Site-archief
O tijd, ik ben ziek van je
Nguyên Chí Thiên
.
De afgelopen week merk ik bij mezelf dat ik veel met poëzie bezig ben die zich verhoudt tot thema’s als verzet, hoop, troost, onderdrukking en geweld. Geen fijne thema’s maar wel erg actueel. En er is heel veel poëzie geschreven over deze onderwerpen. Vrijwel alle dichtbundels of verzamelwerken die Amnesty International publiceert (vaak in samenwerking met andere partijen) zoals blijkt uit dit bericht maar ook uit dit bericht en dit om maar een paar van de vele voorbeelden te noemen die ik al op dit blog beschreef.
Toen ik het boek ‘Ons gevoel van vrijheid’ uit 1999 tegenkwam in mijn boekenkast wilde ik er dan ook meteen in gaan lezen. Dit keer geen dichtbundel, verzamelbundel of bloemlezing maar een boek met verhalen, gedichten en kunst voor Amnesty International, samengesteld door Daan Bronkhorst. Onderdrukten uit heel veel landen van over de hele wereld krijgen in dit boek een stem. Beklende namen als Breyten Breytenbach (Zuid-Afrika), Günter Grass (Duitsland), Wisława Szymborska (Polen), Mahmoud Darwish (Palestina), Václav Havel (Tsjechië) en Joseph Brodsky (Rusland) maar ook een aantal onbekendere namen uit landen die wat minder in de aandacht staan zoals Ramiz Rovshen (Azerbeidjan), Taslima Nasrin (Bangladesh) en Latiefa az-Zajjaat (Egypte).
Uit al deze getuigenissen en verhalen koos ik voor een dichter die ik niet kende, Nguyên Chí Thiên (1939-2012) uit Noord Vietnam. Nguyên Chí Thiên was dichter, activist en dissident en verbleef vanaf 1958 dertig jaar, met korte onderbrekingen, in gevangenissen en werkkampen in Vietnam. In 1979, nadat hij vanwege het streng bewaakte terrein was gedwarsboomd in zijn oorspronkelijke plan om de Franse ambassade binnen te gaan, stormde Thien de Britse ambassade in Hanoi binnen met zijn manuscript van vierhonderd gedichten en de begeleidende brief. opgesteld in het Frans zoals bedoeld voor de oorspronkelijke bestemming. Hierna werd hij onmiddellijk opnieuw gearresteerd.
Tijdens deze gevangenschap werden de gedichten van Thiên, die hun weg naar het Westen vonden, in het Engels vertaald door Huỳnh Sanh Thông van de Yale Universiteit . Het werk won in 1985 de International Poetry Award in Rotterdam . Ook werd hij in 1986 door Amnesty International als gewetensgevangene geadopteerd. Twaalf jaar na het afgeven van zijn gedichten bij de ambassade kwam hij vrij en uiteindelijk mocht hij zich in 1995 aansluiten bij de grote overzeese Vietnamese gemeenschap in de Verenigde Staten.
Naast de International Poetry Award kreeg Nguyên Chí Thiên in 1989 de PEN/Barbara Goldsmith Freedom to Write Award. In 1960 schreef hij het gedicht ‘O tijd, ik ben ziek van je’ dat in ‘Ons gevoel van vrijheid’ is opgenomen.
.
O tijd, ik ben ziek van je
.
O tijd, ik ben ziek van je.
Elke minuut, elke seconde schroei je mijn ingewanden.
O dagen en maanden, waarom slepen jullie je voort?
Hoe moet ik deze beproeving dragen?
Ik hoop, blijf hopen dat een gewelddadige dageraad
vandaag ver terug zal dringen,
vandaag tot een voorbije nachtmerrie zal maken,
dat elk graf door een andere truc
een wieg wordt en dat het leven terugkeert.
O tijd, ik smeek je
de dagen en maanden te verkorten
zodat ze mijn ingewanden niet meer zullen snijden –
laat de minuten en seconden niet langer
mijn leven cremeren.
.
Sijo
Koreaanse versvorm
.
Ik heb op dit blog al vaak over allerlei verschillende vormen van verzen geschreven. de een met nog exotischer klinkende naam dan de ander. Van de Katja en de Pantoem tot de Fatras, de Helix en het elftal. Heel veel van deze voorbeelden komen van de website https://sites.google.com/site/versvormen .
En ik heb nu ook een Engelstalige variant op deze pagina gevonden met maar liefst 168 vormen van verzen, je kunt ze vinden op https://www.writersdigest.com/write-better-poetry/list-of-50-poetic-forms-for-poets . Het aardige van deze pagina vind ik de internationale insteek, niet alleen de westerse versvormen maar juist ook versvormen uit Maleisië, Japan, Bangladesh, Vietnam en Iran.
Een bijzondere vorm is de Koreaanse Sijo. Geen eenvoudige versvorm want er liggen nogal wat regels aan deze vorm ten grondslag:
Het vers is 3 regels lang, met gemiddeld 14-16 lettergrepen per regel (voor een gedicht in totaal 44-46 lettergrepen). Dat betekent per regel het volgende aantal lettergrepen:
- Regel 1: 3-4-4-4
- Regel 2: 3-4-4-4
- Regel 3: 3-5-4-3
Daarnaast zijn de volgende regels van toepassing:
Regel 1 introduceert de situatie of het thema van het gedicht.
Regel 2 ontwikkelt het thema met meer detail of een “verandering” in argument.
Regel 3 presenteert een “twist” en conclusie.
Maar er zijn nog een paar regels die in acht moeten worden genomen:
Sijo zijn bedoeld als liedjes, dus deze vorm is meer lyrisch.
Gedichten kunnen diepgaand, humoristisch, metafysisch en persoonlijk zijn.
Elke regel moet ergens in het midden een pauze (of pauze) hebben.
De eerste helft van de laatste regel maakt gebruik van een “twist” van betekenis, geluid of een ander poëtisch middel.
De Koreanen maken het zich niet gemakkelijk.
Op de website wordt een voorbeeld, in het Engels gegeven dat aan alle regels voldoet.
.
Orbit
.
I tell her we’re always alone, but she says we’re together
the same as the moon spins with the earth around the sun.
If they weren’t together, she tells me, we would not be alive.
Robert Lee Brewer
.
I Will Write a Poem Too
.
Up above the shimmering sea, Two or three seagulls are hovering.
Rolling, wheeling, they write a poem. I do not know the alphabet they use.
On the broad expanse of sky, I will write a poem too.
Yi Unsang (1903 – 1982)
.
Kanneelgebed
Don Beukes
.
Het mooie van social media (naast heel veel minder aangename kanten) is dat je met de hele wereld in verbinding staat of kan staan. Zo kreeg ik via Facebook (the groep Poetry Club) contact met de Zuid Afrikaanse dichter Don Beukes. Don Beukes werd geboren in Kaapstad en studeerde Engels, geografie en psychologie voordat hij docent werd in Zuid Afrika en in Groot Brittannië. Inmiddels is hij gepensioneerd en in 2016 werd zijn eerste poëziebundel gepubliceerd ‘The Salamander Chronicles’ waarin thema’s als onderdrukking, pesten, politiek, globalisme, seksisme, misbruik, geboorte, dood, vluchtelingen en racisme aan de orde komen.
Zijn tweede boek ‘Icarus Rising – Volume One’ is een verzameling Ekphrastic-poëzie ( Ekphrastic-gedichten richten zich op kunstwerken, meestal schilderijen, foto’s of standbeelden) waarbij de meeste gedichten gebaseerd zijn op originele kunstwerken en in nauwe samenwerking met kunstenaars uit Zuid-Afrika, Amerika en het Verenigd Koninkrijk zijn geschreven.
Zijn Zuid-Afrikaanse publicatie-debuut van veertien exclusieve gedichten verscheen in augustus 2018 met drie andere prominente Zuid Afrikaanse auteurs (Bevan Boggenpoel, Leroy Abrahams en Selwyn Milborrow) in een unieke bloemlezing ‘In Pursuit of Poetic Perfection’, die na publicatie meteen op nummer 1 terecht kwam op de lijst van ‘Afrikaanse Literatuur’ op Amazon Kindle. Zijn poëzie is gepubliceerd in tal van literaire tijdschriften en tijdschriften in de VS, Canada, India, Bangladesh en de Filippijnen, evenals in verschillende bloemlezingen. Sommige van zijn gedichten zijn ook in het Albanees vertaald en in het Afrikaans en het Farsi.
Hij is van plan zijn publiciteitssucces te gebruiken om op een dag zijn eigen stichting in Zuid-Afrika te vestigen om de leesvaardigheid op scholen te verbeteren en om een leescultuur in verarmde gemeenschappen te bevorderen. Don heeft ook een blog waarop je veel meer kunt lezen: https://donbeukes.wordpress.com
Van Don ontving ik een prachtig gedicht met getiteld ‘Kanneelgebed’ of in zijn eigen vertaling in het Engels ‘Cinnamon prayer’.
.
Kanneelgebed
.
As ek net jou spesery geure elke dag
kan aantrek, weet ek my siel sal weer
aansterk, maar jou daaglikse onsigbare
stem laat my weer jou soete woorde
verken – Geen meer goeiemôre soentjies
van my Godgegewe noentjies, geen meer
trane van blydskap soos ek saam lag met
my kosbare skat, terwyl ek gereed maak vir
markdag elke Maandag en heuningbloeisel
soene jou kant toe blaas.
.
Mense knik nog nou en dan medelyend
my kant toe, selfs ons nommer een
mededinger, wat soms ons robynrooi
waatlemoen effens proe – Kan jy glo hy
lok nou andere my kant toe?
Ek glimlag maar net gedwee terwyl ek
eerbiedig proe aan jou hemelsoet kanneeltee-
Gemeng met liefdevolle smeltende
herinneringe – Net die aromatiese
teenwoordigheid van jou verbied
my om onophoudelik te rou
vir jou.
.
Ek dra nog steeds die hemp wat jy in
Mauritius gekoop het, selfs al is die blou
nou verflou – Elke kledingstuk aanraking
teen my dorre woestynvel laat my
glimlaggend altyd wonder – Is ek nog
steeds jou kanneel koning?
.
Ek is omring deur jou – Elke spesery en
kruiedrankie herinner my aan jou – Die
kanneelgevulde plooie in my hand brandersvir jou,
Soms verbeel ek my ek gewaar jou oorkant my,
maar dan voel ek soos ’n jong verliefde gek en
fluister dan saggies my daaglikse
kanneelgebed…
.
Cinnamon Prayer
.
If I could wear your spicy
essence each and every day
I know I will not go astray
but only your daily echo illuminates
your fading halo – No more early
morning kisses from my heaven sent
missus, no more tears of joy just
to hear you say hey, as I leave
for market day, blowing your
honey blossom kisses my way.
.
People still nod sympathetically to
me, even our rival stall enemy –
can you believe he reluctantly
offered me his best ruby red watermelon?
I just proudly smile, honouring your
memory whilst sipping your favourite
cinnamon tea – infused with
loving melting reverie – Only the
aromatic presence of you prevents
my ginger grieving; my daily solitude.
.
I still wear the clothes you
mended, however much faded – each
brush of cloth against my parched skin
always gets me asking – Am I still your
cinnamon king?
.
I am surrounded by you – each spice
and herb reminds me of you – The cinnamon
filled crevices in my hands burn for you
I sometimes think I glimpse you over
there but then I just recite my daily
cinnamon prayer…
.
Wil je meer van Don Beukes lezen ga dan naar http://ourpoetryarchive.blogspot.com/2018/02/don-beukes.html
.
Liefde kon maar beter naamloos zijn
Amnesty International
.
In 2000 bracht Amnesty International samen met uitgeverij De Geus de verzamelbundel ‘Liefde kon maar beter naamloos zijn’ uit. In deze bundel, samengesteld door Daan Bronkhorst, zijn 150 dichteressen bijeengebracht van over de hele wereld. De poëzie gaat over het streven naar vrijheid en gerechtigheid, het verlangen naar een betere wereld, de verhouding tussen mannen en vrouwen en de vrouwelijke identiteit. Maar ook over vervolging, onderdrukking en oorlog.
In deze bundel gedichten van de drie enige vrouwelijke winnaars van de Nobelprijs voor de Literatuur Wislawa Szymborska, Gabriela Mistral en Nelly Sachs maar ook van Anna Achmatova, Elisabet Eybers Jana Beranova en Judith Herzberg (en vele anderen). Ruim 300 bladzijden met de meest fantastische poëzie (vertaald in) het Nederlands.
Ik koos voor een dichter die ik niet ken, Taslima Nasrin (1952) uit Bangladesh. Gedurende haar studie medicijnen schreef ze feministische columns. In 1993 werd haar roman ‘Schaamte’ door de overheid verboden omdat die spannen tussen moslims en hindoes zou aanwakkeren. Conservatieve mullahs boden een beloning voor wie haar zou vermoorden. Ze vluchtte naar Zweden en in 1994 kreeg ze van het Europees Parlement de Sacharov-prijs. Tegenwoordig woont ze in Berlijn.
.
Karakter
.
Jij bent een meisje
en dat kun je beter niet vergeten
want als je over de drempel van je huis stapt
zullen de mannen je wantrouwend aankijken
Wanneer je door blijft lopen op het pad
zullen de mannen je volgen en fluiten
Wanneer je het pad oversteekt en de weg op gaat
zullen de mannen je beschimpen en je een losbandige vrouw
noemen
Als je geen karakter hebt
zul je omkeren
en zo niet
dan zul je door blijven gaan
zoals je nu doet.
.
ZICHTBAAR ALLEEN 