Categorie archief: Muziek in poëzie
Hans Lodeizen
Wandelend in de tuin
.
Hoewel Hans Lodeizen (1924 – 1950) een zeer kort leven gegeven was (hij werd 26) en maar één bundel publiceerde (Het innerlijk behang) en wat nagelaten werk, is zijn invloed op de poëzie in Nederland vernieuwend geweest. Hij wordt wel als een voorloper van de Vijftigers gezien met zijn experimentele poëzie. Uit de ‘Verzamelde gedichten’ uit 1996 het gedicht ‘Wandelend in de tuin ontdekte ik…’ dat ook verscheen in “Het muzikaalste gedicht’ De mooiste gedichten over muziek uit Nederland en Vlaanderen.
.
Wandelend in de tuin ontdekte ik…
.
Wandelend in de tuin ontdekte ik
Bloemen wier lichte gratie ik
Bijna vergeten had als de muziek
Die ’s ochtends na het bal door de tuinen
Zweeft; een herinnering en meer niet.
.
Sonny Rollins in Londen
Bernlef
.
Sonny Rollins (1930) is één van de laatste jazz legendes die nog in leven is. Hij begon op zijn elfde, en speelde al voor zijn twintigste samen met Thelonious Monk. Tegenwoordig toert hij nog en neemt hij nog albums op. Generatiegenoten met wie hij opnamen maakte en die hij inmiddels overleefd heeft, zijn onder anderen John Coltrane, Miles Davis en Art Blakey. Rollins staat bekend om zijn krachtige sound die hij onder meer aan zijn circulaire ademhalingstechniek en het gebruik van een heel open mondstuk te danken heeft.
Poëzie en Jazz is al lang een gelukkige combinatie gebleken (denk aan dichters als Remco Campert, Jules Deelder etc.). Ook schrijver, dichter J. Bernlef schreef over jazz in zijn gedichten. Bernlef debuteerde in 1959 met de poëziebundel ‘Kokkels’ in de hoogtijdagen van de Jazz.
In de bundel ‘Gedichten 1960 – 1990’ staat het gedicht ‘Sonny Rollins in Londen’ te lezen.
.
Sonny Rollins in Londen
.
begon met een blues
die geen blues bleek te zijn
maar zich ontspon tot Melancholy Baby
rookgordijn slechts voor de volgende song
Skylark verbleekt via Polkadots and Moonbeams
als een schaduw verdwijnend in glas
The song is You;
het publiek wordt zichtbaar
applaudisseert.
.
Een typische truc
niet de midvoor met de bal
maar de keeper
zich krabbend achter het oor
valt mij op
de man bij het scorebord
die zich even vergist en
de thuisclub het doelpunt wil geven
is voor mij van belang;
de uitslag is nieuws
en geen poëzie
.
De wetten van het mes
zijn niet die van het woord
verlengstuk van het oog
waardoor het zichtbare
onzichtbaar wordt
d.w.z. u denkt de blues
maar het woord, het lied
bent u zelf.
.
Met dank aan Wikipedia.
Rock ‘n’ Roll
Klinkende gedichten
.
In 2002 stelde Vrouwkje Tuinman en Ingmar Heytze de bundel ‘Rock ‘n’ Roll klinkende gedichten’ samen. Deze bundel staat bol van gedichten over het volle (nacht)leven en alle muziek die daarbij hoort: Rock ‘n’ roll, jazz, blues en dergelijke.
Wat mag je verwachten als je deze bundel leest? Uiteraard Jules Deelder, Simon Vinkenoog en Tom Lanoye maar ook Huub van der Lubbe, Serge van Duijnhoven en Daniël Dee maar ook onverwachte dichters als Anna Enquist, Gerrit Achterberg en Maria Barnas. Veel jazz maar ook rap en punk.
Ik heb gekozen voor een gedicht van Bernlef, ook niet meteen een dichter die ik hier zou verwachten. Het gedicht is getiteld ‘Kurtág’ en gaat over een Hongaars componist van hedendaagse klassieke muziek György Kurtág. Concentratie en spontaniteit vormen belangrijke constanten in de toonspraak van Kurtág. Het gedicht verscheen oorspronkelijk in ‘Dietsche Warande & Belfort’ uit juni 2002.
.
Kurtág
.
Muur van muziek
vol kieren en gleuven
waaruit soms woorden ontsnappen
.
Korte boodschappen
van volstrekt wanhopigen
signalen naar een vergeten heelal
.
Muur die twee werelden scheidt
het tumult ervoor, de stilte erachter
daar tussen ingemetseld de kus.
.
Liedje voor de pijn
Jan Willem Otten
.
Schrijver/dichter Jan Willem Otten heeft een veelzijdig oeuvre opgebouwd van poëzie, verhalend proza, toneel, kritieken, artikelen, beschouwingen en essays. In 1973 debuteerde hij als dichter met de bundel ‘Een zwaluw vol zaagsel’ waarna hij nog elf dichtbundels publiceerde. Van 1989 tot 1996 was hij redacteur van ‘Tirade’.
Voor zijn poëzie ontving hij de Reina Prinsen Geerligsprijs, de Herman Gorterprijs en de Jan Campertprijs. Uit zijn bundel ‘Eerdere gedichten’ uit 2000 het gedicht ‘Liedje voor de pijn’.
.
Liedje voor de pijn
.
Een mevrouw loopt door de gang
met in een zilveren kom haar plas.
.
Zij zingt in zich zelf
van de pijn van vannacht
zo waaiend verwoestend
dat zij zich moest krimpen
tot iets van niks, tot pluisje
drijvend op die wind.
.
Het woei niet weg
het woei niet mee
is niet verpletterd
maar bestaat nog steeds
ook nu de pijnwind ligt.
.
Straks wordt zij zwaar
en bang voor nieuwe wind
voor splijten als een eik.
.
Maar hedenmorgen is zij
vederlicht. O bleef ik zo,
voor altijd zonder wil,
.
zingt de mevrouw op onze gang.
Haar zilveren kom spoelt zij nu om.
.
Amerika was een radio
Eddy van Vliet
.
De Vlaamse dichter Eddy van Vliet (1942 – 2002) verliet op 12 jarige leeftijd het gezin waarin hij opgroeide omdat het niet boterde tussen zijn vader en moeder. Hij keerde nooit meer terug naar zijn ouderlijk huis. In 2001 schreef hij een lang episch gedicht over zijn vader in de bundel (waarin dus 1 gedicht) getiteld ‘Vader’. Tijdens het schrijven van dit gedicht overleed zijn vader. Waarschijnlijk is hij dit nooit te boven gekomen, hij overleed zelf een jaar later.
Eddy van Vliet’s poëzie wordt wel gerangschikt onder de neoromantische poëzie. Eddy van Vliet won verschillende literaire prijzen waaronder de Jan Campert-prijs.
Uit ‘Gigantische dagen’ uit 2002 het gedicht ‘Amerika was een radio’.
.
Amerika was een radio…
.
Amerika was een radio
waarop je orkesten kon zien spelen
.
Gezegd werd zelfs dat er huizen waren
hoger dan kerken
.
Van kerken gesproken
er zongen steeds lachende negers
.
O wat wilde ik graag in Amerika zijn
alle dagen ijs en
een cowboy als kameraad.
.
We refugees
Benjamin Zephaniah
.
De in Jamaica geboren dichter en musicus Benjamin Obadiah Iqbal Zephaniah groeide op in de Engelse plaats Birmingham, in de wijk Handsworth (van de Handsworth riots) alwaar hij naar een school voor moeilijk opvoedbare jongeren werd gestuurd. Dat dit geen effect had blijkt uit het feit dat hij uiteindelijk in de gevangenis terecht kwam voor inbraak. Na zijn gevangenisstraf nam hij afscheid van de misdaad en wijdde hij zich aan muziek en poëzie.
Als DJ en dichter onderscheidde hij zich van andere Jamaicaanse kunstenaars in Engeland door Engeland als zijn belangrijkste ‘point of interest’ te kiezen in plaats van Jamaica maar zijn afkomst daarin wel te integreren.
Op zijn 22ste in 1980 publiceerde hij de dichtbundel ‘Pen Rhythm’ waarna nog 17 poëziebundels volgden alsmede kinderboeken, romans en theaterteksten. Ook speelde hij mee in een aantal speelfilms en bracht hij verschillende platen en cd’s uit.
Zijn sociale geëngageerdheid blijkt uit veel van zijn gedichten zoals ook in het gedicht ‘We Refugees’.
.
We Refugees
.
I come from a musical place
Where they shoot me for my song
And my brother has been tortured
By my brother in my land.
I come from a beautiful place
Where they hate my shade of skin
They don’t like the way I pray
And they ban free poetry.
I come from a beautiful place
Where girls cannot go to school
There you are told what to believe
And even young boys must grow beards.
I come from a great old forest
I think it is now a field
And the people I once knew
Are not there now.
We can all be refugees
Nobody is safe,
All it takes is a mad leader
Or no rain to bring forth food,
We can all be refugees
We can all be told to go,
We can be hated by someone
For being someone.
I come from a beautiful place
Where the valley floods each year
And each year the hurricane tells us
That we must keep moving on.
I come from an ancient place
All my family were born there
And I would like to go there
But I really want to live.
I come from a sunny, sandy place
Where tourists go to darken skin
And dealers like to sell guns there
I just can’t tell you what’s the price.
I am told I have no country now
I am told I am a lie
I am told that modern history books
May forget my name.
We can all be refugees
Sometimes it only takes a day,
Sometimes it only takes a handshake
Or a paper that is signed.
We all came from refugees
Nobody simply just appeared,
Nobody’s here without a struggle,
And why should we live in fear
Of the weather or the troubles?
We all came here from somewhere.
.
Foto: Donald MacLellan
‘We refugees’ voorgedragen door Dan Saverey Raz
Kon je maar beiden zijn, in wisseling…
C.O. Jellema
.
Cornelis Onno Jellema (1936 – 2003) was dichter, literatuurcriticus en essayist. Hij debuteerde in 1961 met poëzie in De Gids maar zijn werk kreeg niet veel aandacht. Dat veranderde in 1981 toen de bundel ‘De schaar van het vergeten’ werd gepubliceerd. In zijn vroege werk zocht Jellema naar een relatie tussen de verteller in het gedicht, en de wereld buiten die verteller. Later speelt de tijd een belangrijke rol. In enkele bundels probeert hij een synthese tussen voelen en denken, ofte wel emotie en ratio, te bewerkstelligen. De gedichten van C.O. Jellema zijn kenmerkend door een strakke vorm, en geregeld maakt hij gebruik van de sonnetvorm.
Zo ook in het gedicht ‘Kon je maar beiden zijn, in wisseling…’ uit de bundel ‘Ongeroepen’ uit 1991.
.
Kon je maar beiden zijn, in wisseling…
.
Kon je maar beiden zijn, in wisseling
van lied en echo, voorgaand en geleid,
voorstelling van hoorbare werkelijkheid
die, in haar klank voorbij, herinnering,
.
zich nestelt in het oor van ieder ding
en ’t is Eurydice die zich bevrijdt
met oogopslag, gestalte blijkt – de tijd
de wederkeer nu van een beweging
.
wier richting, strevend derwaarts, tegenstroom
ontketent in atomen van bestaan:
er rest in ’t goedgesprokene dat nooit
.
verdelgbaar residu – noem het jouw droom:
’t voorziet in niets en wil toch verder gaan.
Gestold geruis wordt water als het dooit.
.
Die Sonne
Rammstein
.
Eerder schreef ik over de gedichten en de poëzie van de zanger van Rammstein, Till Lindemann. Hij had toen net de bundel ‘In stillen Nächten’ gepubliceerd. Zelf hou ik erg van het nummer ‘Sonne’. Ondanks de opsomming heeft de tekst zeker een poëtisch gehalte. Daarom hier de tekst en de video van dit fijne nummer.
.
Sonne
eins, zwei, drei, vier, fünf, sechs, sieben, acht, neun, aus
Alle warten auf das Licht
Früchtet euch, früchtet euch nicht
Die Sonne scheint mir aus den Augen
Sie wird heute Nacht nicht untergehen
Und die Welt zählt laut bis zehn
Eins, Hier kommt die Sonne
Zwei,Hier kommt die Sonne
Drei, Sie ist der hellste Stern von allen
Vier, Hier kommt die Sonne
Die Sonne scheint mir aus den Händen
Kann verbrennen, kann euch blenden
Wenn sie aus den Fäusten bricht
Legt sich Eis auf das Gesicht
Sie wird heut’ Nacht nicht untergehn
Und die Welt zählt laut bis zehn
Eins, Hier kommt die Sonne
Zwei,Hier kommt die Sonne
Drei,Sie ist der hellste Stern von allen
Vier,Hier kommt die Sonne
Fünf,Hier kommt die Sonne
Sechs,Hier kommt die Sonne
Sieben, Sie ist der hellste Stern von allen
Acht, Hier kommt die Sonne
Die Sonne scheint mir aus den Händen
Kann verbrennen, kann DICH blenden
Wenn sie aus den Fäusten bricht
Legt sich Heiß auf dein Gesicht
Legt sich schmerzend auf die Brust
Das Gleichgewicht wird zum Verlust
Lässt dich hart zu Boden gehn
Und die Welt zählt laut bis zehn
Eins, Hier kommt die Sonne
Zwei,Hier kommt die Sonne
Drei,Sie ist der hellste Stern von allen
Vier,Und wird nie vom Himmel fallen
Fünf,Hier kommt die Sonne
Sechs,Hier kommt die Sonne
Sieben,Sie ist der hellste Stern von allen
Acht, Neun, Hier kommt die Sonne
.
Smaak
Anton Korteweg
.
Anton Korteweg (1944) is dichter en neerlandicus en was directeur van het Letterkundig museum en Documentatiecentrum in Den Haag. Toen in 2009 het Nationaal Documentatiecentrum Maarten ’t Hart werd opgezet in de bibliotheek van Maassluis was hij één van de leden van het comité van aanbeveling.
Sinds zijn debuut in Tirade in 1968 heeft Anton Korteweg met regelmaat dichtbundels gepubliceerd. Zijn poëzie kenmerkt zich door de ironische beschrijving van kleine gebeurtenissen, die gevoelens van melancholie oproepen. In zijn enigszins afstandelijke stijl bedient hij zich van woordspelingen en archaïsmen en maakt hij gebruik van alledaagse woorden voor verheven onderwerpen. In 1986 ontving hij de A. Roland Holst-Penning.
.
Uit de bundel ‘Voortgangsverslag’ uit 2005 het gedicht ‘Smaak’.
.
Smaak
.
De liefste muziek blijft toch die
waarbij je afwassen kan,
ouderwets, zonder machine,
met teiltje en afwaskwast.
.
Lepels tegen een kopje,
geplop, gerinkel van glaswerk,
een botsend bord, vallende vorken
doen er geen afbreuk aan.
.
Ik kom dan al snel terecht
bij Carmen, Bolero, Liszt,
Traviata, Eroica,
maar Mahler gaat me te ver.
.
Dik bovenop, vettig, tering,
let niet op een haaltje extra,
luid, schmierend, duidelijk.
.
Lekkere, hoerige ordi’s
niet om aan te horen zo plat,
die doen het bij mij altijd wel.
.
Goodnight Elisabeth
Counting Crows
.Ik heb al vaker op dit blog songteksten behandeld omdat ze ofwel poëtisch van aard waren of omdat de uitvoering in mijn oren poëtisch van karakter was. Een nummer dat in zekere zin aan beide voorwaarden voldoet is het nummer ‘Goodnight Elisabeth’ van de Counting Crows. Dit nummer staat op het album ‘Recovering the satellites’ uit 1996. Adam Duritz schreef dit lied voor een meisje waar hij iets mee had toen de Counting Crows bekend werden en hij op tournee moest zonder haar. Ze stopten hun relatie voor de tour en toen hij terug naar huis kwam voor kerstmis wilde hij haar laten weten dat ze altijd een plaatsje in zijn hart zou hebben. De zinnen “I’ll wait for you in Baton Rouge, and I’ll miss you down in New Orleans” verwijst naar de plaatsen die ze op hun tournee aandeden en waar hij aan haar dacht terwijl hij wilde dat ze bij hem was.
Duritz gebruikt vaak de namen van bestaande personen in zijn liedjes, hoewel hij ze ook soms iets veranderd. De Elisabeth in dit liedje heet in werkelijkheid Betsy. Zij komt ook terug in het nummer uit 1999 met de titel “I wish I was a girl”. In dat nummer zingt hij over haar: “I wish for all the world that I could say, Hey, Elisabeth, you know I’m doing all right these days.”
.
Goodnight Elisabeth
I was wasted in the afternoon
waiting on a train
I woke up in pieces and elisabeth had disappeared again
I wish you where inside of me
I hope that you’re ok
I hope your resting quietly
I just wanted to say
(Chorus)
Good, Goodnight elisabeth
Goodnight elisabeth, Goodnight
Good, Goodnight elisabeth
Goodnight elisabeth, goodnight
We couldn’t all be cowboys
some of us are clowns
some of us are dancers on the midway
we roam from town to town
I hope that everybody can find a little flame
me, I say my prayers,
then I just light myself on fire
and I walk out on the wire once again
and I say
(Chorus)
I will wait for you in Baton Rouge
I’ll miss you down in New Orleans
I’ll wait for you while she slips in something comfortable
and I’ll miss you when I’m slipping in between
if you wrap yourself in daffodils
I will wrap myself in pain
and if you’re the queen of California
baby I am the king of the rain
and I say
Good, Goodnight elisabeth
Goodnight elisabeth, Goodnight
Goodnight elisabeth
The moon and satellites
Wouldnt you fall down on me now
Wouldnt you fall down on me now
come,come fall down on me now
Wouldnt you fall down on me
cause I’m all alone, you ain’t comming home
you just settel down down down in to bone
Yeah I said I’m all alone you aint comming home
we just settel down down down in to bone
.
ZICHTBAAR ALLEEN 