Site-archief
Spotify poëzie
Ready made 2.0
.
Ik heb al heel vaak over vele vormen van ready mades geschreven op dit blog, de laatste keer naar aanleiding van het Stapelgedicht. Op enig moment denk ik dan dat ik alle mogelijke vormen van ready mades wel heb behandeld en dan ineens is er een collega, Ronald, die graag mag experimenteren met poëzievormen, die met iets nieuws aankomt. De Spotify poëzie.
Eigenlijk werkt Spotify poëzie hetzelfde als het stapelgedicht maar in plaats van gebruik te maken van titels van boeken als onderdelen voor het gedicht, gebruik je bij Spotify poëzie titels van liedjes en maakt daar een playlist van zodat de titels van de nummers onder elkaar komen te staan. In het voorbeeld van Ronald heeft hij een stuk tekst uit de film ‘Pulp fiction’ van Quentin Tarantino uit 1994 genomen en daar bands en liedjes bij gezocht en het resultaat mag er zijn. Een eclectische mix van bekend, onbekend, Nederlands en Engelstalig. Weliswaar geen nieuw ‘gedicht’ maar zeker de moeite waard om een keer te proberen.
.
Poesie 1
Thom Gunn
.
In de Morvan (Frankrijk) kocht ik in een kringloopwinkel een deel van de in serie uitgegeven pocketbundels ‘Poesie’, in dit geval Nummer 69-70 uit 1979 met de titel ‘La nouvelle Poesie Anglaise’. Het feit dat in dit deel Engelse dichters met Engelse gedichten staan heeft me doen besluiten het bundeltje te kopen. Helaas is mijn Frans dermate slecht dat ik Franse poëzie niet kan lezen, maar Engelse wel. In dit bundeltje gedichten van Seamus Heaney, Adrian Henri, Ted Huges, Philip Larkin, Sylvia Plath en Thom Gunn.
De laatste dichter kende ik wel van naam maar niet van werk en omdat de gedichten (ook) in het Engels zijn opgenomen kocht ik dit bundeltje en ik werd niet teleurgesteld. Het gedicht ‘Courage, a tale’ dat oorspronkelijk verscheen in ‘Jack Straw’s Castle’ uit 1976, bracht meteen een glimlach op mijn gezicht. Reden genoeg dit gedicht hier met jullie te delen.
Thom Gunn (1929 – 2004) was een Engelse dichter die werd geprezen om zijn vroege verzen in Engeland, waar hij werd geassocieerd met The Movement (waartoe ook Philip Larkin behoorde), en zijn latere poëzie in Amerika, zelfs nadat hij naar een lossere, vrij-vers stijl overstapte. Nadat hij van Engeland naar San Francisco was verhuisd, schreef Gunn over homogerelateerde onderwerpen, met name in zijn beroemdste werk, ‘The Man With Night Sweats’ uit 1992, evenals over drugsgebruik, seks en zijn bohemien levensstijl. Hij won grote literaire prijzen; zijn beste gedichten zouden een compacte filosofische elegantie hebben. Of dat ook opgaat voor ‘Courage, a tale’ laat ik aan de lezer over.
.
Courage, a tale
.
There was a Child
who heard from another Child
that if you masturbate 100 times it kills you.
.
This gave him pause;
he certainly slowed down quite a bit
and also kept count.
.
But, till number 80,
was relatively loose about it.
There did seem plenty of time left.
.
The next 18
were reserved for celebrations,
like the banquet room in a hotel.
.
The 99th time
was simply unavoidable.
.
Weeks passsed.
.
And then he thought
Fuck it
it’s worth dying for,
.
and half an hour later
the score rose from 99 to 105.
.
.
Rubliw
Versvorm
.
Twee voorbeelden in het Engels (in het Nederlands heb ik er geen kunnen vinden maar ik hou me aanbevolen!) van Richard Wilbur en van Lewis Turco.
.
Rubliw for Lewis
Dear Lew
All hail to you,
Old formalist, who through
Your Book of Forms inform the new.
If you can name this bloody form, please do,
before it disappears from view,
For you’re the one man who
Might manage to.
Adieu.
Rubliw for Richard
Dear Dick,
It’s quite a trick
To name the form poetic
You sent Sam Gwynn who, in the nick
Of time, included it in his panegyric
Celebrating my arthritic
Remove from the academic,
But rubliw’s a quick
Kick.
Van Inge Boulonois heb ik een Rubliw gekregen (waarvoor mijn grote dank) die ik hier graag met jullie deel:
.
Rijmpraktijk
.
Ik lijd
van tijd tot tijd,
het rijm vormt dan een strijd
waarbij ik driftig nagelbijt.
Maar als zich eindelijk na taaie vlijt
een gave rubliw heeft bevrijd,
rest er één zekerheid:
zo’n wapenfeit
verblijdt!
.
Het eerste lied van de dame
William Butler Yeats
.
Blijkbaar maakt het lezen van Engelstalige poëzie van de ene dichter, in mij los dat ik ook poëzie van andere Engelstalige dichters ga lezen. Na de bundel van Seamus Heaney kwam ik ‘Het mooiste van William Butler Yeats’ uit 2010 tegen. In deze bundel een aantal van zijn mooiste gedichten in het Engels en in vertaling.
Zo ook het gedicht ‘The Lady’s First Song’ of vertaald naar het Nederlands door Geert van Istendael en Koen Stassijns ‘het eerste lied van de dame’. Ik heb beide hier opgenomen.
.
Het eerste lied van een dame
.
Ik draai rond,
Dom beest in een circustent
Wat ik ben, waar ik ga
Blijft onbekend.
Mijn taal geslagen
Tot één naam;
Ik ben verliefd
En dat is mijn blaam.
Mijn ziel aanbidt
Mijn zielen wondt,
Niet beter dan een beest
Laag bij de grond.
.
The lady’s first song
.
I turn round
Like a dumb beast in a show.
Neither know what I am
Nor where I go,
My language beaten
Into one name;
I am in love
And that is my shame.
What hurts the soul
My soul adores,
No better than a beast
Upon all fours.
.
Voor mijn verjaardag
E.E. Cummings
.
Voor mijn verjaardag een geschenk aan mezelf ( en aan jou en aan jullie) een gedicht van mijn favoriete dichter uit het Engels taalgebied E.E. Cummings.
.
if i love You
(thickness means
worlds inhabited by roamingly
stern bright faeries
.
if you love
me) distanceis mind carefully
luminous with innumerable gnomes
Of complete dream
.
if we love each (shyly)
other, what clouds do or Silently
Flowers resembles beauty
less than our breathing
.
Tenzij de dingen uit zichzelf gaan spreken
Simon Vinkenoog
.
Ik lees een engelstalig stuk over dichters en drugs en onwillekeurig gaan je gedachten dan toch naar de bekendste wietrokende dichter die Nederland ooit kende, Simon Vinkenoog. In de bundel ‘Eerste gedichten’ uit 1966 staat een gedicht met een intrigerende titel ‘Tenzij de dingen uit zichzelf gaan spreken’. Of dit gedicht onder zekere invloed is ontstaan weet ik natuurlijk niet maar dat doet er ook eigenlijk niet toe.
.
Tenzij de dingen uit zichzelf gaan spreken
.
een kraan het hoog geluid van liefde fluit
een waterstraal die onverslapte aandacht tikt
een dronken boodschap in de brievenbus
een onverwacht bezoek aan de deur gevonden
de zee die door de straten weifelt
de zon een onbeholpen minnaar op mijn huid
en de doofstomme takken van de bomen
in mijn ogen et cetera
Tenzij ik jaren op je wachten wil
en op je mond het stempel ongeopend druk
als met een zegelring die woorden bloed
en vlijt in de nagels drijft
de handen die niets meer weten
van het feest dat morgen
in de cijfers van het heden
wijdbeens staat geplant
.
Jan Cremer
Verloren gedichten
.
Wie jan Cremer zegt, zegt ‘Ik, Jan Cremer’, deel twee van deze klassieker, ‘de Hunnen’ en waarschijnlijk ook zijn schilderkunst. Cremer heeft zelfs een eigen museum in Enschede.
Waar ik zeker niet aan dacht (omdat ik het niet wist) was Jan Cremer als dichter. Uit de summiere informatie voorin het kleine maar goed uitgegeven bundeltje ‘Verloren gedichten’ uit 2004, blijkt dat Jan Cremer al in 1957 debuteerde als dichter. Zeven jaar voor hij doorbrak als schrijver van ‘Ik, Jan Cremer’.
Zelfs bij een zeer goed gedocumenteerde website als http://www.dbnl.org/ geen woord over zijn poëzie. Het merendeel van de gedichten opgenomen in ‘Verloren gedichten’ komt dan ook uit de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw.
Een (klein) deel van de gedichten zijn in het Engels en waarschijnlijk geschreven in de tijd dat Cremer in Amerika woonde en werkte.
Achterop het bundeltje de volgende woorden van Seymour Kim: `Jan Cremer can rank unashamedly as the briljant illegitimate son of Louis-Ferdinand Céline, Henry Miller, Jean Genet and Maxim Gorski.’
De vroege poëzie van Cremer is niet wat je zou verwachten (rauw, expliciet) maar eerder melancholisch en zelfs een ietsje romantisch. Ik heb gekozen voor het gedicht ‘Emmastraat 10 Enschede’ (ik vermoed het geboorteadres van Jan) uit 1978 en een deel van zijn ‘cyclus poetry american style’uit 1969.
.
Emmastraat 10 Enschede
.
Ik ben hier de oude eik
en ik wacht
de donkere zomernacht
op de vuurvogel
met veren die licht geven
ooit overzag ik hier het slachtersveld
en hoorde ik ze schreeuwen
een laatste roep
verstomd galop
.
flitsende messen door weke kelen
hinniken gesmoord in zachte doodskreet
stampende vurige hengsten
werden aan mij vastgemaakt
steigerende onwil werd wreed bestreden
mijn stam was doordrenkt van paardebloed
mijn voet verdronk in zweet
zwepen werden op mij uitgemeten
de scherpte van het slachtmes in mijn schors gekerfd
gebleekte huiden hebben in mijn takken gehangen
het kabaal van de kraaien in mijn kruin
veulens hebben mij in wanhoop
aangesproken
.
ik ben hier de oude eik
en ik wacht
Horsa en Hengist hadden mij verlaten
in met bloed en mest doortrokken stro.
.
.
A staten Island Industrial engineer
who had known enemies
was blasted to death
when he turned
the ignition key in his car
touching off 10 sticks of dunamite
planted under the hood
.
Robert Lee Massie
scheduled to die in the gas chamber
for murder
has written to Governor Reagan
that he wishes
.
to be executed on schedule
.
Drijvende dichtregels
Op het Merwedekanaal
.
Toen de Tour de France dit jaar Utrecht aandeed schreef stadsdichter van Utrecht, Els van Stalborch. de dichtregel ‘Behind the dikes we all bike’. Deze regel werd als drijvende dichtregel in het Merwedekanaal in Utrecht geplaatst.
De dichtregel van Stalborch is uitgekozen uit de zestig (Engelstalige) regels geschreven door het Utrechts Stadsdichtersgilde. Als onderdeel van het Gildeproject rond de Tour werd de dichtregel vervolgens levensgroot (2m hoog 45m lang) uit hout en piepschuim gefrabiceerd, zodat het kunstwerk goed zou blijven drijven en ook goed zichtbaar zou zijn vanuit de lucht. Het doel van de actie was dat de regel gespot zou worden door een van de helikopters die rondvlogen gedurende de Tourstart, en dit is ook gelukt.
.
A close season for cats
Margreet Jorna
.
In het kader van (bijna) vergeten dichters een dichter de eigenlijk vrijwel onbekend is gebleven. Vooral omdat het enige bundeltje dat er van haar te vinden is in Engeland is verschenen. Margreet Jorna, geboren in 1946, werkte in 1985 toen het bundeltje ‘a close season for cats’ verscheen voor de NOS. Ze woonde in Berkshire en was zomers meestal in Norfolk Broads te vinden. Ze studeerde Engels en rechten.
In 1985 verscheen bij Merlin books ltd. in Braunton en Devon het bundeltje ‘A close season for cats’ met daarin 33 Engelstalige gedichten. Het boekje is gek genoeg nog steeds te koop via Amazon.com maar is ‘currently unavailable’.
Uit dit kleine bundeltje het gedicht ‘A matter of fact’ (for Rob B.)
.
A matter of fact
(for Rob B.)
.
As she leans back in her easy chair
looking as sweet as an English long vowel
correctly pronounced
nobody could possibly dream
that not so very long ago
she was referred to as a calculating cat
and that she finds a change
rather refreshing.
.
Woensdagmiddag
Dolf Jansen
.
Van de goede Sint weer een paar leuke dichtbundels gekregen. De eerste die ik wil behandelen is misschien niet zo voor de hand liggend. het is de bundel ‘Om te huilen’ van Dolf Jansen. Nu kent iedereen Dolf Jansen denk ik vooral van zijn cabaretwerk (solo en met Lebbis) maar ik wist al langer dat Dolf Jansen heel aardige gedichten schrijft en deze ook vaak verwerkt in zijn theatershows. Rijmend in veel gevallen maar altijd met een groot poëtisch gevoel. In de bundel ‘Om te huilen’ staan vooral liedteksten maar ook gedichten en zelfs zo nu en dan een gedicht dat niet rijmt. Voor degene die bekend zijn met Twittergids.nl; als je kijkt onder ‘Dichter’ dan staat Dolf Jansen op eenzame hoogte op nummer 1 (maar dat komt uiteraard door zijn cabaret bekendheid) onder de twitterende dichters.
De liedteksten en gedichten van Dolf zijn veelal serieus en maatschappijkritisch. De bundel besluit met acht gedichten in het Engels, dan nog twee in het Nederlands en als toegift zijn bekendste gedicht (denk ik) ‘100’.
Als voorbeeld van een gedicht met een zwaar onderwerp, de existentiële angst dat je kind sterft, hier het gedicht ‘Woensdagmiddag’.
.
Woensdagmiddag
.
als een woensdagmiddag in de tuin
verscheurd kan worden door sirenes
van een ambulance
onderweg in volle vaart
naar het zwembad waar jij al uren bent
kan jij het zomaar zijn
die verdween onder water
net te diep
net te lang
en wacht ik meer dan ooit
op je fietsje in de voortuin
en je natte haren tegen mijn arm
.
ZICHTBAAR ALLEEN 