Categorie archief: Poëzie en Film
Jabberwocky
Lewis Caroll en Terry Gilliam
.
Schreef ik vorige week nog over een van de meest vreemde gedichten (van een lijstje dat ik op 14 januari 2013 op dit blog plaatste) van Ezra Pound, vandaag alweer een gedicht van dit lijstje van Lewis Caroll met Jabberwocky. De reden dat dit gedicht hier behandeld wordt is dat er een film gemaakt is naar dit gedicht door Terry Gilliam.
Jabberwocky uit 1977 is een Britse fantasy film geregiseerd en mede geschreven door Terry Gilliam, die vooral bekend is van zijn werk met Monty Python. Zoals gezegd is de film losjes gebaseerd op het gedicht ‘Jabberwocky’ dat verscheen in ‘Through the Looking-Glass’ dat verscheen in 1871.
Het verhaal gaat over Cooper (in de film gespeeld door Michael Palin) die gedwongen wordt, door onhandige vaak ongelukkige omstandigheden, een verschrikkelijke draak op te jagen na de dood van zijn vader.
Hieronder het gedicht van Lewis Caroll.
.
Jabberwocky
‘Twas brillig, and the slithy toves
Did gyre and gimble in the wabe;
All mimsy were the borogoves,
And the mome raths outgrabe.
.
“Beware the Jabberwock, my son
The jaws that bite, the claws that catch!
Beware the Jubjub bird, and shun
The frumious Bandersnatch!”
.
He took his vorpal sword in hand;
Long time the manxome foe he sought –
So rested he by the Tumtum tree,
And stood awhile in thought.
.
And, as in uffish thought he stood,
The Jabberwock, with eyes of flame,
Came whiffling through the tulgey wood,
And burbled as it came!
.
One, two! One, two! And through and through
The vorpal blade went snicker-snack!
He left it dead, and with its head
He went galumphing back.
.
“And hast thou slain the Jabberwock?
Come to my arms, my beamish boy!
O frabjous day! Callooh! Callay!”
He chortled in his joy.
.
‘Twas brillig, and the slithy toves
Did gyre and gimble in the wabe;
All mimsy were the borogoves,
And the mome raths outgrabe.
.
Brief encounter
Poëzie in films
.
In de film ‘Brief encounter’ van David Lean uitv 1945 komt het gedicht ‘When I have fears that I may cease to be” van de Romantische dichter John Keats (1795 – 1821) voor. Brief encounter is het verhaal van huisvrouw Laura Jesson en dokter Alec Harvey.
Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Laura Jesson, een huisvrouw uit een klein stadje. Ze is getrouwd met een degelijke man die meer aandacht heeft voor kruiswoordraadsels dan voor haar. Om aan de verveling te ontsnappen gaat ze elke week met de trein naar de grote stad om te winkelen en een matineefilm te zien.
Na afloop van zo’n dagje uit krijgt ze op het station wat kolengruis in haar oog. Een andere passagier, de dokter Alec Harvey helpt haar het gruis te verwijderen. Beiden zijn begin dertig, getrouwd en hebben twee kinderen. De dokter is een huisarts in een ander provinciestadje die ook een keer per week in de grote stad komt om in het ziekenhuis te helpen.
Er ontstaat een geanimeerd gesprek, en beide drinken thee in de stationsrestauratie, waar ze ieder op hun eigen trein naar huis wachten. Al snel worden ze verliefd op elkaar. Ze beginnen in het verborgene af te spreken, in cafés en bioscopen, om hun ontmoetingen geheim te houden. Op een gegeven moment mag Alec voor een avond het huis van een vriend lenen, maar hun liefde wordt niet geconsumeerd omdat de vriend onverwacht eerder terugkeert. Dit is voor hun een teken dat de relatie echt niet verder kan; ze besluiten om hun gezinnen trouw te blijven en om elkaar verder niet te zien.
Hoofdrollen in deze Engelse film worden vertolkt door Celia Johnson en Trevor Howard. In 1984 kwam er een Amerikaanse re-make met Robert De Niro en Meryl Streep die echter een stuk minder goed beoordeeld wordt op IMDB.com, de website over films.
In 1946 kwam deze film in Nederland in de bioscopen onder de titel ‘Het Laatste rendez-vous’. De filmkeuring gaf de film een 18 jaar en ouder predicaat omdat er huwelijks ontrouw in wordt getoond.
Het gedicht van John Keats sluit heel mooi aan bij het thema van Brief encounter.
.
When I have fears that I may cease to be
.
When I have fears that I may cease to be
Before my pen has glean’d my teeming brain,
Before high piled books, in charact’ry,
Hold like rich garners the full-ripen’d grain;
When I behold, upon the night’s starr’d face,
Huge cloudy symbols of a high romance,
And think that I may never live to trace
Their shadows, with the magic hand of chance;
And when I feel, fair creature of an hour!
That I shall never look upon thee more,
Never have relish in the faery power
Of unreflecting love!—then on the shore
Of the wide world I stand alone, and think
Till Love and Fame to nothingness do sink.
.
Poem 8
Emlen Etting (1905 – 1993)
.
De schilder, beeldhouwer en filmmaker Emlen Etting wordt door sommigen gezien als Dadaïstisch kunstenaar. Behalve zijn beeldende kunst is Etting vooral bekend geworden door zijn korte film ‘Poem 8’, zijn persoonlijke favoriet. Zoals de naam al doet vermoeden, probeert Etting in deze film de cadans en het discours van een gedicht te gebruiken als leidraad.
In een interview met Marina Pacini zei Etting hierover: “Dali heeft twee films gemaakt, Cocteau maakte ‘Death of a poet’. En ik dacht, hoe interessant zou het zijn als ik een film zou maken op een andere manier, met een andere methode. Tot nu toe werd de roman gebruikt of een verhaal, of een documentaire om iets te vertellen en daartussen was er eigenlijk niets. Ik wilde film gebruiken als een poëtisch medium, om een gedicht te doen zoals T.S. Eliot een gedicht doet, helemaal visueel. Zo kwam ik op het idee en volgens mij was dit de eerste film die experimenteerde met poëzie als medium.”
Etting gebruikte in Poem 8 zeer letterlijke beelden van vrouwen, manieren van reizen en zijn eigen lichaamsdelen. Etting toont de filmmaker als een hedendaags protagonist.
In de film speelt onder andere Caresse Crosby een rol, uitvindster van de BH, uitgeefster en vrouw van dichter Harry Crosby.
Met dank aan Wikipedia en Strangeflowers.wordpress.com
Beowulf
De film en het gedicht
.
De film Beowulf uit 2007 van Robert Zemeckis is gebaseerd op het epische gedicht Beowulf. De tekst van dit gedicht werd bewerkt door Neil Gaiman en Roger Avary. Ray Winstone speelt de rol van Beowulf. Verder spelen o.a. mee John Malkovich, Angelina Jolie, Crispin Glover, Robin Wright Penn en Anthony Hopkins.
Beowulf is het oudste epische gedicht dat in een taal geschreven is die duidelijk een oude vorm van het huidige Engels is. Men is het niet eens over de precieze datum, maar men schat dat het manuscript uit de 10e eeuw stamt. Er is echter meer onzekerheid over de oorsprong van het gedicht zelf. Er komen enkele archaïsche woorden in het werk voor die suggereren dat het gedicht uit de 8e eeuw stamt, misschien zelfs de eerste helft ervan. Maar gezien het feit dat in poëzie – ook Oudengelse – vaak bewust archaïsche termen worden gebruikt, is dit geen doorslaggevend bewijs. Het gedicht staat, samen met o.a. het kortere gedicht Judith, in wat tegenwoordig het Beowulf-manuscript wordt genoemd. De tekst is door twee scribenten opgeschreven, de tweede neemt het halverwege het gedicht over. Wie de oorspronkelijke samensteller of auteur van het gedicht is valt niet te achterhalen, noch of de vorm waarin het manuscript ons heeft bereikt de oorspronkelijke is of een – door de monniken die het hoogstwaarschijnlijk hebben opgetekend – met christelijke elementen verrijkte versie.
Hieronder een klein gedeelte van de tekst in het oud Engels en in een vertaling.
.
ðá þæt onfunde sé þe fela aéror
módes myrðe manna cynne
fyrene gefremede –he, fág wið god–
þæt him se líchoma laéstan nolde
ac hine se módega maég Hygeláces
hæfde be honda· wæs gehwæþer óðrum
lifigende láð· lícsár gebád
atol aéglaéca· him on eaxle wearð
syndolh sweotol· seonowe onsprungon·
burston bánlocan· Béowulfe wearð
gúðhréð gyfeþe·
.
Toen merkte hij, die eerder vele,
ellende in zijn geest, op de mensheid
wreedheden had gepleegd –hij, die vocht met God–
dat zijn lichaam hem niet wilde gehoorzamen,
maar hij werd door de stoutmoedige bloedverwant van Hygelac
aan de hand gehouden; elk werd door de ander;
verfoeid zolang hij nog leefde; lichaamspijn voelde hij,
de ontzagwekkende boeman; op zijn schouder werd
een grote wond zichtbaar, zenuwen sprongen,
spieren barstten; Beowulf werd
oorlogs-lof gegeven;
.
Eerste bladzijde van de oude tekst.
Met dank aan Wikipedia.
Schipbreukeling
Poëzie in de film: Castaway van William Cowper
.
William Cowper leefde van 1731 tot 1800 en was een Engels dichter. Cowper had van tijd tot tijd te lijden van hevige depressies, soms in zulke mate dat hij diverse pogingen ondernam zich van het leven te beroven. Hij werd verliefd op zijn nicht Theodora Cowper, maar haar vader stond een huwelijk in de weg, omdat hij twijfelde aan Williams mentale stabiliteit en omdat hij vond dat de twee te nauw aan elkaar verwant waren. In die voor hem ongelukkige periode werden er al wel wat zijn verzen in bladen gepubliceerd en vertaalde hij werk van Voltaire.
In 1763 kreeg hij een baan aangeboden als klerk bij het Hogerhuis. Hij moest hiervoor een eenvoudig examen doen, maar hij zag hier zo tegenop, dat hij in een diepe depressie raakte en een zelfmoordpoging ondernam. Hierop werd hij opgenomen in een tehuis, waar hij onder de zorgen van arts en dichter Nathaniel Cotton langzaam genas. Zijn broer en vrienden bezorgden hem daarna een onderkomen en een klein inkomen in Huntingdon. Hier brak een gelukkige periode aan. Hij maakte kennis met het gezin van Morley en Mary Unwin en hun kinderen en hieruit ontstond een warme vriendschap. Hij trok uiteindelijk bij hen in. Morley Unwin overleed in 1767 en het gezin, inclusief Cowper, verhuisde naar Olney. Hier raakte hij onder invloed van de gedreven evangelische geestelijke en voormalig slavenhandelaar John Newton. Deze zette hem ertoe aan mee te werken aan een liedboek. De aan hem gestelde eisen vielen Cowper echter zwaar en hij geraakte opnieuw in een depressie. Olney Hymns verscheen uiteindelijk in 1779, met een aantal zeker al zes jaar eerder geschreven bijdragen van Cowper, waaronder een aantal liederen die nog altijd gezongen worden. Newton zelf was overigens de schrijver van het nog altijd bekende lied Amazing Grace.
In 1773, Cowper was inmiddels verloofd met Mary Unwin, ontstond bij hem het idee dat hij een verdoemd man was en dat God zijn leven van hem eiste als offer. De huwelijksplannen waren hiermee ten einde, maar Mary Unwin bleef hem verzorgen en bracht hem er weer bovenop.Mary Unwin, met wie hij niet trouwde maar wel altijd goede vrienden bleef, overleed in 1794, wat hem lichamelijk en mentaal hevig aangreep. In zijn laatste jaren schreef hij in zijn wanhoop nog het gedicht The Castaway. Hij overleed in East Dereham, waar hij ook werd begraven.
The Castaway werd gebruikt in de film Sense and sensibility uit 1995 van Ang Lee met Kate Winslet, Emma Thompson, Alan Rickman en High Grant.
.
The Castaway
.
Obscurest night involved the sky,
The Atlantic billows roared,
When such a destined wretch as I,
Washed headlong from on board,
Of friends, of hope, of all bereft,
His floating home forever left.
.
No braver chief could Albion boast
Than he with whom he went,
Nor ever ship left Albion’s coast,
With warmer wishes sent.
He loved them both, but both in vain,
Nor him beheld, nor her again.
.
Not long beneath the whelming brine,
Expert to swim, he lay;
Nor soon he felt his strength decline,
Or courage die away;
But waged with death a lasting strife,
Supported by despair of life.
.
He shouted: nor his friends had failed
To check the vessel’s course,
But so the furious blast prevailed,
That, pitiless perforce,
They left their outcast mate behind,
And scudded still before the wind.
.
Some succour yet they could afford;
And, such as storms allow,
The cask, the coop, the floated cord,
Delayed not to bestow.
But he (they knew) nor ship, nor shore,
Whatever they gave, should visit more.
.
Nor, cruel as it seemed, could he
Their haste himself condemn,
Aware that flight, in such a sea,
Alone could rescue them;
Yet bitter felt it still to die
Deserted, and his friends so nigh.
.
He long survives, who lives an hour
In ocean, self-upheld;
And so long he, with unspent power,
His destiny repelled;
And ever, as the minutes flew,
Entreated help, or cried,
.
“Adieu!” At length, his transient respite past,
His comrades, who before
Had heard his voice in every blast,
Could catch the sound no more.
For then, by toil subdued, he drank
The stifling wave, and then he sank.
.
No poet wept him: but the page
Of narrative sincere,
That tells his name, his worth, his age,
Is wet with Anson’s tear.
And tears by bards or heroes shed
Alike immortalize the dead.
.
I therefore purpose not, or dream,
Descanting on his fate,
To give the melancholy theme
A more enduring date:
But misery still delights to trace
Its semblance in another’s case.
.
No voice divine the storm allayed,
No light propitious shone;
When, snatched from all effectual aid,
We perished, each alone:
But I beneath a rougher sea,
And whelmed in deeper gulfs than he
.
The white cliffs
Alice Duer Miller(1874-1942)
.
In de categorie films gebaseerd op poëzie vandaag de film The White Cliffs of Dover uit 1944. Het lange gedicht in 52 verzen werd in 1940 gepubliceerd en verkocht al snel meer dan een miljoen exemplaren. Ook Winston Churchill staat bekend al lezer van dit gedicht.
Het verhaal is dat van een jong Amerikaans meisje Susan, dat vlak voor het begin van de Eerste Wereldoorlog naar Londen komt als toerist. Daar ontmoet ze een jonge Engelsman sir John Ashwood, uit de upper class en trouwt met hem. Ze krijgen een zoon en al snel gaat John naar het front op het vaste land van Europa. Vlak voor het einde van de Eerste Wereldoorlog komt John om en Susan blijft alleen op het landgoed achter met hun zoon. Ondanks dat haar vaderland Amerika trekt en de armoedige staat van het landgoed besluit ze in Engeland te blijven en het leven van een lady te leiden. Het gedicht eindigt wanneer de Tweede Wereldoorlog op het punt van uitbreken staat en Suzan zich afvraagt of ze na haar man nu ook haar zoon zal verliezen in een Wereldoorlog.
Alice Duer Miller heeft de verfilming niet meer mee kunnen maken, zij stierf in 1942.
In de film uit 1944, spelen Irene Dunn (Suzan) , Alan Marshall (John) en Roddy McDowall (John II) de hoofdrollen. De regie was in handen van Clarence Brown.
.
Het eerste en het laatste vers:
.
I
I have loved England, dearly and deeply,
Since that first morning, shining and pure,
The white cliffs of Dover I saw rising steeply
Out of the sea that once made her secure.
I had no thought then of husband or lover,
I was a traveller, the guest of a week;
Yet when they pointed ‘the white cliffs of Dover’,
Startled I found there were tears on my cheek.
I have loved England, and still as a stranger,
Here is my home and I still am alone.
Now in her hour of trial and danger,
Only the English are really her own.
.
LII
And were they not English, our forefathers, never more
English than when they shook the dust of her sod
From their feet for ever, angrily seeking a shore
Where in his own way a man might worship his God.
Never more English than when they dared to be
Rebels against her-that stern intractable sense
Of that which no man can stomach and still be free,
Writing: ‘When in the course of human events. . .’
Writing it out so all the world could see
Whence come the powers of all just governments.
The tree of Liberty grew and changed and spread,
But the seed was English.
I am American bred,
I have seen much to hate here— much to forgive,
But in a world where England is finished and dead,
I do not wish to live.
.
Wil je het hele gedicht lezen dan kan dat op: http://www.poemhunter.com/poem/the-white-cliffs/
.
Met dank aan Wikipedia
Muziek en poëzie
Eddie Vedder : Into the wild
.
Ik schreef hier al eerder over Into the wild en het gedicht van Sharon Olds dat in de film voorkomt. Vandaag een stuk over de muziek van Eddie Vedder en de poëtische kracht van zijn teksten. Een prachtig nummer uit de film is Guaranteed, hieronder kun je de tekst lezen en de muziek via Youtube beluisteren.
.
Guaranteed
.
On bended knee is no way to be free
Lifting up an empty cup, I ask silently
All my destinations will accept the one that’s me
So I can breathe…
.
Circles they grow and they swallow people whole
Half their lives they say goodnight to wives they’ll never know
A mind full of questions, and a teacher in my soul
And so it goes…
.
Don’t come closer or I’ll have to go
Holding me like gravity are places that pull
If ever there was someone to keep me at home
It would be you…
.
Everyone I come across, in cages they bought
They think of me and my wandering, but I’m never what they thought
I’ve got my indignation, but I’m pure in all my thoughts
I’m alive…
.
Wind in my hair, I feel part of everywhere
Underneath my being is a road that disappeared
Late at night I hear the trees, they’re singing with the dead
Overhead…
.
Leave it to me as I find a way to be
Consider me a satellite, forever orbiting
I knew all the rules, but the rules did not know me
Guaranteed
.
Le Divorce
Poëzie in films
.
In de film Le Divorce uit 2003 van James Ivory met Kate Hudson en Naomi Watts in de hoofdrollen komt het gedicht ‘To my dear and loving husband ‘ van anne Bradstreet voor. De film gaat over twee Amerikaanse zusjes die in Parijs te maken krijgen met cultuurverschillen en liefdesperikelen.
Anne Bradstreet (1613 – 1672) werd geboren in Engeland maar emigreerde op haar 18e naar de Amerika. Zij neemt in de geschiedenis van de Amerikaanse literatuur een bijzondere plaats in. Niet alleen was zij de eerste Amerikaanse dichter van belang, maar zij was ook nog eens de eerste vrouw die gepubliceerd werd in koloniaal Amerika. Pas in de 20ste eeuw kreeg ze erkenning, in het bijzonder voor de in de 19e eeuw gepubliceerde reeks religieuze gedichten ‘Contemplations’ (Beschouwingen) die ze voor haar familie schreef.
.
To my dear and loving husband
.
If ever two were one, then surely we.
If ever man were loved by wife, then thee;
If ever wife was happy in a man,
Compare with me ye women if you can.
I prize thy love more than whole mines of gold,
Or all the riches that the East doth hold.
My love is such that rivers cannot quench,
Nor ought but love from thee give recompense.
Thy love is such I can no way repay;
The heavens reward thee manifold, I pray.
Then while we live, in love let’s so persever,
That when we live no more we may live ever.
.
Mulan
Films gebaseerd op poëzie Deel 3: Mulan
.
Elke Walt Disneyliefhebber kent wel de Disney klassieker Mulan. Mulan is een Amerikaanse animatiefilm uit 1998 en de 36e grote animatiefilm van Disney. Deze film is losjes gebaseerd op de Chinese legende van Hua Mulan. Een belangrijk onderdeel van de uitgave van de film was de distributie in China. Disney hoopte met Mulan net zo’n grote hit te scoren als met De Leeuwenkoning, die in China een van de meest succesvolle westerse films was. Aanvankelijk werd de film geweigerd daar de Chinese overheid slechts een beperkt aantal westerse films per jaar toestond, maar een jaar na uitgave werd de film alsnog in China vertoond.
Hua Mulan was een heroische vrouw die het leger in ging om China te beschermen tegen de Xiong nu. Beide personen worden beschreven in een ballade.
In Mulan ci wordt het leven en de heldendaden van Hua Mulan beschreven. Deze Chinese poëzie wordt op Chinese scholen en in het voortgezet onderwijs in China en Singapore onderwezen.
.
Hieronder de Engelse vertaling en deel 1 en 2 in het Chinees.
Ode of Mulan
Anonymous (c.5 A.D.)
Tsiek tsiek and again tsiek tsiek, Mu-lan weaves, facing the door. You don't hear the shuttle's sound, You only hear Daughter's sighs. They ask Daughter who's in her heart, They ask Daughter who's on her mind. "No one is on Daughter's heart, No one is on Daughter's mind. Last night I saw the draft posters, The Khan is calling many troops, The army list is in twelve scrolls, On every scroll there's Father's name. Father has no grown-up son, Mu-lan has no elder brother. I want to buy a saddle and horse, And serve in the army in Father's place." In the East Market she buys a spirited horse, In the West Market she buys a saddle, In the South Market she buys a bridle, In the North Market she buys a long whip. At dawn she takes leave of Father and Mother, In the evening camps on the Yellow River's bank. She doesn't hear the sound of Father and Mother calling, She only hears the Yellow River's flowing water cry tsien tsien. At dawn she takes leave of the Yellow River, In the evening she arrives at Black Mountain. She doesn't hear the sound of Father and Mother calling, She only hears Mount Yen's nomad horses cry tsiu tsiu. She goes ten thousand miles on the business of war, She crosses passes and mountains like flying. Northern gusts carry the rattle of army pots, Chilly light shines on iron armor. Generals die in a hundred battles, Stout soldiers return after ten years. On her return she sees the Son of Heaven, The Son of Heaven sits in the Splendid Hall. He gives out promotions in twelve ranks And prizes of a hundred thousand and more. The Khan asks her what she desires. "Mu-lan has no use for a minister's post. I wish to ride a swift mount To take me back to my home." When Father and Mother hear Daughter is coming They go outside the wall to meet her, leaning on each other. When Elder Sister hears Younger Sister is coming She fixes her rouge, facing the door. When Little Brother hears Elder Sister is coming He whets the knife, quick quick, for pig and sheep. "I open the door to my east chamber, I sit on my couch in the west room, I take off my wartime gown And put on my old-time clothes." Facing the window she fixes her cloudlike hair, Hanging up a mirror she dabs on yellow flower powder She goes out the door and sees her comrades. Her comrades are all amazed and perplexed. Traveling together for twelve years They didn't know Mu-lan was a girl. "The he-hare's feet go hop and skip, The she-hare's eyes are muddled and fuddled. Two hares running side by side close to the ground, How can they tell if I am he or she?"
Uit: The Flowering Plum and the Palace Lady: Interpretations of Chinese Poetry
Door Han H. Frankel, Yale University Press, 1976.
.
Films gebaseerd op poëzie
Deel 1: Lady Lazarus
.
Was ik al een categorie begonnen over poëzie in films (meestal gedichten of delen van gedichten die in een film voorkomen), er zijn ook films gebaseerd op een gedicht of een dichtbundel. In deze nieuwe categorie zal ik een aantal van deze films behandelen.
Vandaag als eerste ‘Lady Lazarus’ van Sylvia Plath (1932 – 1963).
Deze experimentele film uit 1991 van filmmaakster en feministe Sandra Lahire is gemaakt rond het beroemde gedicht van Sylvia Plath ‘Ladfy Lazarus’. De film bestaat behalve uit audio fragmenten waarbij Sylvia Plath gedichten voordraagt als Lady Lazarus, Cut, Daddy, Ariel en Ouija ook uit een interview met haar uit 1962.Sandra Lahire beschrijft haar film als de eerste in een trilogie waarbij de film een visuele reactie is op de woorden van Sylvia Plath die vooral een voorbeeld zijn van haar zwarte humor en cinematografische visie, aldus Lahire. Een carrousel van ingeraamde beelden in een atmosfeer van constante metamorfose; haar poëzie als film.
.
Hieronder kun je de film bekijken.
https://player.bfi-staging.org.uk/free/film/watch-lady-lazarus-1991-online
.
ZICHTBAAR ALLEEN 