Maandelijks archief: januari 2014
Zwaar in mijn borst
Hélène Swarth
.
Naar aanleiding van mijn blog over Gerry van der Linden kreeg ik van Geraldina Metselaar de tip om ook vooral eens aandacht te besteden aan Hélène Swarth. Nu kende ik de naam van Hélène Swarth wel maar niets van haar werk of haar leven. Daar kwam echter snel verandering in toen ik de blog http://heleneswarth.blogspot.nl/ van Dirk Vekemans ontdekte.
Hélène Swarth (1859-1941) was een Nederlands dichteres die gerekend werd tot de Tachtigers. Ze groeide op in Brussel en bleef in België wonen tot haar huwelijk met de Nederlandse schrijver Frits Lapidoth. Ze debuteerde met Franse, door Lamartine beïnvloede gedichten, maar schakelde op aanraden van Pol De Mont over naar het Nederlands. Haar gedichten werden warm ontvangen door Willem Kloos die haar ‘het zingende hart van Holland’ noemde en haar gedichten publiceerde in zijn tijdschrift De Nieuwe Gids.
Door haar zuiverheid van uitdrukking bereikte zij een opvallende eenheid van vorm en inhoud, terwijl anderzijds haar grote zintuiglijke ontvankelijkheid aan haar beste werk een kosmisch-religieuze inslag geeft. Een mooi voorbeeld hiervan is het gedicht ‘Zwaar in mijn borst’ uit de bundel ‘Blanke duiven’ uit 1895.
.
Zwaar in mijn borst
Zwaar in mijn borst en week van ’t vele weenen,
Was toen mijn hart, roodbloedende uit zijn wond,
Vrucht, regenpijp, door zongloed nooit beschenen,
Vermolmd de boom waar ’t Noodlot haar aan bond.
Wie troost beloofde wierp, in hoon, met steenen
En bitter proefde ik ’t leven in mijn mond.
O liever stil ware ik van de aard verdwenen,
Waar ‘k altijd valscheid, nimmer liefde vond!
Toen vleide een stem: – “Kom mee naar Liefde’s Eden!
En ‘k voelde een blik, die al mijn leed verstond.
En ‘k volgde, in hoop, in deemoed en gebeden,
of me, als Tobias, God een engel zond,
Langs koele waatren, ver van woel’ge steden,
Waar kruiden bloeien voor mijn hartewond.
.
Met dank aan Geraldina Metselaar, Wikipedia en http://heleneswarth.blogspot.nl/
Zij hebben mij gekweld
Heinrich Heine
.
De Duitse dichter van Joodse afkomst Christian Johann Heinrich Heine (geboren Harry Heine, ik verzin dit niet) leefde van 1797 tot 1856 en behoorde tot de Romantische dichters. Heine schreef veel ironische en spitsvondige gedichten (waarbij hij zelfs soms met Karl Marx samenwerkte) die nog steeds gelezen en gewaardeerd worden.
Zijn bekendste werk is ‘Das Buch der Lieder’ waarin onder andere de gedichten ‘Die Lorelei’ en onderstaand gedicht ‘Sie haben mich gequälet’. Van Heine is de uitspraak “Waar men boeken verbrandt, verbrandt men uiteindelijk ook mensen” wat als een profetische uitspraak mag gelden gezien wat er onder de heerschap van Hitler gebeurde.
Omdat Heine van Joodse komaf was en als progressief vrijdenker te boek stond was hij in het Derde Rijk taboe. Zijn gedicht over de Lorelei was echter zo populair onder de Duitsers dat het gedicht in lied- en dichtboeken gewoon vermeld bleef maar dan met de toevoeging Dichter onbekend.
Hieronder het gedicht ‘Sie haben mich gequälet’ in het Duits en in een vertaling van Lepus.
.
Sie haben mich gequälet
Sie haben mich gequälet,
Geërgert blau und blaß,
Die Einen mit ihrer Liebe,
Die Abdern mit ihrem Haß.
Sie haben das Brod mir vergiftet,
Sie gossen mir Gift in’s Glas,
Die Einen mit ihrer Liebe,
Die Andern mit ihrem Haß.
Doch sie, die mich am meisten
Gequält, geärgert, betrübt,
Die hat mich nie gehasset,
Und hat mich nie geliebt.
.
Zij hebben mij gekweld
Zij hebben mij gekweld,
Geërgerd tot overmaat,
De enen met hun liefde,
De anderen met hun haat.
Zij hebben mijn brood vergiftigd,
Zij vulden mijn glas met smaad,
De enen met hun liefde,
De anderen met hun haat.
Maar hij die mij tot overmaat
Heeft gekweld, geërgerd, gegriefd,
Die heeft mij nooit gehaat
En heeft mij nooit geliefd.
.
Met dank aan Wikipedia en aan http://users.telenet.be/gaston.d.haese/heine.html
Vrouwen
Gerry van der Linden
.
Onder het motto: Meer vrouwen en poëzie op dit blog (zelf bedacht motto) ga ik de komende tijd een aantal gedichten van vrouwelijke dichters plaatsen gebruik makend van de onvolprezen bundel ‘Volmaakte aanwezigheid, volmaakt gemis’.
Vandaag een gedicht van Gerry van der Linden (1952) is docente Poëzie- en schrijftraining aan ’t Colofon in Amsterdam. Ze publiceerde een aantal dichtbundels waaronder ‘Zandloper’ uit 1997 waar het onderstaande gedicht in is gepubliceerd.
.
Enkele liefdesgedichten
VI
.
Ik zie een man die weggaat.
Een vrouw
laat hem passeren.
.
Daar gaat een schouder
en een heup
die ze heeft vastgehouden.
Ze zijn nu bij de deur.
.
Het is een messcherpe vrouw.
De plooien
heeft ze al weggestreken.
.
Er valt een droge regen
tussen zijn hemd
en haar rok.
Wat zullen ze groeien!
.
Poverty poetry
Send the fire
.
Op de website van send the fire (http://www.sendthefire.ca) vond ik het gedicht ‘Dear Poverty’. The organisatie Send the fire heeft in haar visie haar droom verwoord:
- be a catalyst & hub for our younger generation to be connected in community, formed spiritually and inspired to action.
- spark a wildfire of young people leading the way in society in terms of their passion for life, faith and making a difference in the lives of others locally & globally.
.
Een mooi streven en het gedicht wordt dan ook geïntroduceerd door de volgende woorden:
At SendTheFire we love the beauty of poetry. Words are like art. Carefully crafted like in poetry they paint a beautiful picture.
Here’s some word art (poetry) that we came across recently that we thought you’d enjoy. As you read the words and engage fully with your mind and emotions, it will speak to you.
Read, reflect then leave a comment below about the picture these words painted for you or the thoughts and emotions they stirred up.
.
Dear Poverty
My name is hopelessness
But you can call me misery, despair, depression or any other term that pops up when you Press shift F7 on your pc while writing your paper about Darfur, Congo, Xinjiang, Chechnya or… Port-au-Prince from your climate controlled classroom far, far away from me.
I live in the foundations of fallen buildings,
in the cracks of concrete, and just left of the air pockets
under the rubble.
Reside in the front of supply trucks
after all the pallets have been removed,
and the empty space under the parachute
where the helicopter supposedly dropped more food.
I love the bottoms of bottles of water,
formula, canned and baby food
and whisper there’s not enough to families,
and say to aid workers, there’s nothing you can do.
I love the phrases irreconcilable differences
and hang out at negotiation table in NGO’s board rooms
and come up with conflicts of interest and difference of opinion.
All you can see is me when you can’t see a way out.
And if I hang out long enough my family comes around.
My brother is poverty and my cousin is exploitation
And when the sky stops raining or the earths quits shaking
they are sending pimps to find sex slaves
and johns to exchange services for donations
Traffickers snatch up victims, taken for slave labor.
I inhabit that space in your brain
that makes your question your donation
the con artists are my kin because
they capitalize on these situations.
I will be here
long after the Washington Post and the New York Times.
Long after I’m not mentioned in the headlines.
Still here.
when NBC and CNN are gone
and Anderson Cooper’s chopper has lifted off.
I’ll be here.
Until you come and chase me away
but based on history,
me and my family have no reason to be afraid.
.
Dolly Parton poëzie
Awful Library Books
.
http://awfullibrarybooks.net is een heerlijke website voor bibliothecarissen, dichters en schrijvers, nostalgie liefhebbers, bibliofielen en voor iedereen die graag een glimlach op zijn of haar gezicht wil toveren. Twee bibliothecarissen uit Michigan Mary Kelly en Holly Hibner zijn deze website begonnen vanuit een bibliotheek oogpunt. Voor de niet bibliothecaris is er echter veel te genieten op hun site.
Verbazing en afgrijzen, alles wordt gedeeld met de lezer. En dit alles gekoppeld aan boeken die ze in de bibliotheken tegenkomen. Boeken die soms tot grote verbazing heel veel geleend zijn en soms helemaal niet. Ze maken zich vrolijk over welke boeken er verschenen zijn en wat er vooral afgeschreven moet worden (weed it!) of juist niet.
Wat te denken van het boek ‘Teacher spanks Johnny ; a handbook for teachers’ uit 1968 waarin onder andere staat “five blows with a ping-pong paddle is not unreasonable force“ Neem ook vooral even een kijkje onder de categorie ‘Best of ALB’, de leukste vondsten per jaar gerangschikt.
Maar ook op poëzievlak is er een en ander te vinden. Bijvoorbeeld de “Poëziebundel” van Dolly Parton. Just The Way I Am: Poetic Selections on “reasons to live, reasons to love and reasons to smile” from the songs of Dolly Parton uit 1979. Heerlijk fout!
.
Mooi initiatief Vlaams Fonds voor de Letteren
Ondersteuning dichterslezingen
.
Het Vlaams Fonds voor de Letteren ondersteunt lezingen van Vlaamse en Nederlandse dichters. Scholen, bibliotheken en sociaal-culturele verenigingen uit Vlaanderen kunnen € 100,- subsidie aanvragen wanneer een dichter zijn of haar werk komt presenteren. Maar niet alleen Vlaamse dichters komen hiervoor in aanmerking, ook Nederlandse dichters. Deze dichters moeten dan wel op de schrijverslijst van de stichting Schrijver School en Samenleving (SSS) staan, dat dan weer wel.
Misschien wel een erg goed idee voor het (Nederlandse) Fonds voor de Letteren om dit initiatief over te nemen. Er zijn in Nederland vele stichtingen die poëziepodia organiseren en misschien met deze (kleine) subsidie ook een een dichter kunnen uitnodigen die wat meer kost dan alleen een kleine onkosten – of reisvergoeding.
Vlaamse dichters die voor deze subsidie in aanmerking komen zijn terug te vinden op http://www.auteurslezingen.be . Hier zijn ook de voorwaarden voor subsidiëring en de mogelijkheid tot aanvragen te vinden.
.
Simon Vestdijk
Gedicht
.
Uit ‘Nagelaten gedichten’ (1986) en met dank aan Arie Boomsma, het gedicht ‘De zondaar’ van Simon Vestdijk (1898-1971).
.
De zondaar
.
Hij speelde met de schuwe lichaamsdelen,
Die voor de voortplanting zijn ingesteld,
Eén of twee keer, – een onaanzienlijk streelen:
Reeds werd er bij zijn vader aangebeld.
.
Toen heeft men hem twee uren lang gekweld –
Leeraar en vader – met de droevige vele
Voorbeelden van een straffend godsgeweld:
Tering en blindheid en and’re nadeelen. –
.
Men vond hem echter in die sloot nog gaaf.
De klas rouwde, de leeraar schudde braaf
Het hoofd, en heeft ons vragen afgeweerd. –
.
Waarom hebben wij niet, wij laffe honden,
Hem die als wraakengel was uitgezonden
Met zwarte inktpotscherven gecastreerd?
.
Met dank aan Letterkundigmuseum.nl
Badilisha poetry
Afrikaanse dichters in Afrika
.
Door een aantal historische, politieke en economische redenen en oorzaken zijn veel van de belangrijkste collecties en producties van Afrikaanse kunst gevestigd of uitgevoerd buiten Afrika. Als gevolg daarvan is de toegang tot deze collecties en werken voor mensen in Afrika beperkt. Het Africa Centre, gevestigd in Zuid Afrika kan opgevat worden als een fysiek punt evenals een filosofische reis om deze onevenwichtigheid op te heffen. Dit heeft ertoe geleid dat veel Afrikaanse wetenschappers, schrijvers, dichters en kunstenaars maar weinig bekend zijn in de wereld.
Het gebrek aan publicaties en opnames heeft ertoe geleid dat de meeste jonge Afrikaanse dichters en schrijvers vooral worden beïnvloed door het werk van literaire iconen uit het ‘Noorden’ door wat ze hebben geleerd op school , hebben gelezen, gezien en gehoord . Hun kennis van Afrikaanse schrijvers en dichters is beperkt , waardoor de inspiratie en invloed, van vitaal belang voor hun groei , ontwikkeling , zelfvertrouwen en gevoel van plaats zeer gering is. Badilisha Poetry X-Change biedt hen en de rest van de wereld een buitengewoon instrument om kennis te nemen van deze Afrikaanse stemmen.
De Badilisha Poetry X-Change bestaat behalve uit een centrum ook uit verschillende fora, podcasts, een website en een radiozender. Er zijn alleen al meer dan 280 podcasts van hedendaagse Pan-Afrikaanse dichters te beluisteren via de website.
Maar dus ook heel veel poëzie. Bijvoorbeeld van Beverley Nambozo uit Uganda.
Hieronder het gedicht Two strangers van Beverley Nambozo te vinden op de website.
.
Two strangers
One Sunday in December,
Two strangers met in church.
The Pastor talked about Salvation
and hope.
Then he told the church to join hands
And pray.
Rwabambarussshii shpirit, Jeshushhhhhh
The strangers joined hands
And prayed for the nation of Israel
And for one another.
Rwabambarussshii shpirit, Jeshushhhhhh
After the service,
The strangers said, Bless you, to one another
And they parted ways.
The next day the strangers met in the supermarket.
They both reached for the last packet of milk.
It spilt on the floor
And they both cussed at each other.
You fool!
You idiot!
And they parted ways.
.
Veel, heel veel meer op: http://badilishapoetry.com
Losse poëziepodia
Delft, Eindhoven en Utrecht
.
In de categorie Poëziepodia heb ik hier al een groot aantal poëziepodia in Nederland besproken. Podia die regelmatig worden en werden georganiseerd met mogelijkheden voor talentvolle amateurs en semi-professionele dichters om voor te dragen. Naast deze regelmatig georganiseerde podia zijn er ook vele eenmalige podia. Hier wil ik er een paar bespreken.
Delft
Allereerst Dichter aan de bar van de stichting Verzet de Zinnen in Delft. Stichting Verzet de Zinnen heeft als doel om zowel het actief als passief beleven van poezie te stimuleren. Zij doet dit door het organiseren van verschillende activiteiten in de omgeving van Delft. Op 15 en 16 maart 2014 vindt het festival: ”Dichter bij de Bar” plaats. Dichters, rappers, singer-songwriters en prozaschrijvers trekken door de binnenstad van Delft en geven acte de presence op verschillende podia. Een van de vele initiatieven die de stichting heeft opgezet om dit festival te kunnen bekostigen is het crowd funding evenement bij café-restaurant de V. Op donderdag 16 januari aanstaande vindt dit plaats en naast vele voordrachten (waaronder die van mij) zal er een veiling plaats vinden. Aanvang 20.30 uur. Komt allen!
Meer info over dit project op http://www.voordekunst.nl/vdk/project/view/1811-dichter-bij-de-bar
.
Eindhoven
In Eindhoven is de stichting Poëthement actief. Deze stichting wil graag een netwerk zijn voor literaire activiteiten in Eindhoven. Vandaar dat in hun agenda niet alleen onze podia en projecten terugvindt, maar ook die van onze collega’s. Daarnaast staan ze niet alleen in het stimuleren van dichttalent in Eindhoven, maar worden ze bijgestaan door partners als Milieu Educatie Centrum en het Heempark in de Genneper Parken, Vrouw&Kultuur, Bibliotheek deWitteDame in Eindhoven, Stichting Kleurrijke Stad en veel individuele dichters en kunstenaars. Zo organiseerde Poëthement ‘Natuurlijke poëzie’ een natuurpodium en poëzieroute in het Heempark.
Meer informatie over wat stichting Poëthement doet op http://www.poeziepodium.nl/index.html
.
Utrecht
Onder de titel ‘Elk Woord Een Vonk!’ organiseerde de Steungroep 13 September een open podium Poetry Jam (“Write it, Ignite it!”) op 14 december 2013 in ACU te Utrecht. Dichters en muzikanten werden uitgenodigd om hun vurige creaties te komen opvoeren op het open podium. Steungroep 13 September, wilde de aandacht vestigen op ‘het recht op opruiing’ dat geschonden werd toen schrijfster en dichteres Joke Kaviaar in januari 2013 veroordeeld werd tot vier maanden cel voor het schrijven van
‘opruiende’ teksten. De organisatie van dit podium omschreef het als volgt: Heb jij een gedicht of lied geschreven dat te controversieel is om ergens anders voor te dragen of te zingen? Dan ben je dubbel uitgenodigd. Met Joke’s veroordeling hebben de autoriteiten een lijn getrokken tussen wat zij acceptabele meningsuitingen vinden en welke niet. Op de “Elk Woord Een Vonk” Poetry Jam kun je ruimschoots over die lijn gaan en op podium uiten wat je wil uiten, opruiend of niet. We kunnen ons niet de mond laten snoeren door de wet!
.
Narcissus in demon
k.n.l. grazell
.
Vandaag uit mijn boekenkast de bundel Narcissus in demon, uitgeverij de Windroos, 1958, van k.n.l. grazell (1928). En nee, je leest het goed, zijn naam wordt met kleine letters geschreven op en in de bundel. Ik had nog nooit van hem gehoord maar was zeer onder de indruk van zijn loopbaan op Wikipedia
Hij studeerde economie, communicatie, massapsychologie (niet af), werkte als aardappelrooier, assistent belastingconsulent, journalist/verslaggever, correspondent, organisator literaire avonden bij vriendin Claartje Eisenloeffel, medeoprichter NiKa avonden (samen met vriend Nico Knapper), juridisch adviseur, officier (Horeca), maker van pick-up elementen, afdelingschef ten stadhuize, copywriter/creatief verantwoordelijke in (inter)nationale reclamebureaus, marketingmanager, account-executive, below-the-line adviseur, en regisseerde audio-video.Op 1 oktober 2006 werd Grazell verkozen tot eerste Stadsdeeldichter van het Stadsdeel ZuiderAmstel van de gemeente Amsterdam.
In deze bundel veel proza gedichten maar ook het volgende gedicht.
.
handpalm
.
ze was negentien jaar oud
eleonore toen prometheus
het nathat ikanaie in haar schoot
ontbranden deed there’s none
like thee among the dancers
none with swift feet
.
en zij werd een bruiloftsfakkel
die de meisjes droegen van tarishni
vòòr hun winterslaap – o tree
at the river – in de galerij
der onvergankelijken
.
ZICHTBAAR ALLEEN 