. Zij noemden de banaan Pomum Paradisi”. Dit komt uit het Amboinsch Kruid-boek van Georg Everhard Rumpf (1627-1702), beter bekend als Rumphius uit 1741-1750.
Patty Scholten (1946-2019) was stripauteur (als Patty Klein, haar meisjesnaam) en dichteres (als Patty Scholten). Zij kreeg haar opleiding bij Toonder Studio’s en heeft scenario’s geschreven voor een groot aantal Nederlandse stripverhalen. In 1995 verscheen haar eerste bundel ‘Het Dagjesdier’ met 44 dierentuinsonnetten. Daarna volgden nog zeven andere bundels. Over de 17e-eeuwse koopman voor de VOC en natuuronderzoeker Rumphius verscheen in 2000 de bundel ‘Een tuil zeeanemonen’ waarvoor ze voor de VSB poëzieprijs werd genomineerd. Uit die bundel komt het gedicht ‘De pisang’.
.
De pisang
.
Een grap, een uitglijder, maar een traktatie
zowel voor baby als voor baviaan.
Zo tonen mens en aap, rond de banaan,
weer even broederschap en correlatie.
.
De kleur is een subtiele demonstratie
hoe geel en bruin en blank goed samengaan.
De telers echter zijn Javaan of Indiaan,
hun bazen meest het blanke deel der natie.
.
Bij Rumphius lees ik dat de banaan
de vrucht is waar de erfzonde op steelt,
waar Eva iets intiems mee heeft gedaan.
.
‘Wijl die het mannelijk lid verbeeldt,
door welk zij in begeerte is aangezet.’
.
Nu is er ook komkommer en courgette.
.
Dichter bij de zorg
Poëzie als genezing
.
In 2019 schreef ik al eens over poëzie als therapie en in dat zelfde jaar een stuk over bibliotherapie of hoe je met gedichten traumatische ervaringen kan verwerken. En nu kreeg ik van Marianne de tip dat er een website is waar poëzie wordt ingezet in de zorg. Op Dichterbijdezorg.nl willen de bedenkers poëzie en dichterlijke taal verbinden met belevingen in de zorg en wil men artsen en alle andere gezondheidswerkers prikkelen tot reflectief schrijven en tot poëtische activiteiten.
Of zoals ze op hun website schrijven: wij gebruiken poëzie als vorm van narrative medicine. Voor wie werkt in de gezondheidszorg en passie voor taal wil voeden.
Het oefenen in verhalende geneeskunde kan door middel van reflectief schrijven, zoals in dagboeken of gedichten, en door het lezen en bespreken van literaire teksten. Dat willen ze doen middels vier vormen: de interactie tussen arts en patiënt, tussen de arts en het eigen ik, tussen arts en collega, en ten slotte tussen arts en samenleving.
Met verhalende competenties ( zoals poëzie) kunnen artsen hun patiënten bereiken en vergezellen in hun ziekte, hun eigen reis door “geneeskunde” heen herkennen, verwantschap met en verplichtingen ten opzichte van hun collega’s herkennen, en van daaruit discussies aangaan met de samenleving over gezondheidszorg. Door het overbruggen van dat wat de arts van de patiënt, henzelf, collega’s en de samenleving scheidt, levert verhalende geneeskunde volop mogelijkheden voor respectvolle, empathische en inspirerende geneeskunde.
Als ik dit zo lees is het een behoorlijk holistische benadering van de zorg maar zoals ook al bleek uit andere vormen van het werken met poëzie en zorg of therapie, ik geloof dat dit zeker een positieve bijdrage kan leveren aan verwerking of heling. Als je zoekt op een gedicht dat zoiets kan bewerkstelligen kom je al snel terecht bij dichter en selfhulp goeroe Marianne Williamson (1952) en haar ‘gedicht’ ‘Our deepest fear’ uit ‘A return to love’. Een tekst die Nelson Mandela gebruikte tijdens zijn inauguratie als president van Zuid Afrika in 1994. Misschien wat religieus zweverig maar ik begrijp wel dat veel mensen hier kracht uit kunnen putten.
.
Our Deepest Fear
.
Our deepest fear is not that we are inadequate.
Our deepest fear in that we are powerful beyond measure.
It is our Light, not our Darkness, that most frightens us.
We ask ourselves, who am I to be brilliant, gorgeous, talented, fabulous?
Actually, who are you not to be?
.
You are a child of God. Your playing small does not serve the World.
There is nothing enlightening about shrinking
so that other people won’t feel unsure around you.
We were born to make manifest the glory of God that is within us.
It is not just in some of us; it is in everyone.
As we let our Light shine,
we consciously give other people p[ermission to do the same.
As we are liberated from our own fear.
our presence automatically liberates others.
.
De Dromende Dansers
Rik van Boeckel meets The Dub Ark
.
Ik ken dichter/performer Rik van Boeckel (1952) al een groot aantal jaren. Zo stonden we al in 2014 samen met een aantal andere dichters in theater De Veste in Delft, en bij ‘Dichter bij de bar‘, maar Rik was ook een van de deelnemers aan de eerste editie van De Poëziebus in 2015. Dat hij groot fan is van Linton Kwesi Johnson, net als ik, hoor je onmiddellijk wanneer je de CD ‘De Dromende Dansers’ opzet. Zijn nieuwste creatie, na onder meer een reisverhaal en zijn dichtbundel ‘Beweeg als een strateeg‘ uit 2018 is de CD ‘De Dromende Dansers‘.
Het is niet de eerste CD van deze performance dichter met zijn onafscheidelijke djembé. In de jaren ’80 van de vorige eeuw bracht hij als popdichter al twee cassettes uit en in 2010 zijn eerste CD ‘Ode aan de mode’ waarin hij poëzie brengt op de klanken van hip hop en Latin muziek. In 2014 volgt dan de EP ‘Cheer Yourself Up’ met een mix van reggae en Dancehall. Maar ook bij zijn bundel ‘Beweeg als een strateeg’ zit een begeleidende CD met muzikale poëzie.
En nu dan een nieuwe CD (2023) met (heel netjes) een tekstboekje. In de kleuren groen, geel en rood, waarmee de link naar de muzieksoort die op dit album te horen zijn meteen gekenschetst worden: Reggae en Dubreggae. Rik wordt op dit album bijgestaan door een collectief van muzikanten dat bekend staat als The Dub Ark: Eric van Drunen Littel (aka Clever Lee), Aernout van Hees (aka Dr. EchopleX) en Joep Smeenk (aka Ube da Dube). En samen zetten zij een muzikale achtergrond neer voor de teksten van Rik die er zijn mag. Ik hoor een mix van Linton Kwesi Johnson, Lee Scratch Perry maar ook Black Uhuru en zelfs Doe Maar klinkt door in het zeer diverse palet van percussie en muzikale klanken.
Rik schreef de teksten op verschillende plekken op deze wereld: Portugal, Ibiza maar ook gewoon in Nederland. Voor wie van poëzie en percussie houdt is dit een aanrader. Ik koos van het album de tekst van ‘Een lied van waanzin’.
.
Een lied van waanzin
.
De tijd gaat voorbij
de tijd verdwijnt in de eeuwigheid
waar mensen leven waar mensen feesten
waar wolken huilen waar mensen sterven
.
Zo klinkt een lied van waanzin
en een verdrietig hart
dit is een moment om te voelen
van blijdschap tot aan smart
.
Verhalen van vrijheid zingen het liefst
laat de onderdrukking varen
doe dit maanden doe dit jaren
ze zingen dit trots en luid
.
Zo klinkt een lied van waanzin
en een verdrietig hart
dit is een moment om te voelen
van blijdschap tot aan smart
.
Regenbogen bedekken de zon
de maan verborgen in duisternis
zal langzaam verder groeien
donder zal harten raken
jaren van wind en zang
bereiken de leistenen heuvels
zij zullen haar verder dragen
naar de horizon achter de duinen
universele duinen aan de Noordzee
.
Zo klinkt een lied van waanzin
en een verdrietig hart
dit is een moment om te voelen
van blijdschap tot aan smart
.
De huisgod spreekt
Alain Teister
.
Schrijver, dichter en schilder Alain Teister, (pseudoniem van Jacob Martinus Boersma 1932-1979) debuteerde in 1964 met de poëziebundel ‘De huisgod spreekt’. In zijn relatief korte leven publiceerde hij naast enige romans, een operalibretto en een toneelstuk nog twee dichtbundels: ‘De ziekte van Chopin’ in 1971 en ‘Zenuwen, dame?’ in 1977.
Lezend in ‘De huisgod spreekt’ kwam ik bij het gedicht ‘Poëzie’. Ik hou erg van dichters die over poëzie schrijven en in dit gedicht staan twee prachtige zinnen over poëzie wat mij betreft. Dat zijn de zin 4 over poëzie als klompen en de zin over zien, verifiëren en zeggen.
.
Poëzie
.
Poëzie is, voor mij althans,
niet het vermoeid, roerdompig
droevig geroep om de gemiste kans.
Het is meer iets van op klompen
lopen, knarsen op het grint.
Wie dit vindt zal niet
mee kunnen komen met lome
en oude symbolen:
de bleke maan voor ’t bleke lief
is eerder week dan apocrief.
.
Meer dan op ’t volkje dat betreurt
en klankrijk zeurt
als de grond tussen gelieven splijt
hou ik het op wat bijt,
en wel om ’t hardst.
Poëzie is meer
die barst zien, verifiëren
en dat dan zeggen. Barst.
.
NK Poetry Slam
Voorrondes België
.
Tijdens deze zomer zijn er in Antwerpen, Gent en Turnhout plekken te verdienen voor de halve finaleronde van het NK Poetry Slam 2024. Op 1 augustus (Turnhout), 3 en 28 augustus (Gent) en 5 en 22 augustus (Antwerpen kun je meedoen aan deze voorrondes. Je mag ook aan meerdere voorrondes meedoen maar je kan natuurlijk ook gewoon meteen winnen en een plaats in de finale op 2 september binnen slepen.
Per datum kunnen er maximaal 12 deelnemers worden ingeschreven. In de eerste twee ronden staan de slam dichters individueel op het podium en beslist de vakjury en het publiek welke 6 er doorgaan naar de volgende ronde. Vanaf de derde ronde zullen de dichters opgedeeld worden in twee zogenaamde poetry battle match-ups, waaruit dus ook de 2 finalisten per datum zullen komen.
In september zullen de halve finales en de finale gedaan worden waarin de laatste 12 kandidaten het tegen elkaar opnemen in één individuele ronde en daarna poetry battles om het ticket naar de finale te winnen. Voor alle regels klik je hier. Dus wil je Femke van Grootel of Evelien Mommerency worden? (de Belgische finalisten van vorig jaar) of van winnaar van de NK Poetry Slam 2023 Nicole Kaandorp, geef je dan op en doe mee.
Een poetry slam (naar Engels, to slam oftewel smijten, slaan) of poëzieslag is eigenlijk een kruising tussen literatuur en sport. Enkele slamdichters, kortweg ‘slammers’, gaan op een podium (vaak in een club of café) een wedstrijd met elkaar aan. Binnen een bepaalde korte tijd en in een paar rondes dragen de dichters hun gedichten voor. Het publiek en/of de jury bepaalt wie de beste is. Iedereen mag zijn kans wagen; in de loop van de avond worden de besten geselecteerd. Bij poetry slam is zowel de inhoud als de voordracht belangrijk maar uiteindelijk gaat het maar om één ding: het publiek enthousiast maken.
Een aantal bekende namen waren ooit NK Poetry Slam winnaars zoals Daniël Vis, Kira Wuck, Erik Jan Harmens, Ellen Deckwitz en Martje Wijers. In 2006 was Krijn Peter Hesselink (1976) winnaar en van hem is het gedicht ‘De ruimte van het volledig leven’ uit zijn bundel ‘Toondoof’ uit 2018.
De ruimte van het volledig leven
.
Ik word wakker op de bodem van een fontein
als was er nooit een slaap voorafgegaan
het zicht is troebel, soms breekt met een klap
een euro door het dak van deze wereld
we zijn het afgedankte wisselgeld
dat eindeloos zou willen blijven zweven
maar elke munt komt knarsend op de kiezels
tot rust en wordt zich van zichzelf bewust
zo liggen we hier maar, geen flauw idee
wie we geluk hebben gebracht en wat
daar nog van over is
.
Marshmallow
Simone Atangana Bekono
.
Het woord marshmallow komt van de heemst ( Althaea officinalis ), een kruid dat oorspronkelijk uit delen van Europa, Noord-Afrika en Azië komt en groeit in moerassen en andere vochtige gebieden. De stengel en bladeren van de plant zijn vlezig en de witte bloem heeft vijf bloemblaadjes. De marshmallows zoals wij die kennen hebben tegenwoordig heel andere ingrediënten namelijk: suiker, water, lucht en een klopmiddel.
Ik begin dit stukje met deze informatie omdat de nieuwe bundel van Simone Atangana Bekono de titel ‘Marshmallow’ heeft en ik me afvroeg waarom ze voor deze titel heeft gekozen? Op de website van haar management (ja dichters hebben tegenwoordig managers) lees ik over deze bundel: Met gebruik van verschillende registers brengt Atangana Bekono groteske beelden, erotiek, alledaagsheden en geweld samen in de botsende herinneringen van twee stemmen die eens lieflijk samen moeten hebben geklonken, resulterend in giftige, grappige, en schrijnende poëzie. Zouden de twee stemmen die eens lieflijk hebben geklonken naar de oorspronkelijke ingrediënten van een marshmallow verwijzen? Wie weet.
Kamiel Choi schrijft in zijn recensie van deze bundel op de Meanderwebsite: “De bundel is rood en iets breder dan gebruikelijk; op het omslag staat een donkergrijze vlek die lijkt op en teddybeer, een foetus of en marshmallow. Een marshmallow weet ook niks van vorm en kan zo gekneed worden en vervormd door iedereen die hem aanraakt of opeet. Het blijft een marshmallow: de vorm is niet de essentie, dat is de zachte, zoete smaak in je mond wanneer je hem eet, wanneer hij geroosterd is tijdens een zomerkamp met al je vrienden.” Het blijft gissen.
Volgens Maria Barnas in NRC schrijft Atangana Bekono mierzoet en zacht ‘van binnenuit’. Wat we in ieder geval weten is dat het laatste ‘hoofdstuk’ in de bundel marshmallow als titel heeft.
Schrijver en dichter Simone Atangana Bekono (1991) heeft een Nederlandse moeder en haar vader komt uit Kameroen. Vandaar haar volledige Kameroense achternaam Atangana Bekono. Ze debuteerde in 2017 met de dichtbundel ‘Hoe de eerste vonken zichtbaar waren’, waarvoor zij de Poëziedebuutprijs aan Zee 2018 en het Charlotte Köhler Stipendium 2019 ontving. In 2019 riep de Volkskrant haar uit tot een van de literaire talenten van 2020. Haar roman ‘Confrontaties’ (2020) werd verschillende keren bekroond. En dan nu in 2024 dus haar tweede dichtbundel ‘Marshmallow’. Uit deze bundel nam ik het gedicht ‘Uhh,,, I am soryy I know nothing of form!!’.
.
Uhh,,, I am soryy I know nothing of form!!
.
er wordt veel over me gefluisterd
ik mis tucht dus ik vraag stergespreid om tucht
waarmee ik bedoel ik mis mijn meesters
niet maar wel dat krakende verwachtingsvolle
van het knielen dat witheet tot aan mijn
haarzakjes dat huidloze zweven zo rauwgebeukt
en overmorst
dan voorzichtig ingepakt
.
zoet gemompel der overtreden regels
zacht gekneed vervolgens met zalf op de wond
.
ZICHTBAAR ALLEEN 