Site-archief
Kap
Maarten Doorman
.
Maarten Doorman (1957) is filosoof, schrijver, essayist en dichter. Daarnaast is hij bijzonder hoogleraar aan de UvA en doceert hij cultuurfilosofie aan de universiteit van Maastricht. In 1985 debuteerde hij met de bundel ‘weg, wegen’ waarna nog 5 poëziebundels volgden. Uit zijn debuutbundel het gedicht ‘Kap’.
.
Kap
.
Ze braken het bos
af: boom voor boom
gingen ze tegen de grond,
de dennen.
.
Zo klein als ik was
keek ik plotseling
doodgewoon over hen heen.
.
In het nieuwe licht rezen
wijken op, wegen kwamen
en gingen overal; naar toe.
.
Die sloeg ik dan ook in.
De bomen achterna.
.
De Rijken
Hans Magnus Enzensberger
.
Hans Magnus Enzensberger (1929) is een Duits schrijver, dichter, vertaler en redacteur en geniet grote faam in Duitsland en daarbuiten. In zijn jeugd maakt hij het nationaal socialisme van dichtbij mee (zijn buurman in München was Julius Streicher, oprichter en uitgever van Der Stürmer) maar na de oorlog studeerde hij filosofie en literatuur aan de universiteiten van Erlangen, Freiburg, Hamburg en Parijs.
Tot 1957 werkte hij als radioredacteur. Hij nam deel aan verschillende bijeenkomsten van de literaire beweging Gruppe 47. Van 1965 tot 1975 was hij redacteur van het tijdschrift ‘Kursbuch’. Sinds 1985 is hij redacteur van de prestigieuze bibliofiele boekenreeks ‘Die Andere Bibliothek’, uitgegeven in Frankfurt. Enzensberger is ook de oprichter van het maandblad ‘TransAtlantik’. Zijn werk werd in meer dan 40 talen vertaald.
Zo ook in het Nederlands. Ron Wijckmans vertaalde voor Poetry International zijn gedicht ‘De rijken’ uit 1994.
.
De rijken
.
Waar ze toch steeds weer vandaan komen,
die weelderige bendes! Na elk debacle
zijn ze uit ruïnes komen kruipen,
onaangedaan; door elk oog van de naald
zijn ze geslopen,
tal-, steen- en zegenrijk.
.
De arme stakkers. Niemand mag ze.
Zwaar gaan ze onder hun last gebukt.
Ze beledigen ons,
krijgen overal de schuld van,
kunnen er niets aan doen,
moeten weg.
.
We hebben alles geprobeerd.
Gepreekt hebben we,
gesmeekt hebben we ze,
en pas toen het niet anders meer kon,
afgeperst, onteigend, geplunderd,
we hebben ze laten bloeden
en tegen de muur gezet.
.
Maar nauwelijks lieten we het bijltje hangen
en namen plaats in hun fauteuil,
of we stelden vast, eerst
ongelovig, maar dan verzuchtend:
ook tegen ons was geen kruid gewassen.
Ja echt, je went aan alles.
Tot de volgende keer.
.
Een minnend paar
Gust Gils
.
Gust Gils (1924-2002) was een Antwerps dichter en een van de oprichters van het avant-gardetijdschrift Gard Sivik (vernoemd naar het gelijknamige jazz-café in Antwerpen) in 1954. Ook was hij redacteur van Podium, een Nederlands literair tijdschrift dat heeft bestaan van 1944 (opgericht in de illegaliteit in Leeuwarden) tot 1969.
Het poëtisch oeuvre van Gils wordt gekenmerkt door een sterke muzikale invloed (zie de titels van enkele dichtbundels die het woord “partituur” bevatten). De dichter beweerde zelf dat zijn poëzie een “auditief” karakter had. Gils hoorde zijn gedichten en vond dat die ook vooral hardop gelezen moeten worden. Belangrijk daarbij is niet zozeer de welluidendheid van het vers, als wel het ritme. Later zou Gils de schemerzone tussen poëzie en muziek verder verkennen in zogenaamde “verbosonische” experimenten.
Uit de bundel ‘Ziehier een dame’ uit 1957 het gedicht ‘Een minnend paar’.
.
Een minnend paar
.
een minnend paar man en meisje
identiteit onbekend
op een grijsgeregende morgen in een van de plattelandssteden
komen vreemd aan hun eind nl. zij vloeien
als twee vlakken natte waterverf in elkaar
.
liefde of toeval niemand weet het
.
stoffig en schraal als puin vindt men
de bewijsstukken (hun silhouetten) later
veel later
op een onverhuurde zolderkamer
.
Met dank aan wikipedia en gedichten.nl
Louis Paul Boon
Verzamelde gedichten
.
Louis Paul Boon (1912-1979) was een Vlaams schrijver van romans, novellen, cursiefjes, pornografie, kunst- en literaire kritieken en poëzie. Dat laatste is niet erg bekend, zelf kende ik Boon vooral van zijn romans, maar hij heeft een aantal malen gedichten geschreven voor met name mensen uit zijn familie en vriendenkring.
Wat ik ook niet wist, is dat Boon in 1979 een serieus kandidaat was voor de Nobelprijs voor de literatuur. Zijn bekendste roman De Kapellekensbaan was in 1972 in het Engels vertaald wat hem een grote bekendheid ook buiten het Nederlandse taalgebied bracht. Boon was uitgenodigd door de Zweedse ambassade voor een bezoek op 11 mei 1979, vermoedelijk om te horen dat hem de Nobelprijs was toegekend, maar de dag ervoor overleed hij aan zijn schrijftafel. De prijs wordt alleen aan levende schrijvers toegekend.
Boon ontving tijdens zijn leven al de Leo J. Krynprijs (1942), de Henriette Roland Holst-prijs (1957), de Constantijn Huygensprijs (1966) en de Multatuliprijs (1972).
Zoals gezegd schreef hij weinig poëzie. In 1980 werd door De Arbeiderspers en Em. Querido het boekje’Verzamelde gedichten’ uitgegeven met daarin 7 blokjes van een paar gedichten die hij voor anderen schreef (zijn zusje, zijn broer, een vriend). Hier volgt het eerste gedicht van drie) uit de bundel met de titel ‘Zo zal ik dan worden’ met als ondertitel ‘drie gedichten van een stilaan ouderwordend man’.
.
Zo zal ik dan worden
.
zo zal ik dan worden
stilaan een zich oudvoelend man
een bloem een gedicht op de lippen
en verder wat knutselend nog
aan luchtvervuiling en zo
.
zo zal ik dan worden
een propere oude man
als ons hondje dat niets mocht
in huis doen en zo doof
was geworden als een pot en zo
.
zo zal ik dan worden
met wat schorre stem verhalen
aan mijn kleinzoon over vroeger
de revolutie die we toen wilden
de sovjetrepubliek vlaanderen en zo
.
zo zal ik dan worden
en vragen naar mijn bril
en zoeken naar mijn stok
om op te steunen en zo
.
Volmaakte aanwezigheid, volmaakt gemis
Dichteressen uit Vlaanderen en Nederland
.
Uit de bundel Volmaakte aanwezigheid, volmaakt gemis, de bundel met de beste poëzie van 40 dichteressen uit Nederland en Vlaanderen van uitgeverij Passage uit 2000, een gedicht van Vera Beerten. Vera Beerten (1957) publiceerde in diverse tijdschriften zoals ‘Diogenes’ en ‘Deus ex Machina‘. Beerten verleende haar medewerking aan verscheidene poëziemanifestaties waaronder ‘De Nachten van de Poëzie’ in Antwerpen, waar zij woont.
.
Finestrat
.
We lagen in een bed van middagzon
Uit elk verband
Uit elke geschiedenis verbannen.
.
Vogels vliegen op uit ons verstand
De huid die om ons heen zat, loste.
We vloeiden uit en over in elkaar
Werden zee, zwommen zonder handen.
.
En op het voor ons uitverkoren strand
Stonden engelen op wacht
Met toeters, wimpels en bellen.
.
(bijna) vergeten dichters
Nieuwe categorie
.
Iedereen die van poëzie houdt kent wel een dichter, overleden of nog levend, waar nauwelijks of geen interesse meer in is. Een (bijna) vergeten dichter. Bijna, want anders zou je niet op de naam of het gedicht kunnen komen. Als ik in mijn boekenkast kijk staan daar dichtbundels van dichters die je nooit ergens tegenkomt, niet in verzamelbundels, niet op gedichtenwebsites, nergens en die toch de moeite waard zijn.
Voor al die (bijna) vergeten dichters ga ik een klein maar fijn podium ter beschikking stellen. Heb je zelf een dichter waarvan je vindt dat deze nog eens een extra podium verdient? Ken je een gedicht van een (bijna) vergeten dichter die je nog eens in het zonnetje wil zetten?
Mail dit dan door aan mij op woutervanheiningen@yahoo.com
Ik zal met enige regelmaat (bijna) vergeten dichters aan de vergetelheid ontrukken in deze nieuwe categorie. Vandaag beginnend met de dichter Mea Strand.
Mea Strand werd geboren in 1924 en uit haar bundel Orion (De windroos, Amsterdam 1956) het gedicht ‘Ik zag’.
.
Ik zag
.
Ik zag er kwam een geur uit mijn hand
ik keek een handvol spiegeltjes
versplinterende zon of honderd brandglazen
sprongen mijn ogen in diamanten
elke scherf een grotere geur
en elke geur een zwaar woord
en elk woord een wond
en elke wond een wonderlijke kleurige haan
handpalm vrolijke wonderschelp
.
Uit: Nieuwe griffels schone leien (Bert Bakker, 1957)
Poëtische kunst of kunstzinnige poëzie?
Shirin Neshat
.
Shirin Neshat (1957) is in Iran geboren en vluchtte na de revolutie aldaar naar de Verenigde Staten. Shirin Nesha. Tegenwoordig woont ze in New York met haar vriend, de Iraans-Amerikaanse filmer Shoja Y. Azari. Centraal in het werk van Shirin Neshat staat de Iraanse vrouw. Ze combineert tekst met beeld vanwege de relatie tussen de inhoud van die twee. De tekst fungeert in haar werk als een stem om de stereotype negatieve beelden en de slachtofferrol van Iraanse vrouwen aan de kaak te stellen. Veel van de teksten zijn poëziefragmenten van een beroemde Iraanse dichteres, wiens geschriften handelen over de ervaringen van de vrouw in de Iraanse cultuur. Andere teksten die Neshat in haar werk gebruikt, zijn religieus van aard en gaan over het verlangen van Iraanse vrouwen om deel te nemen aan de revolutie. Shirin Neshat werd in 1957 geboren in Qazvin, een stadje in het noordwesten van Iran waar haar vader arts was. Net als haar vier broers en zusjes ging ze op haar zeventiende voor haar studie naar het buitenland. Vanaf 1974 woonde ze bij familie in Los Angeles en volgde aan de Berkeley Universiteit een opleiding voor beeldend kunstenaar. Ze gaf het schilderen op toen ze begin jaren tachtig met haar toenmalige vriend in New York een non-commerciële galerie begon, The Storefront for Art and Architecture.
.
Over het gebruik van poëzie in haar werk zegt ze: “I feel the use of poetry is particularly apt because literature has historically played a major part in the struggle against political repression.”
De onderstaande foto’s komen uit de serie “Unveiling” (1993-1997). Om dit werk te kunnen maken deed Neshat een chador aan. Ze fotografeerde de delen van haar lichaam die niet werden bedekt door de chador; haar handen, haar ogen en haar voeten. Deze delen beschreef ze met hedendaagse liefdes poëzie uit Iran.
.
Met dank aan Frans Roesink
Nieuwe griffels schone leien
Van Gorter tot Lucebert, van Gezelle tot Hugo Claus
.
Op 7 maart schreef ik over een Ooievaar pocket met de titel ‘Met andere woorden’ met daarin jonge dichters uit Noord en Zuid uit 1960. In dat stuk schreef ik al over een andere bundel die ik ergens in de jaren 80 van de vorige eeuw uit een stapel tweedehands boeken heb gevist, met de titel ‘Nieuwe griffels schone leien’.
Deze bundel (uit 1957) bevat een bloemlezing uit de poëzie der avant garde samengesteld en ingeleid door Paul Rodenko. Op zich al heel aardig om zo’n oud boekje met gedichten uit de jaren vijftig te hebben. Dit boekje is echter extra bijzonder, omdat degene van wie dit bundeltje ooit is geweest het grootste deel van de dichters gevraagd heeft deze bundel te signeren. In totaal 29 handtekeningen sieren de eerste twee pagina’s (van de 56 dichters in de bundel). Handtekeningen van o.a. Remco Campert, Anna Blaman, Ellen Warmond, Cees Nooteboom en Ed Hoornik maken dit voor mij een special bezit. Dat iemand de tijd en moeite heeft genomen om al die handtekeningen te verzamelen, dan moet je wel een groot liefhebber geweest zijn.
Uit deze bundel een gedicht van H. Marsman (1899 – 1940)
.
Virgo
.
Morgenmeren.
uw omgrenzing ordent.
bergen klimmen in het tinnen licht
.
en uw stille, virginale lippen
kuischen aan de sidderende beken
zoete smetten van het groene duister
.
en uw oog wordt licht.
.
maar de nacht stort ruglings in de nacht
.
en uw mond is in zichzelf besloten
en uw bloed is door uw bloed omringd
.
ZICHTBAAR ALLEEN 