Site-archief
De kreeft op de telefoon
With a Poet’s Eye
.
De gemiddelde tijd die een bezoeker aan een kunstgallery besteed aan het kijken naar een kunstwerk is gemiddeld minder dan een minuut. In 1985 wilde de Tate Gallery in Londen daar iets aan doen. Het idee was om een aantal activiteiten en events te organiseren waarbij poëzie aan kunstwerken (van de Tate Gallery) werden gelinkt.
Zo organiseerde men een nationale poëziecompetitie voor kinderen en volwassenen, een serie lunchvoordrachten door dichters en poëzieworkshops voor kinderen en volwassenen. Daarnaast vroeg men een aantal gerenommeerde Engelse dichters gedichten te schrijven bij kunst uit de Tate Gallery.
Dit resulteerde in 1986 tot de publicatie van de prachtige bundel ‘With a Poet’s Eye’ A Tate Gallery Anthology. De gedichten die in opdracht waren gemaakt werden samen met de beste gedichten uit de poëziewedstrijd voor kinderen en volwassenen gebundeld en in de bundel samengebracht met afbeeldingen van de kunstwerken waarbij ze gemaakt waren.
Deze bundel is dus om meerdere redenen een pareltje. Uit de bundel koos ik voor het gedicht van Eleanor Snow bij het kunstwerk ‘Lobster Telephone’ van Salvador Dali (1904-1989) uit 1938. Eleanor Snow (1979) was 6 jaar oud toen ze het gedicht ‘The Lobster on the Telephone’ schreef. Haar gedicht kan zich in absurditeit meten met het kunstwerk van Dali.
.
The Lobster on the Telephone
.
I saw a lobster
Yellowish and orangish
Sitting on a telephone.
And I said
‘Does your mummy know you are here
You naughty lobster?
Did she say yes?
The lobster curled his legs
Tiredly and crossly.
.
Houston we have a problem
Lotte Dodion
.
De Vlaamse dichter, performer en polyvalent (veelzijdig, meer dan één waarde bezittend) teksttalent Lotte Dodion (1987) ken ik al sinds 2011 toen ze als jonge aanstormende dichter op het Ongehoord! podium stond in Rotterdam als (toen nog) Mander dichter. Een Meander dichter was een dichter die ons (van Ongehoord!) werd aangeraden om te programmeren omdat deze talentvol was. Lotte was toen 24 en inderdaad een aanstormend talent.
Daarna was ze één van de Vlaamse dichters op de Poëziebus in 2015 en programmeerde Ongehoord! haar opnieuw in 2016 op de jubileum editie in de Jacobustuin in Rotterdam. In maart van dat jaar verscheen haar poëziedebuut ‘Kanonnenvlees’ bij uitgeverij Atlas Contact dat zeer goed werd ontvangen.
Haar werk verscheen in bloemlezingen en in literaire tijdschriften als Plebs en Gierik NVT. Ze treedt op, verzorgt workshops en is inderdaad een veelzijdig woordkunstenaar. De laatste jaren werkte ze voor Vonk & Zonen, een literair productiehuis dat naast eigen producties ook een gastvrij huis is voor plannen van dichters en dromers. Een jonge literaire organisatie die sterk inzet op nieuwe vormen om literatuur te presenteren.
Vanaf 1 september dit jaar is ze echter weer terug op haar oude plek, als freelancer in de letteren. Op haar website https://www.lottedodion.be/ is alles over haar werkzaamheden te lezen. Daar staan ook gedichten van haar hand waaronder het mooie maar wrange ‘Houston we have a problem’.
.
Houston we have a problem
.
liefste
ik weet dat ge meer ruimte wilt,
maar hoeveel planeten wilt ge concreet?
hoeveel lichtjaren moet ik van u verwijderd zijn
opdat gij weer kunt zweven?
ge wilt mij niet langer met u meedragen
ge wilt weer gewichtloos zijn
een onbeduidende stip tussen zoveel andere?
is het een ander
een andere zon om rond te draaien?
weet ge dan niet dat we allemaal dezelfde zijn?
even vermoeiend even verschroeiend
evenveel pijn op termijn
ge hoeft geen vlaggen te planten
geen hemellichamen te veroveren
hier is het mijne
ik ben zwaartekracht
ik hou uw voeten op mijn grond
maar als gij per se de ruimte wilt
als ge denkt te zijn vastgeroest in uw baan
loop naar de maan
word vergeten.
.
Nationale Poëziefilms Festival
6 November 2021
.
Poëzie en films gaan goed samen, neem een kijkje in de rubriek Poëzie en Film of in de rubriek Film gebaseerd op poëzie, en je begrijpt wat ik bedoel. In navolging van Berlijn, Seattle, Montreal, Barcelona en tal van andere plaatsen over de hele wereld krijgt ook Nederland dit jaar een poëziefilmfestival. Op 6 november 2021 vindt in Zutphen de eerste editie plaats: een dag in het teken van lokale, nationale en internationale poëziefilms.
Initiatiefnemers zijn filmmaker en -regisseur Helmie Stil en filmdocent, schrijver en directeur van het Zutphens filmhuis Luxor Hans Heesen.
Met het Nederlands poëzie filmfestival gaat er voor Hans Heesen een oude wens in vervulling. Twintig jaar geleden al had hij met Ingmar Heytze het plan om poëziefilms te gaan maken, onder de noemer ‘Versfilm’. De producent stak het hoog in, te hoog bleek achteraf. “Zijn idee was om iedere week een poëziefilm te vertonen op televisie. 52 poëziefilms in een jaar. Het voorstel bleef steken en de uitvoering kwam er niet. “Een les waar ik van geleerd heb,” zegt Heesen. “Klein beginnen, niet te snel te groot maken en jezelf niet afhankelijk maken van anderen.” Maar nu komt het er dan toch echt van.
In de maanden voorafgaand aan het Poëzie Filmfestival in Zutphen geeft Helmie Stil workshops aan middelbare scholieren. “Ze mogen een eigen poëziefilm maken die zal worden vertoond op het festival. We hebben vier dichters gevraagd daarvoor een gedicht beschikbaar te stellen.” Dat zijn Iduna Paalman, Wout Waanders Ingmar Heytze en Naomi Montroos. Naast het scholierenprogramma is er een lokaal programma met films van Zutphense dichters, een landelijk programma en een internationaal programma met films van het Zebra Poetry Film Festival Berlijn en een Engels/Amerikaans programma met films van The Poetry Society en Motionpoems.
Het Nationaal Poëziefilms Festival is op zaterdag 6 november 2021 in filmhuis Luxor in Zutphen https://luxorzutphen.nl/ .
Een mooi voorbeeld van een Poëziefilm is ‘ The posh mums are boxing in the square’ , een film van Helmie Stil bij het gelijknamige gedicht van Wayne Holloway-Smith dat in 2018 het winnende gedicht was van tjhe National Poetry Competition in het verenigd Koninkrijk. De jury schreef over dit gedicht:
“Het lijkt soms oneerlijk dat poëzie, een van de belangrijkste vertolkers van onze diepste gevoelens, in één adem moet worden genoemd met sentimentaliteit, om deze juist te vermijden. Maar als je het ziet gebeuren, als het zo goed wordt gedaan zoals in ‘The posh mums are boxing’ on the square’ dan is het adembenemend – een moeder die opnieuw in het leven staat, opstaat uit haar bed en bokshandschoenen krijgt om een vreselijke ziekte te bestrijden. De titel en de opzet zijn zo heerlijk absurd, we worden glimlachend meegenomen in een gedicht dat ons in onze eigen buik raakt met zijn verwoestende zwaarte.”
.
The posh mums are boxing in the square
.
roughing each other up in a nice way
This is not the world into which I was born
so I’m changing it
I’m sinking deep into the past and dressing my own mum
in their blue spandexes
svelte black stripes from hip to hem
and husbands with better dispositions toward kindness
or at least I’m giving her new lungs
I’m giving her a best friend with no problems and both of them pads
some gloves to go at each other with in a nice way
I’m making it a warm day for them but also
I’m making it rain
the two of them dapping it out in long shadows
I’m watching her from the trees grow
strength in her thighs my mum
grow strength in her glutes my mum
her back taught upright
her knees
and watching her grow no bad thing in her stomach no tumour
her feet do not hurt to touch my mum she is hopping
sinews are happening
wiry arms developing their full reach
no bad thing explodes
sweat and not gradual death I’m cheering
no thing in her stomach no alcohol
no cigarettes with their crotonaldehyde let my dad keep those
no removal of her womb
– and I’m cheering her on in better condition
cheering she is learning to fight for her own body
in spandex her new life
and though there is no beef between them
if her friend is gaining the upper hand
I will call out from the trees
her name
Christine!
and when she turns as turn she must
my mum in the nicest possible way
can slug her right in the gut
.
The posh mums are boxing in the square from Helmie Stil on Vimeo.
.
Eerste jonge dichter des vaderlands
Joanne Hoekstra
.
In 2012 werd voor de eerste maal in Nederland de jonge dichter des vaderlands gekozen. Er waren zestig inzendingen voor de nieuwe titel in poëzieland en van die 60 werden er 4 jongens en 10 meisjes genomineerd om mee te dingen naar de titel. Deze 14 jongeren (allen tussen de 16 en 18 jaar oud) kregen een aantal workshops aangeboden (onder andere ‘schrijven & schrappen’ en ‘voordragen’) en mochten in een privéles nog verder hun poëzie aanscherpen.
Uiteindelijk werden er drie finalisten gekozen: Sannemaj Betten, Kenza Bolsius en Joanne Hoekstra. Deze drie dichters mochten een poëzieclip opnemen en in de maanden erna kon er gestemd worden op de beste dichter of de beste clip. Uiteindelijk won de Friese 16 jarige Joanne Hoekstra de felbegeerde titel met het gedicht ‘In het hoofd van haar broer’.
De nieuwe jonge dichter des vaderlands werd tevens voor twee jaar aangesteld als huisdichter op Scholieren.com. Hieronder twee gedichten uit 2012 die ze schreef gedurende de verkiezing tot jonge dichter des vaderlands.
.
In het hoofd van haar broer
In het hoofd van haar broer
kwam nog een laatste gedachte op
toen het water zijn lichaam omarmde,
zijn hoofd verborg in de golven.
Ze had willen redden
Maar de schepen voeren nog, boeien dreven.
En ook zij was in gedachten verzonken.
.
twaalf jaar
.
De te jonge jongen,
Broek op half 7,
rugzak zelfs op kwart over 6.
.
Hij zuigt de sigarettenrook
alsof hij cola drinkt
zijn lichaam binnen.
.
Voor hij zich omdraait
en de lucht met rook
vermengt, richting de hemel spuugt.
.
Een hoestje ingehouden.
Hij is al wat eerder opgehouden
net twaalf jaar te zijn.
.
Woekeren
Lies Jo Vandenhende en Ard Zacht
.
Tijdens de Corona crisis zie je overal nieuwe initiatieven ontstaan, ook op poëziegebied. Een van die nieuwe en frisse initiatieven is het project ‘Woekeren’ van Lies Jo Vandenhende en Ard Zacht. Lies Jo ken ik van haar deelname aan de Poëziebus en van een optreden bij Ongehoord! maar Ard Zacht kende ik nog niet.
Tijdens de Lockdown hebben Lies Jo en Ard (de een in Antwerpen en de ander in Amsterdam) een dromerig landschap over nabijheid en groeipijn gemaakt in 5 audiogedichten. Teksten zijn verzorgd door Lies Jo (LJMV) en de muzikale begeleiding is verzorgd door Ard. De cover werd ontworpen door Sadrie Alves.
Ard Zacht is een multi-instrumentalist en sound designer en hij geeft in de 5 audiogedichten een eigen draai aan het gesproken woord door een gedetailleerde compositie en een experimenteel sound design. Arda werkt verder onder andere samen met artiesten als Wordbites, Charlotte Beerda en Emily Vierthaler.. Hij is ook de oprichter van Either ID waarin hij kunstenaars uit verschillende disciplines verbindt.
Lies Jo is dichter en performer en in haar werk onderzoekt ze de kruisbestuiving tussen papier en podium (een van de redenen dat ze mee werd gevraagd in de Poëziebustier van 2016). In 2019 werd Lies Jo opgenomen in de officiële auteurslijst van Literatuur Vlaanderen, die daar blijkbaar bestaat. Lies Jo verzorgd poëzielessen en workshops en haar werk werd al opgenomen in Deus Ex Machina, Kluger Hans en DW B. Ze werkt aan een debuutbundel.
Vanaf afgelopen vrijdag 8 mei is hun eerste ‘single’ uit en op 15 mei is de releasedatum van de EP met deze audiogedichten en te beluisteren via alle streamingdiensten zoals Spotify. Maar een audiogedicht is nu al te beluisteren via Spotify https://open.spotify.com/track/2SHtdz7S3fFcSlb4pgOn9v?si=Copbe4noT5qSjg40x77t7Q
Als je naar de prachtige (Vlaamse) taal van Lies Jo luistert in combinatie met de sferische, soms melancholieke muziek van Ard, weet je dat dit een aanvulling is op het poëtisch landschap en is hete hopen dat het niet bij deze ene samenwerking blijft.
.
Foto’s: Sadrie Alves en Latifa Saber
Ondergronds advies
Karin van Kalmthout
.
De van Brabantse afkomst maar in Rotterdam woonachtige dichter en freelance docent creatief schrijven, Karin van Kalmthout (1984) schrijft al vanaf jonge leeftijd poëzie, maar pas in Rotterdam vond die stille liefde voor het woord een weg naar buiten. Karin geeft al sinds 2005 schrijfworkshops voor o.a. SKVR, Poetry International en Huis van Gedichten en legt zich toe op het geven van het vak Nederlands aan de Horecavakschool. Ze draagt haar poëzie bij poëzie- of spoken word-podia als Woorden Worden Zinnen, Frontaal, Spraakuhloos, Het Lezersfeest en op 7 juli 2019 in de Jacobustuin op het Zomerpodium van Ongehoord!. Voorlopige hoogtepunten zijn haar deelname aan de Poëziebus 2018 en de organisatie van de eerste editie van Woordcomplot begin 2019.
Haar poëzie is vaak een beetje dromerig en rebels tegelijk, maar altijd zacht en vol liefde. De poëzie kenmerkt zich doordat zij gebruik maakt van veel notities tijdens het kijken en luisteren naar andere dichters en performers. Andere inspiratiebronnen zijn jazz en latinmuziek (met name van Kaapverdische oorsprong), spiritualiteit en de kracht van de vrouw die ze uit feminisme weet te halen. Maar ook haar ervaringen tijdens de reizen die ze maakte en de ontmoetingen die ze tijdens die reizen had.
Op haar website http://karinvankalmthout.nl vind je naast gedichten alle informatie over Karin.
/.
Ondergronds advies
.
Twijfel niet
Niet aan jezelf, Niet aan de stad
Reis eerst naar het hart
Vanuit daar ken je overal komen
Neem je wortelbagage mee
Anders val je om bij het
Eerste wisselen van de rails
Vraag gerust waar je moet zijn
Macaroniplein, daar zijn we
allemaal wel eens geweest
Kies je eigen kleur
Maar verander als het moet
Hecht je niet aan de eerste die instapt
Uitstappen kunnen ze hier goed
Wees niet bang om te verdwalen
Uiteindelijk wordt alles één
Geniet van de reis aan de onderzijde
van deze ongeslepen stad
.
Poëzie in het Huygenspark
Poetry in the Park
.
Op 28 en 29 mei organiseert Huis van Gedichten in samenwerking met Poetry in the Park, Verhalenvangers, Peter Swanborn en Karin van Kalmthout een tweedaags festival in het Huygenspark in Den Haag. Naast een Poetry Battle is er een schrijfcursus ‘Leven, een gedicht’ door Jessie van Vlodrop, een workshop ‘ik vertaal je’ door Peter Swanborn en een open podium waar Hagenaars en Hagenezen hun dichtwerk mogen voordragen. Ik zal er ook voordragen.
Voorafgaand aan dit festival is er op 6 april van 10.30 tot 12.00 uur een workshop verzorgd door Karin van Kalmthout met als onderwerp over de rijkdom van het stadsdichterschap. Er zijn 10 plekken beschikbaar en op https://mailchi.mp/922c8041279e/mooi-van-iedere-maand-1928545?e=[UNIQID] lees je hoe je je kunt opgeven.
Het festival begint op beide dagen om 19.00 en duurt tot 21.00 uur. Hou je van gesproken poëzie of wil je zelf op het podium staan, geef je op (zie link) of kom naar het Huygenspark in Den Haag op 28 en 29 mei.
En wat zou een Haags poëziefestival zijn zonder Haags gedicht? daarom het gedicht ”s Gravenhage’ van de naamgever van het park waarin de poëzie wordt gevierd Constantijn Huygens (1596-1687).
.
’s Gravenhage
.
Het hele land in ’t klein, de weegschaal van de staat,
De schave van de jeugd, de schole van de daad,
Het dorp der dorpen geen, waar ieder’ steeg een pad is,
Maar dorp der dorpen een, waar ieder’ straat een stad is.
De rondom groene buurt, het rondom stenen Hout,
Des boers verwondering, al komt hij uit het woud,
Des steêmans steeds vermaak, al komt hij uit de muren.
Der vijanden ontzag, de vrijster van de buren,
Des werelds lekkernij, des hemels welgeval.
Is ’t daarmee al gezegd, zo ben ik meer dan al.
.
Poëzieworkshop in april
La France
.
Ineke Holzhaus is dichter, theatermaakster, schrijfster en docente schrijven. Ze heeft toneelteksten, gedichten en dichtbundels en een verhalenbundel gepubliceerd en in oktober 2018 verscheen ‘Geef mijn vader’, haar eerste roman, bij uitgeverij Ambo|Anthos. Ook schrijft zij voor ‘Dichter’, een uitgave van Plint waarover ik eerder schreef https://woutervanheiningen.wordpress.com/2018/07/10/dichter-2/. Bij de schrijversvakschool in Amsterdam en bij Stichting El Hizjra verzorgde ze workshops schrijven voor theater en poëzie en bij Stichting School der Poëzie is ze vaste medewerker bij het schrijfonderwijs op middelbare scholen. Maandelijks presenteert ze een poëzieprogramma vanuit de Amsterdamse bibliotheek en tevens verzorgt ze workshops in de OBA (de Openbare Bibliotheek van Amsterdam). Ze publiceerde eigen werk in diverse literaire bladen en in 2008 verscheen haar eerste bundel bij Wagner & Van Santen ‘Hond in Pompeï’.
Op Domaine Le Haut Verger en Monsier Deux organiseert zij samen met haar man, schrijver Willem van Toorn, een volledig verzorgde poëzieweek met workshops poëzie lezen en schrijven, met fotografie als inspiratie. Of zoals de organisatoren het beschrijven: Genieten van vrijheid en rust met iedere dag veel tekstuele en visuele inspiratie. Ongestoord kunnen dichten en daarbij gestimuleerd worden door een enthousiasmerende docente. Meer informatie vind je op http://www.domainelehautverger.nl/workshops/poezieweek/.
Van Ineke Holzhaus het gedicht ‘Météo’.
.
Météo
We sneden het strogras niet meer
lieten de dag uit onze handen glijden
alleen koel sap hield ons wakker, druiven
tegen de muur zogen wat er nog aan vocht
te vinden was uit versteende grond –
we toetsten météo, stuitten op vluchtelingen
in boten, leerden hedendaagse woorden –
en morgen weer geen regen, ontvingen
bewegende beelden van eendenkuikens
gered uit een put, dierenfilmpjes ingezet
tegen onthoofdingen in naam van een god
we rolden ons om op verdwaalde bedden
hoorden vermagerde koeien roepen om voer
maar elkaar niet meer, wachtten op regen
vreesden de hagel, vreesden elkaar, tot
het water viel, stroomde in beken, rivieren
voor het gewas, de dieren, voor later.
.
Poëzieweek op zondag
Ester Naomi Perquin
.
In januari wil ik op de zondagen wat extra aandacht geven aan de poëzieweek die elk jaar in januari/februari plaats heeft. Dit jaar van 31 januari tot en met 6 februari. Dit jaar is het thema van de Poëzieweek Vrijheid en dichter Tom Lanoye schreef het Poëzieweekgeschenk dat je gratis krijgt bij aankoop van minimaal € 12.50 aan poëzie in je boekhandel. Naast dit geschenk zijn er heel veel activiteiten, wedstrijden, verkiezingen en nog veel meer, kijk voor alle informatie op https://www.poezieweek.com
In Maassluis is er bijvoorbeeld op 27 januari een poëziemiddag in Theater Koningshof met Ingmar Heytze, workshops, open podium en feedback op je gedicht (kijk voor de voorwaarden op https://www.theaterkoningshof.nl/events/#modal=/agenda/494//Poeziemiddag_2019/?type=show ).
Rond de Poëzieweek brengt de CPNB een aantal poëziekaarten uit met gedichten rond het thema Vrijheid, gratis verkrijgbaar bij boekhandels en bibliotheken. Dit is het gedicht van Ester Naomi Perquin uit haar bundel ‘Celinspecties’ uit 2012.
.
Je kunt ook vinden dat alles aan de ander ligt, want
er is altijd een keuze, iedereen is altijd maker
van keuzes. Iedereen is altijd maker.
.
Je kunt een fiets meenemen als je fiets is gejat,
niet uit wraak maar uit rechtvaardigheid.
.
Je kunt met biechten wachten tot een moord
is begraven: buut vrij, zaak verjaard.
.
Je kunt ook onthouden wie je aardig vond, als je
iemand aardig vond. Er is altijd een keuze,
iedereen is altijd maker van keuzes.
.
Je kunt een jongetje op laten groeien tot het
niet meer op een jongetje lijkt
en zeggen: man.
.
Tussen Gaylord en Norton
Sam Love
.
Dichter en organisator Sam Love uit Indiana (Verenigde Staten) is een enthousiast en creatief poëziepromotor. Zo organiseert jij maandelijks poëzieprojecten in de Lockport-vestiging van de White Oak Library District. Elke maand presenteert Love een ander thema tijdens zijn twee uur durende workshops voor volwassenen. In juli 2018 hadden deze workshops thema’s als: poëzie als kunst, geschiedenis in poëzie en het creëren van poëzie met behulp van de exquise lijkmethode. Met deze methode kondigde Love een thema aan en gaf vervolgens een vel papier door de kamer, waarbij elke deelnemer een regel toevoegt zonder te lezen wat anderen eerder hebben geschreven. Love hierover: Je zou kunnen denken dat dat leidt tot iets afschuwelijks maar het bleek juist heel bijzonder te zijn.
Naast de poëzieworkshops (die nieuwe en terugkerende deelnemers aantrekken bij elke nieuwe workshop), verzamelt Love in 2018 ook fragmenten van originele poëzie in het kader van het UNLOCK project. Geïnteresseerde bijdragers kunnen ook een of meer poëziebundels toevoegen aan de poëziecollectiebox in de Lockport-vestiging. Van deze fragmenten maakt Love, met behulp van tarwepasta, poëzie in de openbare ruimte. Hij gebruikt tarwepasta zodat de woorden zowel de elementen als het verstrijken van de tijd aankunnen. De resultaten van al deze fragmenten zijn te lezen onder de tunnel tussen de gebouwen Gaylord en Norton.
Tot juli 2018 heeft Love ongeveer 250 regels poëzie verzameld. Zijn doel is om alle balken van de onderdoorgangen te bedekken tegen de tijd dat UNLOCK dit najaar eindigt. Hij koos dat gebied omdat het een gemeenschapsruimte was die veel graffiti aantrok. Bij dit project draait het helemaal om ‘gemeenschapswoorden en ruimteterugwinning’. “Ik ben niet tegen graffiti,” zei Love. “Maar wat mensen op de kaarten indienen en tijdens de workshops is prachtig. Mensen begrijpen deze community en hun liefde ervoor. Bezoekers zullen ook de schoonheid ervan zien. ”
.
ZICHTBAAR ALLEEN 