Site-archief
Avond
Vladislav Chodasevitsj
.
Vladislav Felitsianovitsj Chodasevitsj (1885 – 1939) was een Russisch schrijver en dichter. Geboren in Moskou maar van Pools-Joodse afkomst. In 1922 emigreerde hij naar Parijs waar hij een gezaghebbend literatuurcriticus werd. Hij was een einzelgänger met een grondige afkeer van het futurisme maar hij stond ook zeer streng en kritisch tegenover zijn eigen werk. Chodasevitsj heeft een klein maar krachtig oeuvre achter gelaten waarin vooral het tragische dualisme tussen geest en materie centraal staat. Chodasevitsj schreef overwegend poëzie, “in kille schoonheid”, zoals hij het zelf noemde.
Uit de bundel ‘Het glas dat geen leugens verdraagt’ uit 1985 het gedicht ‘Avond’, in een vertaling van Marko Fondse.
.
Avond
.
’t Kraakt en glijdt onder de voet.
Winden woeien, sneeuw kwam neer.
Wat een treurnis, goede God,
Here God, en wat een zeer.
.
Wel zeer valt uw wereld zwaar,
En ook Gij kent geen genà.
En waar dient die wijdte voor,
Als op aarde dood bestaat?
.
En geen mens die je verklaart,
Hoe in ’s levens nedergang
Je bij zwerven nog volhardt,
Huiveren, geloof en zang.
.
In dit gevecht wint het leven
Dmitri Progov
.
De Russisch dichter en beeldend kunstenaar Dmitri Aleksandrovitsj Prigov was één van de pioniers van het Moskouse conceptualisme en is het meest bekend om zijn poëzie. Conceptuele kunst is een kunstvorm waarbij het idee ofwel het concept belangrijker is dan esthetische of materiaal-technische afwegingen. Denk hier bijvoorbeeld aan de urinoir van Marcel Duchamp.
Prigov (1940 – 2007) werd geboren in Moskou als zoon van een ingenieur en een pianiste. Zijn tienerjaren beleefde hij tijdens de periode van de Dooi onder Chroesjtsjov. Na het afmaken van de middelbare school werkte hij enige tijd als slotenmaker in een fabriek. In 1957 begon Prigov met het schrijven van poëzie, die later niet alleen in Rusland, maar ook in het Westen als samizdat (clandestien gedrukte en uitgegeven literatuur die als ongewenst werd beschouwd door de machthebbers) circuleerde.
Het conceptualistische idee vond bij Prigov uitdrukking in zijn bijna primitieve poëzie. Hij maakte veelvoudig gebruik van tautologie (het benadrukken van een woord met een ander woord dat (zo goed als) dezelfde betekenis heeft) en herhalend rijm en veronachtzaamde de regels van de interpunctie. Hierdoor komt de nadruk te liggen op de compositie van het gedicht. Prigov organiseerde zijn gedichten vaak in cycli, die uit tien tot twintig gedichten bestaan.
Eén van de genres dat hij veel gebruikte voor zijn gedichten, was dat van het alfabet (Azbuka), dat gebaseerd is op Kerk-Slavische gebeden. Ook zijn alfabetten waren dankbaar materiaal voor zijn voordrachten, waarvoor zijn typische manier van voordragen kenmerkend was. Opvallend is Prigovs enorme productiviteit: hij zag het als een project om in een tijdsbestek van dertig jaar 25.000 gedichten te maken, die hij overal opschreef: op vazen, decors, kladjes, veelal in een bijzondere grafische vormgeving. In 2005 had hij bijna 36.000 gedichten geschreven in verschillende genres, zoals epiek en lyriek.
.
In het café van het huis van de literatoren
Drinkt de militieman zijn bier.
Hij drinkt het op zijn gewone manier
zonder zelfs te kijken naar de literatoren.
.
Zij ook kijken niet naar hem.
Rond hem is het leeg en licht.
En al hun verschillende kunsten
Zijn bij hem zonder enig gewicht.
.
Hij stelt zich het voor, het leven,
Verschijnend in de vorm van de plicht.
Het leven is kort, de kunst is lang.
In dit gevecht wint het leven.
.
In de avond
Aleksej Poerin
.
Geboren in Leningrad, ontwikkelde Aleksej Poerin (1955) zich na zijn studie scheikunde als dichter, essayist en literair criticus. Als dichter treedt hij in de voetsporen van Annenski, Mandelstam en Koesjner. Hij oogstte veel lof met de cyclus ‘Eurazië’uit 1995, een lyrische studie van het leven in militaire dienst. Uit ‘Optima’ uit 1997 het gedicht ‘In de avond’ in een vertaling van Hans Boland.
.
In de avond
.
Steek maar een ‘Herzegovina Fleur’ op, drink je cognac
om je op te warmen, kijk naar het zwarte, harige zwerk,
sneeuwhopen achter mica, al bijna tot aan het dak,
allerlei zilvergehaltes, aardewerk van elk merk.
.
Ga je dan naar de slaapzaal, trek je schapenvacht aan,
voel je een beeldje worden, tinkend, het vriest dat het kraakt,
lippen die smaken naar mint, cilinders van adem slaan
tegen de grond stuk, wat een geluid van scherven maakt.
.
In de tv met zijn melkwit scherm een viskom met ijs.
Kleumend en sidderend. Koortsdromen, Zweeds of Noors ge-ijl.
Hier vindt je dus het Walhalla – blauwogige, hitte, gehijs.
De kapitein Gordejtsjik is strontzat. Geen enkel heil.
.
Is het een wonder, zo’n rotzooitje, onder zijn gezag?
Tegen een muur breekt een fles, er wordt iemand opgejaagd.
Opvoeden kan hij ze toch genoeg, de godganse dag?
Is het misschien de monotonie van de drank, die knaagt?
.
Loop dan maar door naar het meer met de kapotte pomp
en de verwarmingsketel, adem de smerige damp;
niemand zal weglopen, in deze vorst, naar de zomp,
voel je gezond als een visje in een drabbige zwamp.
.
.
Boris Pasternak
Russische poëzie
.
Boris Pasternak (1890 – 1960) was de zoon van een gewaardeerd kunstschilder Leonid Pasternak en de pianiste Rosa Kaufman. Hij groeide op in een kosmopolitisch en intellectueel milieu: tot regelmatige bezoekers van de familie behoorden onder anderen de componisten Sergej Rachmaninov en Alexander Scriabin, de dichter Rainer Maria Rilke en schrijver Leo Tolstoj. Boris studeerde muziek en filosofie en hij publiceerde gedichten van zijn 22ste. Later zei hij over dit werk dat het onrijp was. Hij werd wereldberoemd met zijn roman Dokter Zjivago. Onder meer door dit werk ontving hij in 1958 de Nobelprijs voor de literatuur.
Bij deze roman behoren een 25tal gedichten. Mede hierdoor wordt hij gezien als één van de grootste dichters van het post-revolutionaire Rusland. Pasternaks poëzie wordt gekenmerkt door een intens meebeleven met het gevoel van het onderwerp. Het gaat om de emoties, de extase van gevoelens. Zijn gedichten kenmerken zich door een hoge muzikaliteit. Kern van zijn poëzie is de metafoor die berust op een vluchtige associatie. Zeker in zijn beginperiode zijn de gedichten niet altijd even toegankelijk.
De hof Gethsemane
De sterren flonkerden wat onbekommerd
Maar er viel licht toch waar de bocht begon.
De weg lag om d’ Olijfberg heen gekronkeld
En daar beneden stroomde de Kedron.
De kleine weide stokte halverwege
En ging vervolgens in de Melkweg op.
De zilveren olijven liepen tegen .
De hemel met zijn stergewemel op.
Aan ’t einde bij een hof liet Hij hen achter
En zei dat Hij weer bij hen komen zou.
‘Blijf waken bij de muur,’ zei Hij, ‘en wacht er
Mijn ziel is diep bedroefd, tot stervens toe.’
En zonder weerstand deed Hij afstand van de
Almachtigheid en wonderdadigheid,
Als waren ’t dingen die Hij eenmaal leende.
Hij was nu even sterfelijk als wij.
De nachtelijke verte leek een oord van
Vernietiging en van het niet-bestaan.
De wereld was volkomen uitgestorven
En leven was slechts mooglijk in die tuin.
Terwijl Hij in de zwarte diepten staarde,
Zij waren leeg, geen eind en geen begin
Bloeddroppels zwetend, bad Hij aan Zijn Vader:
Neem deze drinkbeker van mij vandaan!
Hij bad en zie, zijn moeheid was te dragen,
Hij liep weer naar de schuur en zag terstond
Dat Zijn discipelen te slapen lagen,
Vlak langs de weg, in ’t priemgras op de grond.
Hij zei: ‘De Heer heeft jullie uitverkoren
Voor deze tijd, maar jullie slapen maar…
De Zoon des Mensen is de dood beschoren,
Hij geeft zichzelve over aan ’t gevaar.’
Direct daarop verschenen de verraders,
Met fakkels en met zwaarden toegerust.
Het waren slaven, vergezeld van Judas,
Met op zijn lippen de verraderskus.
De enige die weerstand bood was Petrus:
Hij sloeg het oor van een der slaven af.
‘Een twist wordt nooit door ’t zwaard beslecht,’ zei Jezus,
‘Dus steek dat zwaard weer in de schede weg.
Kan God de Vader mij geen eng’len zenden,
Zijn legioenen om mij bij te staan?
Dan zouden, zonder mij een haar te krenken,
Mijn vijanden weer spoorloos verder gaan.
Maar ’t levensboek is aan de bladzij toe
Die ’t liefste is van alle heiligdommen.
Al het geschrevene tot heden moet
Nu in vervulling gaan. Het zij zo. Amen.
De loop der eeuwen lijkt op een parabel
En kan in brand geraken, onderweg.
In naam van haar verschrikkelijke luister
Daal ik vrijwillig af in ’t smart’lijk graf.
En op de derde dag zal ik herrijzen.
Dan drijven eeuwen, als een karavaan
Van barges, zoals vlotten verder drijven,
Te mijnen oordeel uit het duister aan.’
.
Boris Pasternak in 1934 tijdens het eerste congres van Sovjet schrijvers
Met dank aan ‘Spiegel van de Russische poëzie’ en Wikipedia
Onweer
Arseni Tarkovski
.
Arseni Tarkovski (1907-1989) werd geboren in Jelizavetgrad en werkte als journalist en vertaler van oosterse poëzie. Tarkovski begon pas na zijn vijftigste poëzie te publiceren. Zijn gedichten zijn filosofisch en traditioneel van aard in de traditie van het Acmeïsme. Het Acmeïsme is een stroming die in 1910 in Rusland ontstond. De Acmeïsten verzetten zich tegen het symbolisme en streefden in hun verzen naar opperste helderheid. Acmeïsme komt van het Griekse woord ‘acme’ dat ‘hoogtepunt’ betekent.
Uit de bundel ‘De tweede ronde’ uit 1993 het gedicht ‘Portret’.
.
Portret
.
Niemand die zich naast mij zet.
Aan de muur hangt een portret.
.
Over de geportretteerde
Zie ik vliegen rondmarcheren.
.
Als mijn blik haar blik ontmoet,
Vraag ik: Gaat het u daar goed?
.
Vliegen op haar blinde ogen,
En zij antwoordt afgewogen:
.
‘Hoe vergaat het jou, alleen
In je lege huis van steen?
.
Zo komen ze en maken me gek
Svetlana Kekova
.
De dichter en literatuurdocente Svetlana Kekova (1951) wordt geboren op het eiland Sachalin, in het verre oosten van Rusland tussen de zee van Ochotsk en de Japanse zee. Haar vader diende hier als majoor in het leger van de Sovjet Unie. Ze doceert literatuur aan de universiteit van Saratov in het westen van Rusland. Kokeva begon pas op latere leeftijd poëzie te publiceren. Ze schrijft serieuze, beeldrijke, door religieus geïnspireerde poëzie.
.
Uit ‘Armada uit 1997 het volgende titelloze gedicht.
.
Mijn beschuldiger, wachter en volger
houdt zwijgend het mes in zijn hand.
Help me, dierbare beschermengel,
help me, dat ik staande blijven kan.
.
Als een stoppelbaard geschoren door een scheermes
zo komen ze en maken me gek.
Maar gebeden, gevoed door gebeden,
spreken zelf uit een gebed
.
Wat lost er op in bloed? Antwoord: woorden.
Wat wordt uitgeroeid in de nacht? Het licht.
Samen als in het bijbelboek Jona,
staan wij voor Gods gericht…
.
Conceptuele poëzie
Vsevolod Nekrasov
.
De Russische dichter Vsevolod Nekrasov (1934 – 2009) wordt beschouwd als de grondlegger van het conceptualisme in (Moskou) de Russische poëzie en een van de belangrijkste grondleggers van de tweede Russische avant-garde. Hij was een van de leidende figuren van de Lianozovo kring, een groep undergound experimentele dichters en artiesten in het midden van de jaren 60 van de vorige eeuw. Nog steeds beïnvloedt hij werk van jonge dichters.
Hieronder een aantal voorbeelden van zijn conceptuele gedichten.
.
Vrijheid is
Vrijheid is
Vrijheid is
Vrijheid is
Vrijheid is
Vrijheid is vrijheid
.
Gedicht over ieder water
.
Water
Water water water
Water water water water
.
Water water water water
Water Water
Water
Stroomde
.
.
Het woord was God
.
Het woord is God
En God zij geloofd
.
God zij geloofd
Als God bestaat
.
ZICHTBAAR ALLEEN 